حمل‌ونقل عمومی رایگان در روزهای آلوده؛ یک راه‌حل جهانی
یک عضو شورای شهر به شهردار تهران پیشنهاد کرد وسایل حمل‌ونقل عمومی در روزهای آلوده رایگان شود
سید محمد فخار/ خبرنگار:
رایگان شدن اتوبوس و مترو در روزهای آلودگی هوا راه‌حلی آزموده و جهانی است که می‌تواند اهمیت بی‌بدیل حمل‌ونقل عمومی در کاهش آلودگی هوا را یادآوری کند. دیروز زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر تهران در این‌باره گفت: از رئیس شورای شهر تهران خواستم تا پیشنهاد رایگان شدن وسایل حمل‌ونقل عمومی در روزهای آلوده را به شهردار تهران ارائه دهند تا به این طریق بتوانیم به شهروندان بگوییم در کنارشان هستیم. البته تهران باید 500کیلومتر خط مترو داشته باشد تا بتواند روزانه تا 6میلیون سفر انجام دهد اما 200کیلومتر خط مترو دارد و روزانه 3میلیون سفر با آن انجام می‌شود.
اقدامی ایجابی برای هوای بهتر
آلودگی هوا حاصل تردد منابع متحرک و وسایل نقلیه است و این منابع عامل 85درصد هوای آلوده بالای سر تهرانی‌ها هستند. فریدون پاک‌سرشت، استاد دانشگاه علم و صنعت و کارشناس حمل ونقل در این‌باره به همشهری می‌گوید: از ابتدای شروع آلودگی هوا تردد در شهر یکباره محدود می‌شود و طرح‌های کنترل تردد در تهران به اجرا در می‌آید. وی افزود: نباید از این عنصر هم غافل شد که اعمال محدودیت برای شهرنشینان شهری در ابعاد تهران نظیر طرح زوج و فرد از در منزل، اقدامی سلبی در کاهش سفرهای تک‌سرنشین و خودروی شخصی‌محور است. درکنار این اقدام بازدارنده، رایگان شدن حمل ونقل عمومی می‌تواند اقدامی تشویقی، فرهنگی و ایجابی باشد. همچنین یوسف رشیدی، استاد دانشگاه شهید بهشتی به همشهری می‌گوید: موضوعی که در مشکل آلودگی هوا و برای برطرف کردن این مشکل در تمام دنیا روی آن تمرکز دارند و کاملاً عقلایی و منطقی به‌نظر می‌رسد، توسعه حمل‌ونقل عمومی است و اینکه زودتر از هر اقدام دیگری زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی را گسترش دهیم. وی با تأکید بر اینکه تجربه کشورهای دیگر نیز این امر را تأیید می‌کند، می‌افزاید: برای دستیابی به موفقیت در بحث آلودگی هوا ابتدا باید حمل‌ونقل عمومی را توسعه دهیم تا مردم دسترسی راحت و یکسانی به وسایل نقلیه عمومی داشته باشند و اگر این اتفاق صورت بگیرد مردم خودبه‌خود به استفاده از این وسایل تشویق می‌شوند و دیگر نیازی به اقدامات بازدارنده نیست.
راه حل مشکل، متروی رایگان نیست
دیروز محسن پور سیدآقایی، معاون شهردار تهران نیز درخصوص رایگان کردن حمل‌ونقل عمومی برای تشویق مردم به استفاده از این سیستم توضیح داد: در مترو بحث اقتصادی و کشش قیمت وجود ندارد و مشکل ما رایگان کردن یا نکردن مترو نیست بلکه مشکل ما در عدم‌پاسخگویی مناسب به عرضه و تقاضاست و تقاضای فعلی را هم نمی‌توانیم به درستی پاسخ دهیم و آنقدر ترافیک در خطوط هست که بعضا به من هم انتقاد می‌کنند که مسافرین باید حداقل 3قطار بمانند تا بتوانند سوار قطار شوند.
اثر حمل‌ونقل رایگان در کاهش آلودگی
وسایل نقلیه عامل 85درصد آلودگی هوا هستند. در چنین شرایطی حمل‌ونقل رایگان در کاهش آلودگی هوا اثربخش خواهد بود. سهم خودروهای شخصی در انتشار ذرات معلق در هوای تهران 2درصد اما در انتشار سایر آلاینده‌ها 50درصد است. سهم موتورسیکلت‌ها نیز در ذرات معلق 10و در سایر آلاینده‌ها 18درصد است. بدین‌ترتیب 12درصد ذرات معلق و 68درصد سایر آلاینده‌های هوای تهران با رایگان شدن حمل‌ونقل عمومی در دوره طولانی مدت کاهش می‌یابد.
شهرها برای حمل و نقل رایگان چه کرده‌اند؟
موضوع رایگان شدن خدمات حمل‌ونقل عمومی که شامل اتوبوس، تراموا و مترو می‌شود، در جهان سال‌هاست به الگویی مؤثر تبدیل شده و شهروندان در روزهای آلوده سال، به همین دلیل حمل ونقل عمومی را انتخاب می‌کنند. در کشور هنگ‌کنگ سال‌ها این تجربه رعایت شد تا آنکه در سال 2014مسئولان تصمیم گرفتند نرخ بنزین آن را بسیار گران کنند اما باتوجه به شبکه حمل‌ونقل منظم و نوآورانه خود، توانسته روزانه ۱۲.۶ میلیون مسافر را جابه‌جا کند. قیمت بلیت مترو در این کشور، 0.5دلار هنگ کنگ برابر با 275تومان است و این عدد در روزهای آلوده به صفر می‌رسد.
همچنین در پی آلودگی هوای فصول سرد سال، مسئولان شهر تالین، پایتخت استونی تصمیم گرفته‌اند برای کاهش آلودگی هوا، شهروندان را به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی تشویق کنند. در این‌باره از سال 2015، طرح استفاده رایگان از حمل‌ونقل عمومی در روزهای آلودگی هوا به اجرا درآمده و شهروندان این شهر دراین روزها از پرداخت هزینه‌های حمل‌ونقل عمومی معاف هستند
در شهر پاریس پایتخت فرانسه نیز رایگان شدن حمل ونقل عمومی بارها مورد استفاده قرار گرفته است. آخرین مورد به 8دسامبر (17آذر) بازمی‌گردد که آنه هیدالگو، شهردار پاریس طی تصمیمی اعلام کرد: با اینکه این اقدام می‌تواند برایمان تا ۴میلیون یورو خرج بردارد، اما در روزهای آلودگی هوا و رسیدن شرایط به هوای ناسالم، حمل‌ونقل عمومی در سراسر پاریس رایگان است و فقط ماشین‌های الکتریکی یا هیبریدی و وسایل نقلیه با بیش از 3سرنشین اجازه رانندگی دارند. هم عرض با این اقدامات، شهرداری پاریس اعلام کرده که برنامه‌هایی برای راحت‌تر و فراگیر شدن استفاده از دوچرخه در شهر را به اجرا خواهد گذاشت و تلاش می‌کند تا خیابان‌ها را برای پیاده‌روی، مناسب‌سازی کند.
از سویی در فرایبورگ آلمان بیشتر مردم بدون وسیله نقلیه زندگی می‌کنند و وسایل حمل‌ونقل عمومی رایگان نیز هنگام آلودگی هوا برای آنها درنظر گرفته شده است. همچنین پس از آنکه موج آلودگی هوای پاییز امسال در دسامبر، جنوب و شرق لندن، کاردیف و همچنین مادرید را در بر بگیرد، این شهرها که بیش از 10روز آلودگی شدید داشتند، حمل‌ونقل عمومی را رایگان کردند تا تشویقی برای استفاده‌کنندگان از مترو، اتوبوس و تراموا داشته باشند
در همینه زمینه :
گشتی در اقتصاد ایران
یادداشت
طب ایرانی