تشدید روند رکود در بورس

شیب نزولی بازار سهام، ظرف 3روز گذشته بیشتر شده و در این مدت بیش از 135هزار میلیارد تومان از ارزش بازار سهام کاسته شده است؛ در چنین شرایطی، این پرسش مطرح است که عوامل اثر‌گذار بر روند نزولی بازار سهام چیست. رئیس سازمان بورس دیروز(یکشنبه) در همین رابطه گفت: بازار سرمایه فقط از متغیری مانند دولت متاثر نیست، بلکه متغیرهای فراوانی مانند بازارهای جهانی، نقدینگی، رکود اقتصاد جهانی، وضعیت صنایع داخلی، قیمت نهاده‌ها، بازارهای رقیب، جنگ روسیه و... بر معاملات این بازار تأثیرگذارند.
به گزارش همشهری، با گذشت 2سال از زمان آغاز روند نزولی بازار سهام افت شاخص‌ها، همچنان ادامه دارد و ارزش معاملات خرد به پایین‌ترین حد خود رسیده است. آمار‌ها نشان می‌دهد که هم‌اکنون ارزش معاملات خرد به پایین‌ترین حد خود در 3سال گذشته رسیده و حتی نسبت به ابتدای سال نیز افت زیادی نشان می‌دهد. ارزش روزانه معاملات خرد هم‌اکنون به‌طور میانگین 2هزار و 500میلیارد تومان است که این میزان در مقایسه با ابتدای سال که ارزش معاملات 8هزار میلیارد تومان بود، کاهش چشمگیری نشان می‌دهد. این روند نزولی اما در 3روز گذشته افزایش یافته و در این مدت ارزش کل بازار سهام با 135هزار میلیارد تومان کاهش به 6269هزار میلیارد تومان رسیده است. این روند نزولی در شرایطی اتفاق افتاده که ظرف این مدت نرخ دلار با افزایش مواجه شده است. انتظار می‌رفت که تحت‌تأثیر این موضوع شاخص‌های بورس با رشد مواجه شود. به‌طور کلی بازار سهام در دوره‌های گذشته به‌ویژه از سال 1397تاکنون به روند رو به رشد قیمت ارز واکنش نشان می‌داد و رشد بازار ارز به افزایش شاخص‌های بورس منجر می‌شد اما در شرایط فعلی بورس به این مولفه واکنش نشان نداده است. در چنین شرایطی اکنون این پرسش مطرح است که چه عواملی در روند نزولی بازار سهام نقش داشته اند؟

نقش دولت قبل در نزول 
مجید عشقی، رئیس سازمان بورس گفت: بازار سرمایه فقط متاثر از متغیری مانند دولت نیست، بلکه متغیرهای فراوانی بر معاملات این بازار تأثیر‌گذار است، تأکید کرد: دولت و سازمان بورس تا جایی که توانسته‌اند به کنترل ریسک‌ها و موانع تأثیرگذار بر معاملات بازار اقدام کرده‌اند. او گفت: موضوع بی‌اعتمادی مسئله‌ای است که اکنون بازار از آن رنج می‌برد؛ این معضل از دولت قبل در بازار وجود داشته و کماکان ادامه دارد. وی افزود: رفع کامل این بی‌اعتمادی زمان‌بر است و طول می‌کشد تا سرمایه‌گذاران بار دیگر به فکر سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه بیفتند.

سایر عوامل رکود 
همگام با نظر رئیس سازمان بورس، کارشناسان نیز معتقدند؛ یکی از عوامل رکود در بورس کاهش اعتماد به بازار سهام است؛ با این حال کارشناسان بر این باورند که این بی‌اعتمادی نسبت به بازار سهام، صرف‌نظر از عواملی چون بازارهای جهانی، نقدینگی، رکود اقتصاد جهانی، وضعیت صنایع داخلی، قیمت نهاده‌ها، بازارهای رقیب، عملکرد دولت قبل و جنگ روسیه، ریشه‌های دیگری نیز دارد.
حمید کوشکی، کارشناس بازارسرمایه در این‌باره گفت: انتظارات برجامی، موضوعی اثرگذار بر تصمیمات سهامداران در طول چند سال گذشته بوده است. به‌دلیل همین احتیاط، معاملات سهام آرام دنبال می‌شود و از بازار انتظار شگفتی نمی‌رود.
حمیدرضا جیهانی، کارشناس اقتصادی هم در این‌باره گفت: مهم‌ترین دلیل افت شاخص بورس، کاهش استقبال سرمایه‌گذاران است. میزان ورودی سرمایه‌ها به بازارسرمایه، تحت‌تأثیر ریسک‌هایی موجود ازجمله بحث افزایش نرخ بهره، قیمت‌گذاری دستوری و کاهش حاشیه سود، کم شده و سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در بورس اشتیاقی ندارند.
او اضافه کرد: اثر بازار‌های جهانی بر شاخص بورس را هم باید در نظر گرفت، اما نباید فراموش کرد که در داخل کشور قیمت‌گذاری دستوری انجام می‌شود و این خود تأثیرات قابل توجهی بر زیان ده شدن صنایع دارد. به‌طور مثال، عملکرد مالی شرکت‌های بورس طبق گزارش‌های 3ماهه مطلوب بوده اما از آنجا که تحلیلگران بر دورنمای 3 ماهه دوم و اعمال قیمت‌گذاری دستوری آگاهی دارند نسبت به سهام، اقبالی نشان نمی‌دهند.
او با اشاره به نرخ بهره بانکی افزود: نرخ بازده بازار سرمایه به نسبت ریسک‌های موجود تفاوت معناداری با بازده بازار بدون ریسک مانند بازار پولی و سپرده دارد. در کشور‌های دیگر نرخ سپرده همیشه ۱.۵ و حداکثر ۲ درصد بوده است؛ در عوض در این کشور‌ها نرخ بازده بازار سرمایه ۸.۴ درصد است، ولی در ایران بازده سال گذشته بورس منفی و نرخ سود سپرده ۲۰ درصد بوده است. این درصد به درستی از ریسک بالایی حکایت دارد که برای سرمایه‌گذار جذابیتی باقی نمی‌گذارد.
حسین درودیان، کارشناس اقتصادی هم با بیان اینکه علت اساسی و بنیادین افت شاخص بورس، بدبینی عمومی نسبت به بازار سهام است، گفت: فعالان بازار نسبت به نرخ‌هایی با بهره بسیار حساس هستند و در ماه‌های اخیر، نرخ بهره بین بانکی افزایش پیدا کرده است. سهامداران می‌ترسند افزایش نرخ بهره بین بانکی بر نرخ‌های اوراق خزانه یا نرخ‌های سپرده تأثیر بگذارد.
او با تأکید بر اینکه قیمت‌گذاری دستوری نیز بر بازار سهام تأثیر منفی دارد، ادامه داد: به غیر از قیمت‌گذاری دستوری، تغییر قیمت کالاهای پایه در جهان نیز بر روی بازار سهام اثر دارد اما باید توجه داشت، زمانی که قیمت کالاهای پایه در جهان با نرخ‌های قابل توجهی افزایش پیدا کرده، بازار سهام تقریبا از آن تبعیت نمی کند و مشخص بود که نسبت به این امرخوش‌بین نیست.