شهری که معلولان را خانه‌نشین کرده است

بهاره دادخواه| البرز- خبرنگار:

در خیابان‌ها و کوچه پس‌کوچه‌های کرج که قدم بزنی، درست می‌فهمی که این شهر جایی برای معلولان نیست. باید پذیرفت افرادی که به واسطه مشکلات جسمی نمی‌توانند مثل شهروندان عادی از چاله‌های خیابان‌ها بپرند، از پله‌های بانک و ادارات بالا بروند، موانع موجود در مسیر حرکت را دور بزنند و بدون اینکه نیاز به کمک داشته باشند سوار تاکسی و اتوبوس شوند، چاره‌ای جز خانه‌نشینی ندارند. برای همه ما بارها و بارها پیش آمده که در یک عصر دل‌انگیز بهاری یا بعد از بارش برف زمستانی برای لذت بردن از زیبایی‌های خدادادی از خانه خارج شده‌ایم و بدون هیچ مشکلی بعد از چند ساعت گشت و گذار به منزل بازگشته‌ایم. به جرئت می‌توان گفت برای کمتر شهروند عادی‌ای پیش آمده که خودش را جای کسانی بگذارد که علی‌رغم خواسته قلبی و به واسطه نادیده گرفته شدن حقوقشان ناچارند به تماشای رفت‌وآمد عابران از پشت پنجره بسنده کنند و به این دلخوش باشند که گاه و بیگاه با کمک یکی از اعضای خانواده برای دقایقی کوتاه هم که شده هوای آلوده شهر را نفس بکشند. 

باید این حقیقت تلخ را قبول کرد که اگر در فضاهای عمومی شهر معلولی نمی‌بینیم، نشان‌دهنده کوچک بودن جامعه آماری آنها نیست، بلکه سندی برای نادیده گرفته شدن آنها از سوی کسانی است که به عنوان مسئول بر صندلی مدیریت تکیه زده‌اند و صرفا در روزهای خاصی از سال در مورد اهمیت رعایت حقوق معلولان صحبت می‌کنند و از تشویق‌های حضار بعد از گفتن جمله «معلولیت محدودیت نیست» به وجد می‌آیند و بعد از آن حتی برای لحظه‌ای به مشکلات و سختی‌هایی که یک معلول در زندگی با آنها مواجه است فکر نمی‌کنند.


شهر برای افرادی چون من مناسب نیست

یکی از معلولان که روبه‌روی جدول ایستاده و دنبال راه چاره‌ای برای گذر از آن است، می‌گوید: رفت‌وآمد در شهر با موانع و سدهایی که وجود دارد برای ما سخت است.
«علیرضا خبری» می‌افزاید: برخورد با تیر چراغ برق وسط پیاده‌رو، موتورسوارانی که خود را ملزم به رعایت هیچ قانونی نمی‌دانند و چاله‌چوله‌های خیابان‌ها، جداول، پله‌ها، جوی آب، عابر بانک‌ها و ورودی ادارات دولتی، پاساژها و مراکز تفریحی و خدماتی موانعی هستند که باعث می‌شوند ترجیح دهیم از خانه خارج نشویم. وی می‌گوید: طراحی مبلمان و فضای شهری برای افراد معلول، کم‌توان و جانبازان که نیاز به حمایت اجتماعی دارند، یک ضرورت در معماری شهر و ساخت خیابان‌های آن است که کمتر به آن توجه می‌شود.


27 هزار معلول در البرز زندگی می‌کنند

کارشناس مناسب‌سازی اداره کل بهزیستی البرز می‌گوید: در البرز 27 هزار معلول دارای پرونده زندگی می‌کنند که به دلیل وضعیت نامناسب معابر و امکانات شهری خانه‌نشین شده‌اند و با افسردگی دست و پنجه نرم می‌کنند.
«عبدالرضا ارجمندنیا» ادامه می‌دهد: علاوه بر این، اکنون بیش از 10 هزار جانباز و تعداد زیادی سالمند (10 تا 15 درصد جمعیت کل استان)، کودکان زیر 7 سال، زنان باردار و افراد دارای معلولیت موقت نیز در استان زندگی می‌کنند که طبق تعریف جهانی جزو معلولان به شمار می‌آیند. وی توضیح می‌دهد: به کشورهای توسعه‌یافته که سفر کنیم شاهد حضور معلولان زیادی در شهرها هستیم. این امر به بالا بودن آمار جمعیتی این افراد برنمی‌گردد، بلکه مستقیما به وجود شرایط استاندارد و مناسب بودن فضا برای حضور این بخش از جامعه در فضاهای عمومی مربوط می‌شود. این مسئول با اشاره به نامناسب بودن شرایط حضور معلولان در شهر ابراز می‌کند: به دلیل بی‌توجهی‌های صورت‌گرفته امروز بسیاری از معلولان کرجی برای استفاده از مترو، بانک، کارهای اداری و حتی برداشت پول از دستگاه ‌ای.تی.ام با مشکل مواجه هستند. در چنین شرایطی چطور می‌توان از آنها انتظار داشت امید داشته باشند و با اعتماد به نفس در فضاهای مختلف حضور پیدا کنند و در امور مختلف مشارکت کنند؟


ضرورت مناسبسازی معابر

ارجمندنیا اظهار می‌کند: هرچند از سال 90 تاکنون بر حسب ضرورت شاهد برگزاری جلسات مناسب‌سازی در استان بوده‌ایم، واقعیت این است این جلسات کمتر خروجی رضایت‌بخشی داشته و این مسئله مستقیما به دیدگاه مسئولان در مورد جایگاه معلولان در جامعه مربوط می‌شود. وی اظهار می‌کند: در حال حاضر در کرج در بهترین حالت شاهد برآورده شدن تنها 20 درصد از انتظارات معلولین در خصوص مناسب‌سازی معابر شهری بوده‌ایم و هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیاری داریم. ارجمندنیا می‌گوید: شهرداری مجموعه‌ای است که وظیفه‌ای مستقیم در مناسب‌سازی معابر برای حضور معلولان در شهر دارد، ولی به دلیل ناهماهنگی بین معاونت‌هایش در این حوزه بسیار کند پیش می‌رود. وی ادامه می‌دهد: تا زمانی‌ که مدیریتی واحد در معاونت‌های شهرداری ایجاد نشود، گرهی از مشکلات معلولان کرج باز نمی‌شود و هر اقدامی هم که در این بخش صورت بگیرد مقطعی و سطحی خواهد بود. کارشناس مناسب‌سازی اداره کل بهزیستی البرز می‌گوید: برای اصلاح وضع موجود باید کمیته‌ای متشکل از معاونت‌های شهرداری ایجاد شود و در آن پروژه‌های اصلاحی و جدید شهری بررسی و با اتفاق نظر اجرا شوند تا از این طریق پیگیری حقوق معلولان راحت‌تر صورت گیرد.


معلولان می‌توانند شهردار را عوض کنند

وی با اشاره به قانون حمایت از حقوق معلولان که به‌تازگی در مجلس به تصویب رسیده ادامه می‌دهد: طبق قانون اگر معلولی از وضعیت مناسب‌سازی معابر شهر خود ناراضی باشد و از شهرداری شکایت کند، در صورت اثبات حق شهردار از ادامه خدمت بازداشته می‌شود. ارجمندنیا با تاکید بر ضرورت افزایش مطالبات مردمی در خصوص حمایت از حقوق معلولان می‌گوید: هم رسانه‌ها و هم گروه‌های مردم‌نهاد باید با معلولان همسو شوند و مطالبات خود را در خصوص احقاق حق معلولان در شهر افزایش دهند.
وی اظهار می‌کند: بدون شک اگر پیگیری جدی از سوی مردم برای مناسب‌سازی معابر صورت بگیرد و رسانه‌ها هم با جزئیات بیشتر به داشته‌های شهر در این خصوص بپردازند، مسئولان چاره‌ای جز سر خم آوردن برای عمل به خواسته مردم نخواهند داشت.


حقوق معلولان فراموش شده است

عضو شورای شهر کرج با اشاره به کم‌کاری مدیریت شهری برای مناسب‌سازی معابر برای حضور معلولان در شهر می‌گوید: معلولان نیز مانند شهروندان عادی حقوقی دارند که به فراموشی سپرده شده است. «غدیر مهدوی کلیشمی» توضیح می‌دهد: امروز در اکثر شهرهای دنیا شاهد تجهیزات و امکانات به‌روزی هستیم که معلولان به واسطه آنها می‌توانند به‌راحتی در اجتماع حاضر شوند و بدون هیچ ترسی اهداف خود را پیگیری کنند، ولی ما در این حوزه هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم و در حال آزمون و خطا هستیم.

وی ادامه می‌دهد: هیچ یک از خیابان‌ها، ادارات، فضاهای تفریحی و وسایل حمل و نقل عمومی ما طوری طراحی نشده‌اند که معلولی بتواند به طور مستقل و بدون کمک گرفتن از دیگران از آنها استفاده کند و این درد بزرگی است و باعث شده این افراد گوشه‌گیر شوند. مهدوی اضافه می‌کند: مناسب‌سازی تنها توجه به فضای فیزیکی و نصب رمپ در معابر نیست، بلکه باید با در نظر گرفتن نوع معلولیت، مناسب‌سازی خاصی را برای این اقشار مد نظر قرار داد.  عضو شورای شهر کرج می‌گوید: هنوز عزم جدی در مدیریت شهری برای اجرا و تحقق مناسب‌سازی معابر مشاهده نمی‌شود و تحقق این امر نیازمند توجه مسئولانه و متعهدانه مسئولان و همکاری بین‌بخشی است.