به قدرت موزه

سارا کریمان - روزنامه‌نگار

موزه، ساختار و پایگاهی است که به‌معنای فضای عمومی و همگانی زاییده  دوران مدرن است. مجموعه‌هایی که پیش‌تر از حیث اهمیت تاریخی، زیبایی یا یافته‌های علمی- طبیعی گردآوری شده بودند تبدیل به دارایی‌های عمومی و ملی برای توسعه دانش و ارتقای فرهنگی جامعه شده‌اند؛ این منظر موزه‌ها بر 2رکن اصلی حفاظت و نگهداری از آثار و اشیا و در دسترس قرار دادن آنها برای تماشا و مطالعه روی آنها شکل می‌گیرد. به‌دلیل پیوند تنگاتنگ موزه‌ها با جریانات فرهنگی و هنری و وابستگی این تحولات به رویکردهای اجتماعی در ادوار گوناگون  اشکال مختلفی یافتند. چنانچه آنچه پیشتر به‌عنوان فضایی برای نمایش آثار و ارائه اطلاعات پیرامون آن فراهم می‌شود در دسته موزه‌های کلاسیک می‌گنجد. با شروع قرن 21و طغیان بسیاری از مسائل عاطفی و انسانی، موزه‌ها نیز خود را در این مسیر همراه کرده‌اند. تشکل‌های مرتبط با نهاد‌های موزه‌ای که مهم‌ترین آن ایکوم (شورای بین‌المللی موزه‌ها) است با برگزاری اجلاس‌هایی به بازخوانی تعریف و وظایف موزه می‌پردازد و هر ساله با تعیین شعاری هدف و رویکردی را برای موزه‌ها در سراسر جهان تعیین می‌نماید و از موزه‌ها و موزه‌داران جهان دعوت می‌کند با موضوعی که غالبا دغدغه انسانی و فرامرزی است به طراحی رویدادهای خود بپردازند. چنانچه در سال 2022شعار «قدرت موزه» را اعلام کردند که در شرح ضمیمه آن، غرض توان موزه‌ها بر اثر بخشی روی مسائل اجتماعی و انسانی است. علاوه بر آن در طول این سال‌ها موزه‌های بسیاری در جهان با تأکید بر اثر‌گذاری و درگیرساختن عواطف انسانی به موضوعاتی پرداختند که چندان مبتنی بر اثر موزه‌ای نیست در واقع بازدید‌کننده در فضایی که هنرمندانه با مجموعه‌ای از امکانات چند رسانه‌ای طراحی شده است با مسئله و موضوعی انسانی مواجه می‌شود در اینجا موزه علاوه بر توسعه دانش بشری به تعمق در مکنونات و آمال انسان معاصر می‌پردازد. موزه مهاجرت مِلبورن اگرچه با نمایش اشیای تاریخ مهاجرت را بازگو می‌کند اما در واقع در شهری مهاجرپذیر این مسئله انسانی را طرح و بازنمایی می‌کند. موزه احساسات در شهر نیویورک در چندین گالری احوالات گوناگون انسان را به‌وسیله ترکیب رسانه‌های مختلف طراحی کرده است.در سال 2019نیز موزه عواطف در شهر سنت‌پترزبورگ گشایش یافت.علاوه بر آن در مجموعه‌ها و موزه‌های کلاسیک هم موزه‌داران و طراحان رویدادهای موزه‌ای در پی پرداختن و به چالش کشیدن مفاهیم انسانی هستند چنانچه در سال 1394نمایشگاهی با عنوان «نشستن» براساس آثار موزه و کتابخانه ملک برگزار شد که ضمن آن برداشت‌ها و معانی استعاری مورد بازخوانی و تحلیل قرار گرفت. همچنین به‌طور مثال جایزه معماری Buildner امسال محور مسابقه خود را طراحی موزه‌ای برای احساسات معین کرده است.