وقتی چرخ صنعت و سانتریفیوژ با هم چرخید

حمیدرضا بوجاریان - خبر‌نگار

خرداد 1400، ماه وعده‌ها و شعارها برای کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری برای رسیدن به پاستور و پوشیدن ردای ریاست‌جمهوری بود. اغلب کاندیداها، شعارهایی که برای جلب آرای مردم می‌دادند مخرجی مشترک داشت، اما یکی از کاندیداها که در نهایت با انتخاب مردم ردای ریاست‌جمهوری را به تن کرد، شعارها و رویکردهای جدید و متفاوتی از رقبا می‌داد؛ شعارهایی که به ظاهر دست‌نیافتنی بود و منتقدان آن را غیرعملی و ناشدنی می‌دانستند، ولی با گذشت ماه‌عسل سیاسی دولت و عبور از یک‌چهارم از عمر 4ساله آن، دولتی که سیدابراهیم رئیسی آن را اداره می‌کند با عملکرد درخور توجه روبه‌رو شده است؛ تا آنجا که منتقدان هم نمی‌توانند بی‌تفاوت از کنار آن عبور کنند. اما عملکرد دولتی که خود را «دولت مردم» خوانده در یک سالی که آغاز شده است چگونه بود؟ همشهری در قالب گزارشی‌هایی به واکاوی آنچه دولت سیزدهم در یک‌سال گذشته انجام داده، پرداخته است.

وقتی دولت رئیسی سرکار آمد، نه چرخ سانتریفیوژ می‌چرخید و نه چرخ صنعت. یأس و ناامیدی را می‌شد در فضای سیاسی - اجتماعی کشور به‌خوبی احساس کرد؛ یأسی که تأثیر خود را روی اقتصاد نیز گذاشته بود. تورمی سنگین و رکودی گسترده بر سر مردم و تولید کشور سایه انداخته بود. گره زدن ناکارآمدی‌ها به تحریم، تنها پاسخ دولت وقت به ماجرای تعطیلی پی‌در‌پی کارخانه‌ها، بیکاری کارگران و کاهش تولید ناخالص ملی بود. کارگران به جای حضور در سالن‌های تولید و ایجاد ارزش‌افزوده، به‌دنبال مطالبات خود کف خیابان و در تجمعاتی بودند که گاه با سوءاستفاده و ناتدبیری مسئولان وقت به تنش سیاسی ـ امنیتی کشیده می‌شد. براساس آمارهای قابل اتکا، تا پایان دولت دوازدهم نزدیک به 13هزار واحد صنعتی با ظرفیت ایجاد اشتغال برای 200هزار نفر در کشور راکد یا تعطیل شده بودند. این تعطیلی تبعات سیاسی و امنیتی جدی برای کشور پدید آورد. احمد علیرضابیگی، عضو کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس به آمار مربوط به تجمعات کارگری و صنفی از دی 99تا دی 1400اشاره می‌کند و می‌گوید: «آمار تجمعاتی که در کشور چه در سال گذشته و چه در سال‌جاری برگزار شده، قابل توجه است. شاید بیش از ۹۳درصد این تجمعات، تجمعات صنفی و کارگری بوده و در این جریان هم شرایط موجود فقط اداره شده است. مشکلاتی هم در جریان آنها پیش آمده؛ مثلا شما در تجمع اصفهان می‌بینید که مشکلات جدی پیش آمد.» 

وعده‌ای برای پایان وضع موجود 
رئیسی در دوران تبلیغات انتخاباتی خود وعده اصلاح وضعیت کارگران و واحدهای صنعتی حتی با وجود تحریم‌ها را داده بود. با آغاز به‌کار دولت او در شهریور 1400، یکی از نخستین اقدامات دولت تازه‌نفس او توجه به تولید بود. با رویکرد دولت جدید، حمایت از صنعت و تولید نه در شعار، بلکه در عمل آغاز شد. رئیسی در شعارهای انتخاباتی‌اش گفته بود: «با نشستن در دفترکار، نمی‌توان تصمیم کارآمد گرفت. تولید باید محور تمام تصمیمات در دستگاه‌ها و حتی قوای سه‌گانه باشد؛ وقفه در این بخش را به‌هیچ‌عنوان قبول ندارم.» از این‌رو، با آغاز سفرهای استانی، بازدید از کارخانه‌های تعطیل شده نخستین مقصد سفر‌های رئیس دولت شد. تمام ارکان دولت ماموریت گرفتند زنگ‌زدگی را از پای صنعت پاک کنند. اینگونه شد که کارخانه‌هایی که با چوب دولت‌های گذشته یکی پس از دیگری از رونق افتاده و در نهایت از حیظ انتفاع خارج شده بودند، دوباره جان گرفتند و بوی کار و تولید از آنها به مشام رسید. محصول بازدیدهای میدانی از صنایع تعطیل شده و تغییر رویکرد دولت از مقابله، به حمایت از صنایع، کاهش تجمعات کارگری و بازگشت کارگران به محل کار خود بود. کارگرانی که تا دیروز ریل راه‌آهن را در اراک برای پیگیری مطالباتشان بسته بودند یا در شهرهای مختلف مقابل استانداری‌ها و فرمانداری‌ها حقوقشان را مطالبه می‌کردند، با گره‌گشایی از مشکل کارخانه‌داران به محل کارشان بازگشتند. آنطور که علی رسولیان، معاون وزیر صمت و مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران می‌گوید بازگشت به تولید صنعت کوچک و بزرگ در دولت سیزدهم به افزایش راندمان تولید در کشور منجر شده است: «با آغاز به‌کار دولت سیزدهم و تا پایان اردیبهشت‌ماه گذشته در مجموع هزارو 320واحد صنعتی راکد به چرخه تولید بازگشته است.» این درحالی است که تحریم‌ها با آغاز به‌کار دولت سیزدهم نه‌تنها کاهش نداشت، بلکه با افزایش نیز روبه‌رو بود. با این حال، صادرات واحدهای تولیدی کوچک و متوسط مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن 26درصد افزایش پیدا کرد؛ مسئله‌ای که نشان داد، حضور میدانی رئیس‌جمهور و عزم دولت برای گره‌گشایی از مشکلات صنعتی و شکستن تحریم‌های داخلی روی صنعت نیازمند برجام نیست، بلکه نیازمند عزمی ملی برای حمایت مؤثر از صنعتگرانی است که در صف خط تولید فعالیت می‌کنند؛ برایند و عملکردی که یکی از شعارهای مهم انتخاباتی رئیس دولت سیزدهم را محقق کرد و با تحقق آن، هم چرخ صنعت چرخید و هم چرخ سانتریفیوژها در نطنز.