جهان نما
تایرها کرک‌گیری می‌کنند!
مهتاب خسروشاهی
حداکثر هر 5 سال یک بار، باید تایر خودروها تعویض شود. از سوی دیگر، سالانه حدود 6.1میلیون تن گردوغبار ناشی از فرسایش لاستیک خودروها در هوای تنفسی وارد شده و در آبراه‌ها سرازیر می‌شوند. این آلاینده، یکی از شاخص‌ترین آلاینده‌های میکروپلاستیک در اقیانوس‌ها، حتی در مکان‌های دورافتاده مانند قطب شمال است. یک‌بار دیگر عدد و تأثیر فاجعه‌بار آن را بخوانید! استارت‌آپی در شهر لندن راه‌حلی را برای جلوگیری از ایجاد و پخش گردوغبار ناشی از فرسایش لاستیک خودروها را طراحی کرده است تا از بار این آلودگی کاسته شود. طرح این استارت‌آپ که Tire Collective نام دارد؛ دستگاهی چرخدار طراحی کرده که با کمک آن، ذرات ریز پخش شده ناشی از سایش تایرها، روی صفحات مسی باردار الکترواستاتیکی جمع‌آوری می‌شوند. سیوهان اندرسون، مدیر ارشد علمی و یکی از بنیانگذاران طـرح اسـتـارت‌آپـیTire Collection درباره طرح توضیح می‌دهد: «شرکت ما سال‌هاست که روی انتشار گازهای گلخانه‌ای منتشر شده از اگزوز خودروها تمرکز کرده‌ایم. در همین راستا تحقیقات خود را روی راهکارهای دیگر کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی گسترش داده‌ایم که کار روی جمع‌آوری آلاینده‌های ناشی از لاستیک‌ها، یکی از آنها و تازه‌ترین این مطالعات است.» او ادامه می‌دهد:«می‌دانیم که لاستیک‌ها فرسوده می‌شوند. اما هیچ‌کس به این مسئله فکر نمی‌کند که مواد منتشر شده از این فرسایش چه اثری روی محیط‌زیست دارند؛ کجا پراکنده می‌شوند. شکی نیست که نقطه هدف این آلاینده‌ها محیط‌زیست و هوای تنفسی است.» اندرسون امیدوار است این دستگاه که در سال 2020میلادی جایزه ثبت اختراع «جیمز دایسون» را از آن خود کرده است، کارایی لازم برای جمع‌آوری ذرات آلاینده ناشی از فرسایش لاستیک‌ها را داشته باشد. در ذهن ما شاخص‌ترین منبع آلاینده هوای زیست‌محیطی ناشی از خودروها، آلاینده‌های خارج شده از اگزوز خودروهـاسـت. اما حـقیقت ایــن اســت که 90درصد از آلاینده‌های زیست‌محیطی وابسته به‌خودروها، ناشی از لاستیک‌ها، ترمز و فرسودگی سطح جاده‌هاست. میکروپلاستیک‌های ناشی از سایش لاستیک‌ها با سطح آسفالت، آلودگی خطرناکی به‌نام PM2.5 ایجاد می‌کنند. این ذرات به‌قدری ریز هستند که با ورود به هوای تنفسی، به‌راحتی از راه دستگاه تنفسی وارد بدن می‌شوند. برای تجسم میزان آلاینده‌های ایجاد شده از لاستیک خودروها، این استارت‌آپی تحقیقی روی حرکت اتوبوس‌ها در شهر لندن انجام داده‌است. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد روزانه هر اتوبوس در لندن، به اندازه یک عدد گریپ‌فروت، آلاینده ناشی از سایش لاستیک با آسفالت، ایجاد می‌کند. سیوهان اندرسون درباره نحوه عملکرد این دستگاه می‌گوید:
«همانطور که یک بادکنک با مالش روی سطحی کرکدار- مانند بلوز یا پیراهنی که کرک داده است- ذرات را جذب می‌کند، این دستگاه نیز از دینام ماشین نیرو دریافت کرده و از یک صفحه مسی برای ایجاد میدان الکتریکی برای جذب ذرات ناشی از سایش سطح لاستیک به آسفالت، کمک می‌گیرد.» او درباره نحوه پاکسازی صفحه‌ها توضیح می‌دهد:«می‌توانید بشقاب‌ها یا صفحه‌های مسی را تمیز کرده و در یک قوطی ذخیره‌سازی قرار دهید.» این طرح با یک گروه خودروسازی(Geely Auto Groupe) به مرحله اجرا گذاشته شده و نتیجه آن نیز بسیار مثبت بوده است.
