به یاد یک دلاور

انبارک (تنگستان)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان تنگستان در استان بوشهر ایران است که به دلیل داشتن آب‌انبار به نام انبارک نامگذاری شده. آب‌انبارهای این روستا توسط زینب انبارکی، مادر خیری (همسر رئیسعلی دلواری) ساخته شد و به اکثر روستاهای تنگستان آبرسانی می‌کرد. یک نویسنده درباره نقش انبارک در قیام رئیسعلی دلواری توضیح می‌دهد: روستای انبارک بین دلوار و اهرم قرار دارد، در شروع قیام رئیسعلی یک شب مهمان روستا می‌شود و از دایی خیری انبارکی که آن موقع هنوز همسرش نبود، می‌خواهد 15مرد تفنگدار و شجاع به او معرفی کند و از همین جا اهالی به کمک رئیسعلی می‌شتابند.  عبدالکریم نیسنی، یکی از ترفندهای زنان اهالی انبارک را در جنگ با انگلیسی‌ها آماده‌کردن 200کلاه حصیری می‌داند که بر درختان نخل آویزان می‌شوند تا دشمن آنها را مبارز تصور کند؛ همین اتفاق هم می‌افتد و دشمن عمده مهمات خود را برای این کلاه‌ها هدر می‌دهد.  به گفته او، بخشو، کدخدای روستا هم نقش قاصد و نامه‌بر بین رئیسعلی دلواری و آیت‌الله اهرمی در روستای اهرم را بر عهده داشته است. 

نقش زنان در قیام رئیسعلی 
خیری انبارکی، همسر رئیسعلی در جریان همین مبارزه‌ها با او آشنا می‌شود. این دو فقط 6سال با هم زندگی می‌کنند که 3 سال آن در جنگ می‌گذرد. رئیس مرکز علمی کاربردی سازمان همیاری شهرداری‌های بوشهر در این باره توضیح می‌دهد: با حضور انگلیسی‌ها و شروع قیام رئیسعلی دلواری روزهای پرخطری مردم دلوار را تهدید می‌کرد. رئیسعلی بلافاصله فرمان داد تا زنان و کودکان و افراد سالخورده به کوه‌های اطراف حوالی انبارک پناهنده شوند. همسر رئیسعلی دلواری سعی می‌کرد زنان، کودکان و دختران وحشت‌زده را دلداری دهد و وضعیت آب و غذای آنان را کنترل و از کودکان مراقبت کند. لیلا انبارکی که از نوادگان برادر بانو خیری انبارکی هم هست، تاکید می‌کند بانوان مبارز که همگی اسب‌سوار و تفنگچیان ماهری بودند، علاوه بر مراقبت و محافظت از خانواده‌ها به مجاهدان در صفوف جبهه نیز که در حال دفاع از سرزمینشان در مقابل انگلیسی‌ها بودند، آب و غذا و مهمات می‌رساندند و سپس وظیفه مداوای زخمیان و پر کردن فشنگ در اسلحه‌ها را برعهده داشتند. به گفته او، نقل قدیمی‌ها حاکی است رئیسعلی حتی لحظه‌ای فرصت فشنگ‌گذاری نداشت و خواهران و خیری انبارکی یار وی بودند. تعدادی دیگر از بانوان مبارز نیز در پوشش خرید و فروش مایحتاج زندگی، روزانه وارد بوشهر می‌شدند و اطلاعات لازم در زمینه محل استقرار نیروهای دشمن و مکان دقیق تاسیسات مهم را کسب کرده و بلافاصله اخبار را به مجاهدان می‌رساندند.
بوشهری‌ها به مبارزه با استعمار و مقاومت شهره‌اند، زیرا در طول 2قرن مبارزه با استعمار افرادی چون باقرخان تنگستانی، رئیسعلی دلواری، محمد‌حسین برازجانی و شهید نادر مهدوی را در خود پرورانده، اما نام رئیسعلی دلواری در بیش از یک قرن گذشته به عنوان نماد مقاومت در برابر استعمار معرفی شده است.
رئیسعلی دلواری فرزند یکی از خان‌های تنگستان در سال‌۱۲۶۰ هجری شمسی در روستای دلوار از توابع شهرستان تنگستان بوشهر به دنیا آمد؛ دلوار ناحیه کوچکی در مرکز بوشهر است که مردان آن به دلاوری شهره هستند و دلوار که گاه دلاور نامیده می‌شود و گاه دلبار، به همین موضوع اشاره دارد، اما در کنار دلواری‌ها اهالی دیگر مناطق بوشهر هم دستی بر آتش داشتند که از مهم‌ترین‌ آنها می‌توان به اهالی روستای انبارک در نزدیکی دلوار و روستای محل تولد رئیسعلی دلواری اشاره کرد. 

در صف مشروطه‌خواهان 
رئیسعلی دلواری با وقوع نهضت مشروطه در کنار مشروطه‌خواهان قرار گرفت تا اینکه در سال‌۱۲۸۷ هجری شمسی به درخواست ملاعلی تنگستانی و سید‌مرتضی مجتهد اهرمی که مخالف استبداد محمدعلی شاه قاجار بودند، بوشهر را تصرف کرد و حدود ۹ماه شهر را در کنترل داشت. پس از آن، در آغاز جنگ جهانی اول در سال‌۱۹۱۴ قوای روس از شمال و نیروهای انگلستان از جنوب، ایران را در معرض هجوم قرار دادند و کشتی‌های جنگی انگلستان در مقابل بوشهر لنگر انداختند و نیروهای اشغالگر در ۸آگوست‌۱۹۱۵ (۱۷‌مرداد ۱۲۹۴) به صورت تدریجی قصد اشغال بوشهر و نواحی ساحلی اطراف را داشتند.
رئیسعلی دلواری، شیخ حسین‌خان چاه‌کوتاهی و زایر خضرخان اهرمی 3 نفر خوانین دلیر تنگستان آماده دفاع شدند. رئیسعلی دلواری همین که از حکم جهاد مرحوم شیخ محمد حسین برازجانی و دیگر مراجع دینی آگاهی می‌یابد، آماده نبرد با امپراتوری انگلستان می‌شود و مقدمات کار را در خانه حاج سید‌محمدرضای کازرونی فراهم می‌کند.
                                                                                                      ***
جنگ میان دلیران تنگستان به رهبری رئیسعلی از یک‌سو و نیروهای بریتانیا و خوانین متحد آنان از سوی دیگر به طور پیاپی و پراکنده تا شهریور‌۱۲۹۴ خورشیدی ادامه می‌یابد تا اینکه در گیرودار حمله انگلیسی‌ها به بوشهر در شب ۱۲‌شهریور‌۱۲۹۴ در محلی به نام «تنگک صفر» هنگام شبیخون به قوای بریتانیا توسط فردی نفوذی و اجیر‌شده، از پشت سر هدف گلوله قرار گرفت و در دم جان باخت. 
حالا پس از ۱۰٨‌سال، عکس واقعی «رئیسعلی دلواری» به‌ همت سید باقر هاشمی و از آرشیو سیاسی شهرداری «زالتسگیتر» در ایالت «نیدرزاکسن» آلمان به‌دست آمده است و تندیس همسر او نیز سال‌1393 در روستای انبارک نصب شد.