«خیام»؛ آغاز همکاری راهبردی ایران و روسیه

یک روز پس از پرتاب موفق ماهواره «خیام» به وسیله پرتابگر سایوز، خبرنگاران به ماهدشت به‌عنوان مرکز کنترل آن رفتند تا در نشست خبری رئیس سازمان فضایی شرکت کنند و جزئیات بیشتری از این پرتاب مشخص شود.
در این نشست حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی اعلام کرد: این ماهواره به سفارش و با نظارت ایران و توسط روسیه ساخته شده است. همزمان با این مسئله عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات این پرتاب را آغاز همکاری‌های راهبردی ایران و روسیه در حوزه فضایی دانست.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین در حاشیه جلسه هیأت دولت گفت: ماهواره خیام با همکاری مشترک ایران و روسیه پرتاب شد. کار اصلی ساخت آن از ۵سال قبل شروع شده بود و نزدیک یک سال بود که آماده بود، اما مشکلاتی جدی برای پرتاب آن وجود داشت که با دیپلماسی فعال دولت سیزدهم و برگزاری بیش از ۴۰۰ساعت جلسه با طرف روسی درنهایت توانستیم این ماهواره را با ماهواره‌بر بسیار مطمئن سایوز۲ پرتاب کنیم.
به‌گفته زارع‌پور قرارداد ماهواره خیام در ابتدا یک قرارداد خرید محصول بود که بعدا به قرارداد انتقال فناوری تبدیل شد.
وزیر ارتباطات همچنین اعلام کرد: طبق توافق با روسیه نسخه ۲، ۳ و ۴ را خواهیم ساخت زیرا این ماهواره ۵ تا ۷ سال عمر عملیاتی دارد و از الان باید به فکر ماهواره بعدی باشیم. خط تولید ماهواره‌های این‌چنینی را با روسیه راه‌اندازی خواهیم کرد و توافقات بسیار خوبی با سازمان فضایی روسیه انجام داده‌ایم.
او اضافه کرد: در حوزه ظرفیت‌های داخلی امکان ساخت ماهواره‌ها با دقت ۱۰متر را داریم و می‌خواهیم تا پایان دولت به دقت یک متر برسیم. در حوزه ماهواره‌بر زیر ۵۰کیلوگرم را می‌توانیم در مدار لئو قرار دهیم. ظرف دو سه هفته آینده ماهواره‌بر جدید تست خواهد شد و تا ۱۰۰کیلو را می‌تواند در مدار ۵۰۰کیلومتری قرار دهد. هدف‌گذاری شده است که تا پایان دولت سیزدهم بتوانیم ماهواره‌های بالای ۵۰۰کیلو را از پایگاه‌های فضایی خودمان در مدار لئو قرار دهیم.

نظارت ایران؛ تولید روسیه
روز گذشته حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی در نشست خبری خود گفت: امیدواریم در چند سال ماهواره‌هایی با دقت خیام به‌طور کامل در داخل کشور طراحی و تولید شود. در مورد خیام به فکر این بودیم که نیاز کشور را مرتفع کنیم. شرکت‌های سازنده ماهواره در دنیا را شناسایی و ارزیابی کردیم و درنهایت به یکی از شرکت‌های خوشنام سفارش‌ داده شد. فرایند نظارت نیز در چند سال ادامه پیدا کرد و درنهایت این ماهواره تحویل شد.
به گزارش همشهری، در این نشست رئیس سازمان فضایی با بیان اینکه ساخت ماهواره‌ای مثل خیام حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون دلار هزینه دارد و رقم دقیق آن فعلا برآورد نشده تأکید کرد در بازاری که صفر تا صد آن تحریم وجود دارد، بحث قیمت چندان مطرح نیست. او همچنین اظهار داشت طراحی مفهومی سطح بالای ماهواره خیام در داخل کشور انجام شده است اما ساخت آن به یک شرکت معتبر و خوشنام خارجی سپرده شد. سالاریه با رد جاسوسی بودن این ماهواره اعلام کرد تصاویر دریافتی از خیام قابل فروش به شرکت‌ها بوده و در حوزه‌های منابع طبیعی، مدیریت شهری و... مورد کاربرد قرار خواهند گرفت.
ماهواره خیام ساعت ۱۰:۲۲ روز سه‌شنبه از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان پرتاب شد و با موفقیت در مدار ۵۰۰کیلومتری زمین قرار گرفت.
او در بخش دیگر سخنان خود به نیاز کشور در صنعت ماهواره اشاره کرده و در پاسخ به سؤالی درباره دلیل استفاده از ماهواره ساخت روسیه گفت: صنعت ماهواره بومی در ایران 2دهه است که شروع به‌کار کرده و ماهواره‌های سنجنده 100 متر و 40 متر را در ایران ساخته‌ایم. ما توانایی ساخت ماهواره با دقت 5 متر و 10 متر را داریم که بخش زیادی از نیازهای کشور را تامین می‌کند و به‌زودی ماهواره‌های با دقت 2 تا 5 متر را نیز خواهیم ساخت. اما ما نیاز به دقت بیشتری داشتیم و نمی‌توانستیم منتظر بمانیم که 10 سال دیگر به این تکنولوژی برسیم و نیازمان را رفع کنیم.

اولویت تامین نیازهای کشور
رئیس سازمان فضایی در نشست خود تأکید کرد که ایران به تعداد ماهواره‌های بسیار بیشتری نیاز داشته و به رشد تعدادی این ماهواره‌ها فکر می‌کند.
او درباره همکاری با روسیه گفت: در ۲دهه گذشته تجربیات زیادی کسب کرده‌ایم و اکنون این یک فرصت طلایی است تا بتوانیم با کشوری که سال‌هاست سابقه فضایی دارد همکاری کنیم. آنهایی که تعصب غربی دارند می‌گویند پیشروترین کشور در صنعت فضایی آمریکا است و ما که واقع‌بینانه نگاه می‌کنیم می‌گوییم روسیه. ما مثل دانش‌آموزی هستیم که درس خود را خوب خوانده‌ایم و حالا می‌گوییم سؤال داریم. بسیاری از ابهامات و مسائل فنی خود را می‌توانیم با روسیه برطرف کنیم.
وی همچنین درباره شایعاتی که درباره جاسوسی خیام مطرح شده است این حرف‌ها را کودکانه دانست و گفت: بعضا صحبت‌هایی می‌شود که فضا را متشنج کنند. کودکانه است که می‌گویند ماهواره خیام با این هیبت و قد و قواره و این شیوه اطلاع‌رسانی، ماهواره جاسوسی است. ابعاد و اندازه ماهواره جاسوسی متفاوت است و در مدارهای دیگری قرار می‌گیرد. اهداف ماهواره خیام کاملا مشخص و شفاف است.
سالاریه در پاسخ به اینکه این شایعات معمولا به جنگ روسیه و اوکراین مربوط هستند، گفت: زمانی که قرارداد همکاری با روسیه منعقد و مراحل طراحی و ساخت این ماهواره آغاز شد، جنگی در اوکراین شکل نگرفته بود که بتوان این مورد را به آن ربط داد. این صحبت‌ها عجیب است و فقط لبخند به‌صورت ما می‌آورد.