بگذارید مردم شغل بیافرینند

پوریا آسترکی/ کارشناس تحلیل شبکه‌های اجتماعی:

آذرچهر، زن جوانی است اهل سیاهکل. او سال‌هاست با ذوق، تلاش و سرمایه شخصی در کنار خانه پدری، کارگاه سفال و سرامیک راه‌اندازی کرده و با معرفی محصولاتش در اینستاگرام شهرت و رونقی به‌دست آورده است.

اسفندیار نجفی، جوان دیگری است اهل کازرون که پس از فراغت از رشته حقوق چند ماهی است بدون سرمایه و امکانات کارگاه کوچکی برای تولید کفش دست‌دوز راه‌انداخته و خودش می‌گوید پس از ارائه نه چندان موفق کارش در تلگرام با نخستین توییت تعداد زیادی تماس و سفارش از سراسر ایران و حتی اوکراین و کانادا داشته است. مریم فارسی، کارگردانی تئاتر خوانده و 2سالی است با ذوق و سلیقه نابی که دارد برند لباس‌های زنانه و مردانه را در استودیوی خودش تولید و در اینستاگرام و تلگرام عرضه می‌کند.

نمونه‌های مریم، اسفندیار و آذرچهر فراوانند حتما شما هم با این کسب وکارهای کوچک اما خلاق و مولد در شبکه‌های اجتماعی برخورد داشته‌اید و چه بسا مشتری تعدادی از‌ آنها باشید. هریک از این جوانان توانمند نه‌تنها برای خود کسب و کاری راه‌انداخته‌اند بلکه زمینه اشتغال چند نفر دیگر را نیز فراهم کرده‌اند و در این مسیر نه حمایت شده‌اند نه از بودجه عمومی سهمی برده‌اند و نه باری بر دوش دولت هستند. آنها خلق می‌کنند پس هستند.

به‌خاطر همین مثال‌هاست که رئیس‌جمهور روحانی در اجلاس حقوق شهروندی گفت: «یکی از شبکه‌های اجتماعی فعال در ایران، ۳۰ هزار اشتغال ایجاد کرده است. قرارمان این است که صدها هزار شغل از این طریق ایجاد کنیم.» روحانی به‌درستی از فعل «ایجاد کرده است» استفاده کرد، درواقع این مشاغل را دولت ایجاد نکرده است، تعارف که نداریم در کشور ما دولت سال‌ها سرعت اینترنت را محدود کرده و آنچه در توان داشت برای محدودیت شبکه‌های اجتماعی به‌کار گرفته بود.

دولت روحانی اما کار بزرگی کرد که بر موج شدید محدودیت فائق آمد و هرچند دستاوردی در گشایش شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده نداشته است دست‌کم مجالی به علاقه‌مندان محدودیت بیشتر اینترنت نداد و از طرفی زیرساخت لازم برای افزایش سرعت اینترنت را فراهم کرد.

طبق آمار قریب به 80درصد کسب و کارهای کوچک در آمریکا از رسانه‌های اجتماعی برای تبلیغ و فروش بهره می‌برند، توییتر و به‌خصوص فیسبوک ابزارهای قدرتمند برای کسب و کارهای کوچک فراهم آورده، یوتیوب بیشترین وقت‌گذرانی مشتریان را برای مشاهده و مقایسه کالاها و خدمات مورد علاقه به‌خود اختصاص داده است و دولت آمریکا تقریبا هیچ سرمایه‌گذاری‌ای برای ایجاد این فضای پررونق انجام نداده است.

واقعیت این است که اگر از فراوانی بیکاری ناخوشنودیم برای حل مسئله باید جور دیگری به آن نگاه کنیم. حتی اگر اشتغال را وظیفه دولت‌ بدانیم درعمل دولت نمی‌تواند برای بیکاران شغل ایجاد کند. در تمدن چندهزارساله ایران مگر مردم برای نان خوردن محتاج دولت‌ها بوده‌اند؟ دولت همین‌که سد و محدودیت ایجاد نکند و فضای کشور را مساعد نگه دارد مردم خودشان زندگی خود را سروسامان می‌دهند.

وقتی دانش‌آموخته‌ حقوق کارگاه کفاشی راه می‌اندازد و در توییتر کفش می‌فروشد یعنی آموزش عالی و سال‌ها سرمایه‌گذاری دولت در توانمندسازی نیروی انسانی بی‌تأثیر و بی‌فایده بوده است ولی شبکه‌های رایگان اجتماعی فرصت کارآفرینی را فراهم کرده‌اند. هنر دولت شاید همین باشد که دست‌کم تلگرام و اینستاگرام را مسدود نکرده و امیدوارانه پیگیر توسعه اینترنت است.