صنایع دفاعی بومی ارمغان استقلال و عزت ملی

مصطفی قربانی؛  کارشناس مسائل سیاسی

دستیابی به توان دفاعی درون‌زا، بازدارنده و راهبردی از مهم‎ترین دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران است که با وجود اهمیت، در جنگ شناختی دشمنان مورد تهاجم است؛ بدین‌ترتیب که دشمن در سال‌های اخیر در جنگ شناختی خود کوشیده است تا میان تقویت توان دفاعی از سوی جمهوری اسلامی ایران با منافع و معیشت مردم دوگانه‌سازی کند و یکی از عوامل ایجاد و تداوم مشکلات معیشتی را هزینه‌های دفاعی نظام جمهوری اسلامی ایران قلمداد کند. از این‌رو، با توجه به اینکه روز 31مردادماه روز صنعت دفاعی نام‎گذاری شده‎ است، شایسته است تا با نگاهی به وضعیت گذشته کشور، اهمیت دستاوردهای دفاعی کشور مورد بازخوانی قرار گیرد.
در واقع، طرح شبهات مختلف درباره تقویت توان دفاعی کشور در حالی است که اگر با چشم‌اندازی تاریخی- مقایسه‌ای به مسئله دفاع و توان دفاعی توجه داشته باشیم، منصفانه متوجه می‌شویم که جمهوری اسلامی با دستیابی به توان دفاعی بازدارنده اتفاقا به‎خوبی توانسته است مهم‎ترین مسئله و گمشده‌ تاریخ معاصر ایران را پاسخ دهد.
ممکن است در به‌کار بردن «مهم‎ترین مسئله» درباره توان دفاعی متهم به اغراق شویم، اما اگر تاریخ را به‎درستی ورق بزنیم، متوجه می‌شویم که سرآغاز انحطاط و ضعف ایران در دوره معاصر و تسلط بیگانگان بر مقدورات سیاسی- اقتصادی کشور، دقیقا ریشه در ضعف دفاعی ایران داشت؛ زیرا آغاز انحطاط و ضعف ایران در دوره معاصر به زمانی برمی‌گردد که ایران در مقابل روس‌ها در 2جنگ متوالی شکست نظامی خورد و روس‌ها از برتری نظامی خود نه‌تنها برای کسب امتیازات اقتصادی از ایران تلاش کردند، بلکه قدرت و ساختار سیاسی دربار ایران را نیز به‌خود وابسته کردند.
به‎دلیل ضعف در حوزه دفاعی است که کانون نوسازی و اصلاحات در ایران چه در زمان عباس‌ میرزای ولیعهد و چه بعد از او، همواره معطوف به ارتش و تقویت توان دفاعی است. با این حال، تداوم ضعف دفاعی و اتخاذ راه‌های مبتنی بر نگاه به بیرون در هیچ برهه‌ای از تاریخ معاصر نتوانست پیام‌آور ایجاد توان دفاعی بازدارنده برای ایران باشد.
به همین دلیل، با تداوم ضعف دفاعی در دوره معاصر، بیگانگان همواره با استفاده از ابزار نظامی یا تهدید به استفاده از آن، می‌توانستند دولت ایران را در برابر خود تسلیم کنند؛ روندی که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی دگرگون شد.
در توضیح باید گفت که وضعیت برون‌گرا، وابسته و غیرکارکردی توان دفاعی کشور در برهه قبل از انقلاب که به‎جای خلق دستاورد برای کشور، به ایجاد تبعات وخیمی منجر شده بود، با پیروزی انقلاب اسلامی، دچار دگرگونی اساسی شد. در واقع، با تهاجم نظامی صدام به کشور، اگرچه کشورمان در دفع تجاوزات آن کاملا موفق بود و حتی تا مرحله‌ تنبیه متجاوز هم پیش رفتیم، اما در مجموع، با توجه به اینکه عمده نگاه معطوف به مدیریت جنگ بود، فرصت چندانی برای پیاده‌سازی مدل مطلوب تقویت بنیه‌ دفاعی کشور فراهم نبود تا اینکه بلافاصله بعد از پایان جنگ تحمیلی، سیاست‌های مستحکمی مبنی بر تقویت بنیه‌ دفاعی کشور در پیش گرفته شد، به‎گونه‌ای که امروز با گذشت حدود 3دهه از آن زمان، ایران به لحاظ داشتن پتانسیل‌های لازم و نه ظرفیت‌های عملی و میدانی، قدرت دوم دفاعی منطقه را داراست و در رتبه‌بندی بین‌المللی نیز جزو کشورهای برتر محسوب می‌شود.
آنچه شگفتی و عظمت توان دفاعی جمهوری اسلامی ایران را بالا می‌برد، این است که جمهوری اسلامی ایران از ابتدای انقلاب تاکنون با تحریم دست و پنجه نرم کرده و تحت این شرایط، هیچ سلاحی از آمریکا خریداری نکرده‎ است، اما کشورهای منطقه همگی با برقراری روابط نظامی با آمریکا، مقادیر زیادی سلاح و مهمات از این کشور خریداری کرده‌اند.
مزیت راهبردی ایران در حوزه‌ دفاعی آن است که علاوه‌بر دقت در تأمین و تقویت قدرت دفاعی کشور در حوزه‌های عمومی مانند تعداد نیروهای نظامی، حجم تجهیزات نظامی و...، در حوزه‌های تخصصی و انحصاری دفاعی مانند توانایی موشکی، پهپادی، سایبری و... نیز دستاوردهای فوق‌العاده‌ای کسب کرده است.
نوع نگاه و جهت‌گیری‌های حاکم بر این حوزه به‎گونه‌ای بوده که علاوه بر آنکه خوداتکایی تردیدناپذیر ایجاد کرده و به لحاظ اقتصادی نیز سبب جلوگیری از خروج ارز از کشور، کاهش هزینه دفاعی، اشتغال‌زایی و... شده است، بلکه در پیچیده‌ترین و دشوارترین شرایط منطقه و جهان، ارمغان‌آور استقلال و عزت ملی و تأمین‌کننده‌ قدرت بازدارندگی در حد اعلای آن برای کشور شده است. علاوه بر این، به لحاظ بین‌المللی نیز قدرت‌آفرین بوده، به‎گونه‌ای که پشتوانه محکمی برای توسعه نفوذ راهبردی کشورمان در سطح منطقه است. راز تهاجم دشمن به توان دفاعی ایران در جنگ شناختی نیز به این واقعیت‌ها مربوط می‌شود.