مزیت تمرکزگرایی در طرح تشکل‌های اجتماعی

محسن امیری - دکترای جامعه‌شناسی سیاسی

درخصوص طرح تشکل اجتماعی مطالب متعددی منتشر شده است‌، اما یکی از مواردی که به اعتقاد نگارنده می‌توان از آن به‌عنوان مزیت طرح نام برد تمرکز‌گرایی در صدور مجوز فعالیت سمن‌ها و حذف مراکز متعدد است. در 5بخش مزیت‌های تمرکزگرایی در ارتباط با این موضوع قابل توجه است:
1. موازی کاری‌: به‌دلیل تعدد مراکز صادرکننده مجوز تشکل‌های اجتماعی هم‌اکنون برای یک موضوع واحد به‌صورت همزمان چند دستگاه مجوز می‌دهند، به‌عنوان مثال در موضوع خیریه سازمان بهزیستی، نیروی انتظامی، کمیته امداد، وزارت کشور و حتی وزارت ورزش و جوانان مجوز فعالیت می‌دهد. این یعنی 5دستگاه دولتی متولی یک موضوع فعالیت برای تشکل‌ها هستند. 5نوع سلیقه حاکمیتی در سیاستگذاری، حمایت، نظارت و آسیبی که می‌تواند داشته باشد این است که یک فرد می‌تواند در همین موضوع خیریه از هر 5نهاد مذکور مجوز بگیرد. در واقع آمار تعداد تشکل بالا می‌رود ولی در واقع تعداد تشکل واقعی به‌مراتب کمتر از آمار اعلامی خواهد بود.

2. تعدد مراکز حمایتی: هریک از نهادهای دولتی صادرکننده مجوز فعالیت، علاوه بر مجوز دارای بودجه حمایتی در حوزه سازمان‌های مردم نهاد هستند. این تعدد مراکز سبب می‌شود تا توزیع اعتبارات حمایتی عادلانه نباشد. به‌عنوان مثال فردی که دارای ارتباطات است می‌تواند همزمان از حمایت‌های چند نهاد دولتی در یک موضوع خاص بهره‌مند شود و در مقابل فردی که فاقد این ارتباطات باشد از هیچ حمایتی برخوردار نخواهد شد. این امر توزیع ناعادلانه اعتبارات را به‌دنبال دارد.

3. نبود سیاستگذاری واحد: از معایب دیگر تعدد مراکز صادرکننده مجوز فقدان شکل‌گیری سیاستگذاری واحد در حوزه تشکل‌هاست. تعدد مراکز سبب می‌شود تا هم‌افزایی بین تشکل‌ها اتفاق نیفتد و هر دستگاه به‌دنبال سیاست‌ها و برنامه‌های خاص خودش باشد و تشکل‌ها نیز در این بین سرگردان می‌شوند.

4.سردرگمی متقاضیان تاسیس تشکل: وجود مراکز متعدد صادرکننده مجوز فعالیت تشکل‌ها، تعدد قوانین و شرایط تاسیس سمن را به‌دنبال دارد. یعنی فرد در مراجعه به هر دستگاه با قوانین جدیدی مواجه می‌شود که این تعدد قوانین خود یکی از عوامل دشوارکننده ثبت سمن است.

5.غیرتخصصی بودن مراکز: در روند کنونی صدور مجوز، فعالیت تشکل‌ها رویکرد تخصصی نیست و ممکن است یک نهاد دولتی به تنهایی در حوزه تخصصی تمام نهادها مجوز فعالیت صادر ‌کند. این رویکرد غیرتخصصی سبب می‌شود تا برون‌داد فعالیت سازمان‌های مردم نهاد نیز تخصصی نباشد.
تمرکز صدور مجوز فعالیت تشکل‌های اجتماعی در وزارت کشور سبب می‌شود تا آسیب‌های فعلی که ریشه در تعدد مراکز صدور مجوز فعالیت سازمان‌های مردم نهاد دارد و در این یادداشت به برخی از آنها اشاره شد رفع شود.