محاسبه در خیابان

علی محسنی ماکلوانی؛ وکیل پایه یک دادگستری

ماشین اختراع شده است تا باعث راحتی و آسایش آدمی باشد. اما گاه اتفاق می‌افتد که همین اختراع کارساز، حسابی باعث دردسر می‌شود؛ مخصوصا وقتی که ماجرای تصادف در میان باشد. در تصادف‌ها هم نخستین چیزی که به چشم می‌خورد، اختلاف طرفین است. به همین دلیل راهکارهای قانونی و حقوقی درنظر گرفته شده که باید از آنها مطلع باشید که بتوانید به حق‌تان برسید. با اطلاع از این موارد، در هنگامه تصادف از سردرگمی و بی‌اطلاعی دور خواهید شد؛ خاصه اینکه در این لحظه‌ها از نظر روانی هم وضعیت مناسبی ندارید و احتمال اشتباهی که به زیان شما تمام بشود فراوان است. پس راهنمای حقوقی این هفته را از دست ندهید.

درصورت بروز تصادف چه اقداماتی را باید انجام داد؟
توصیه اکید می‌شود که هنگام بروز تصادف آرامش خود را حفظ کرده و با خونسردی و تسلط بر خود، اقدامات لازم را انجام دهید. در پاسخ به این سؤال که اقدامات مورد نظر در مواقع تصادف چه اعمال و کارهایی است که باید بدون فوت وقت به انجام رساند و از بروز خسارات و تلفات بیشتر جلوگیری کرد.
1-در وهله اول باید با پلیس 110تماس گرفت تا با ترسیم کروکی از جانب افسر کاردان یا کارشناس فنی تصادف مقصر اصلی تصادف شناخته شود.
2-  به استثنای مواقعی که تصادف منجر به فوت یا ایجاد صدمات بدنی شدید می‌شود لازم است قبل از رسیدن پلیس به‌منظور جلوگیری از ایجاد ترافیک و سد معبر، خودروها را از مسیر و محل تردد خودروهای دیگر به کنار خیابان هدایت کرد، ولی قبل از این کار توصیه می‌شود از شاهدان عینی حاضر در محل حادثه استفاده کرده یا با گوشی تلفن خود از چینش و نحوه برخورد خودروها عکس گرفت.
3- به هیچ وجه نباید در زمان وقوع تصادف از محل حادثه فرار کرد؛ چرا که با این کار بر خسارات و تلفات احتمالی افزوده شده و بار مالی و معنوی ناشی از تصادف بر دوش شخص متواری سنگین‌تر و شدیدتر خواهد شد و از طرفی با وجود دوربین‌های مداربسته بی‌سیم یا دوربین‌هایی که در سطح شهر و در اماکن عمومی نصب شده است رصد و ردیابی خودروی فراری به آسانی امکان‌پذیر و میسر خواهد شد.
4- پس از ترسیم کروکی تصادف توسط افسر کاردان و تعیین مقصر اصلی، آخرین مرحله مراجعه به شرکت بیمه یا بیمه‌گر است.
5- چنانچه خسارات ناشی از تصادف ناچیز باشد طرفین تصادف می‌توانند با مذاکره و پرداخت خسارت تقریبی خودرو با یکدیگر توافق کنند، اما اگر خسارات وارده قابل توجه باشد لازم است کروکی تصادف ترسیم و مقصر اصلی شناخته شود. در چنین مواقعی به هیچ وجه به وعده‌های طرف مقابل درخصوص اینکه خودرو را به تعمیرگاه برده و آن را تعمیر و رفع نقص کند اعتنایی نکرده و الزاماً باید منتظر پلیس بمانید.

چنانچه تصادف از نوع خسارت مالی باشد چه اقداماتی را باید انجام داد؟
نوع اول
خسارتی است که به بدنه و قطعات تشکیل‌دهنده خودرو وارد می‌شود. لذا چنانچه خودروی شخص مقصر دارای بیمه شخص ثالث باشد، خسارات وارده توسط شرکت بیمه مربوطه به نسبت تعهدات مالی درج شده در آن به زیان دیده پرداخت خواهد شد. در غیراین صورت مسئولیت جبران و پرداخت خسارات وارده بر عهده شخص راننده مقصر است.

نوع دوم
خسارت ناشی از افت قیمت خودرو است که ملاک و معیار محاسبه و نحوه ارزیابی خسارت وارده، مطابق جدول افت قیمت خودرو ناشی از تصادفات خواهد بود؛ با این توضیح که محاسبه آن تابع رعایت مقررات و شرایطی است که در جدول مذکور ذکر شده است. البته درخصوص خسارت افت قیمت، غالب شرکت‌های بیمه یا بیمه‌گر مسئولیتی نسبت به پرداخت آن ندارند و جبران خسارت برعهده راننده مقصر خواهد بود. سؤالی مطرح است و آن اینکه درخصوص مطالبه خسارت ناشی از افت قیمت خودرو چه باید کرد و به چه مرجعی مراجعه کرد؟
ابتدا باید پاسخ داد که قبل از مراجعه به مرجع قضایی بابت مطالبه خسارت، لازم است از شورای حل اختلاف تقاضای تأمین دلیل کرد  تا  با ارجاع امر به کارشناس رسمی، میزان خسارات وارده مشخص شود. لذا پس از برآورد میزان خسارت توسط کارشناس و گرفتن تأمین دلیل، چنانچه خسارت وارده تا مبلغ 20میلیون تومان باشد می‌توان جهت مطالبه خسارت به شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده یا راننده مقصر مراجعه کرد و اگر براساس نظریه کارشناس خسارت ناشی از افت قیمت بیش از 20میلیون تومان ارزیابی شده باشد باید از طریق دادگاه عمومی حقوقی اقدام کرد.

تصادف منجر به خسارات بدنی
در مواقعی که تصادفات باعث ایجاد خسارات بدنی یا خسارات جسمانی شود، 2حالت قابل تصور است:
حالت اول صدمات بدنی غیرفوت
 در حالت اول با استناد بر ماده 717قانون مجازات اسلامی، چنانچه تصادف منجر به صدمات بدنی (غیرفوت) شود، مرتکب یا شخص مقصر محکوم به تحمل حبس از یک تا 5ماه و پرداخت دیه درصورت مطالبه توسط مصدوم یا زیان‌دیده خواهد بود.
حالت دوم قتل غیرعمد ناشی از تصادف
در حالت دوم درصورتی که تصادف منتهی به قتل غیرعمد شود برابر ماده 714قانون مجازات اسلامی مرتکب به 6‌ماه تا 3سال حبس و نیز به پرداخت دیه که منوط بر مطالبه از جانب اولیای دم است، محکوم می‌شود. در چنین مواقعی خسارات به بار آمده ازجمله خسارات مالی و دیه از بیمه خودروی شخص مقصر به مصدوم یا اولیای دم تأمین و پرداخت خواهد شد. لذا جهت مطالبه خسارات مالی به‌خودرو باید به مرجع صالح حقوقی اعم از شورای حل اختلاف یا دادگاه مراجعه کرد و درخصوص مطالبه دیه از بابت جنبه‌خصوصی جرم و نیز جنبه عمومی جرم از باب مجازات کیفری بزهکار که مقصر اصلی وقوع حادثه است باید از طریق دادسرای عمومی محل وقوع حادثه اقدام کرد.

از صندوق تأمین خسارات بدنی چه می‌دانید؟
قانونگذار محترم در ماده 10قانون بیمه اجباری شخص ثالث با هدف مساعدت و حمایت از زیان‌دیدگان حوادث رانندگی شرایطی را لحاظ کرده و با تأسیس نهادی به نام صندوق تأمین خسارات بدنی، خسارات ناشی از صدمات بدنی وارده به اشخاص ثالث را با تحقق شرایط مطرح شده در ماده مذکور تأمین کرده و پرداخت می‌کند. لذا مواردی را که مشمول حمایت صندوق تأمین خسارات بدنی می‌شود   در ماده 10قانون بیمه اجباری شخص ثالث صراحتاً برشمرده که به شرح ذیل مطرح است:
1-خودروی مقصری که فاقد بیمه‌نامه بوده یا موعد بیمه آن به پایان رسیده و منقضی شده باشد.
2-در مواردی که قرارداد بیمه باطل باشد.
3-در مواردی که تأمین بیمه‌گر یا شرکت بیمه تعلیق شده باشد.
4-چنانچه مسبب حادثه پس از وقوع تصادف فرار کند.
5-درصورتی که مقصر اصلی یا مسئول حادثه شناسایی نشده باشد.
6-در مواقعی که شرکت بیمه مربوطه و یا بیمه‌گر ورشکسته شده باشد.