دمش گرمه

فاطمه عباسی -  روزنامه نگار

بارش‌های مونسون یا سامانه بارشی مانسون در میانه تابستان، درست در همین دمای 40درجه فعالیتش را شروع کرده و با تمام توان می‌بارد. اگر نمی‌دانید مانسون چیست و این واژه را این روزها فقط توی اخبار شنیده‌اید، باید بگوییم مانسون یک تغییر فصلی در جهت بادهای غالب یک ناحیه است که می‌تواند فصلی پر آب و یا خشک برای مناطق استوایی رقم بزند. بیشتر به‌خاطر بادهایی از ناحیه اقیانوسی حاره‌ای، به‌ویژه دریای عرب، خلیج بنگال و اقیانوس هند است که این اتفاق می‌افتد. در واقع علت اصلی شکل‌گیری مونسون تغییر سالانه دما در مناطق بزرگ خشکی در مقایسه با سطوح اقیانوس‌های همسایه است.
حالا چند روزی است که این باران‌های تابستانی شروع شده و خاورمیانه را دارد آب می‌برد. بخشی از این جغرافیای پهناور هم کشور ماست که درگیر توفان مانسون شده و سیلاب‌ها دوره‌اش کرده‌اند. برای ما که هر سال چله مرداد داریم از  گرما عرق می‌ریزیم و هیچ لکه ابری در آسمان پیدا نمی‌کنیم، شاید بارش این باران‌های موسمی، پیدا شدن ابرهای پفکی، رگبارهای شدید و تند و هوای دم کردهِ گرم کمی غریب باشد، اما گویا کشورهای همسایه بیشتر عادت دارند. اصلا همین هند و کشورهای جنوب شرق آسیا به مانسون تابستانی وابسته‌اند. برای مثال کشاورزی آنها به بارش‌های سالانه بستگی دارد. بیشتر این کشورها سیستم‌های آبیاری وسیعی ندارند و از آب‌های زیرزمینی بسیار کم استفاده می‌کنند. مانسون تابستانی چاه‌های آنها را برای باقی سال پر و آنها را از سفره‌های زیرزمینی بی‌نیاز می‌کند. برنج و چای از محصولات این کشورها هستند که به مانسون تابستانی وابسته‌اند. حتی دامداری‌ها نیز که هند را به بزرگ‌ترین تولیدکننده شیر در جهان تبدیل کرده است، به این بارش‌ها وابسته‌اند تا دام‌ها را سالم و تمیز نگهداری کنند. میزان زیادی از برق تولیدی این کشورها نیز با نیروگاه‌های آبی و با استفاده از آب جمع‌آوری شده از بارش‌های مانسونی تامین می‌شود.
در مقابل ما و کشورهای جنوبی از این پدیده حسابی غافلگیر شدیم. همین هم باعث شده سیل راه بیفتد و خرابی‌هایی را به بار بیاورد. به هر حال سال‌ها در ایران خشکسالی حاکم بوده و پوشش گیاهی مناسبی وجود ندارد و خاک خشک است، بنابراین آب باران به سرعت جاری  و باعث وقوع حوادثی می‌شود که طی چند روز گذشته شاهد آن بودیم. پوشش گیاهی مناسب، بارانی که می‌بارد را نگه می‌دارد و باعث می‌شود مقدار زیادی از این باران در خاک نفوذ کند، به همین دلیل در جنگل‌ها خیلی کم سیل رخ می‌دهد، زیرا پوشش گیاهی جلوی جاری شدن آب را می‌گیرد، اما در نواحی جنوبی چون پوشش گیاهی کم است، بارش باران موجب جاری شدن سیل می‌شود. خلاصه‌اش اینکه این مانسون پدیده بدی نیست، فقط مهم این است که مسیرش کجا باشد و از قبل برایش فکری شده باشد یا نه.