رؤیای مدرسه در روستاهای چاراویماق

راحله عبدالحسینی - روزنامه‌نگار

کتاب و دفتر را زیر بغل زده‌اند و مسیر کوهستانی را دنبال می‌کنند تا به مدرسه برسند. مدرسه که نه، کانکسی که کنار هم می‌نشینند تا الفبا یاد بگیرند و باسواد شوند. مدرسه‌ای که قرار است خانه دوم و پر از شادی و نشاط برای بچه‌ها باشد و خاطره‌های نابی برایشان ماندگار کند، اینجا در ابعاد یک کانکس خلاصه شده که در روزهای سرد سال حتی نمی‌تواند گرمابخش دستان کوچک دانش‌آموزان باشد. گرمای داخل کانکس در تابستان هم نمی‌گذارد حتی یک کلاس تابستانی برگزار شود. این تصویر هر روز دختران و پسران پیش‌دبستانی و دبستانی روستاهای چاراویماق در آذربایجان‌شرقی است که هر سال تکرار می‌شود. 

مهاجرت معلمان از روستا
شهرستان چاراویماق در آذربایجان‌شرقی با شهرستان‌های هشترود، مراغه و میانه و استان‌های آذربایجان‌غربی و زنجان هم مرز است. یکی از کمبودهای این شهرستان در حوزه آموزش و پرورش ‌است. فرماندار چاراویماق درباره محرومیت‌های آموزشی در روستاها و مناطق کوهستانی این شهرستان به همشهری می‌گوید: چاراویماق 240روستا دارد و از آنجا که روستاها در مناطق‌صعب‌العبور کوهستانی قرار دارند، معمولا معلمان باتجربه، تدریس در این روستاها را قبول نمی‌کنند و ناچاریم از نیروی غیرمتخصص مثل سرباز معلم برای آموزش دانش‌آموزان استفاده کنیم. اکنون در روستاهای شهرستان 78مدرسه کانکسی داریم. این پرسش مطرح می‌شود که چرا از افراد بومی به‌عنوان معلم استفاده نمی‌شود ؟ یاسین توکلی در پاسخ می‌گوید: بومی‌گزینی یک راهکار کارآمد به‌نظر می‌رسد اما امکانات کم روستا باعث می‌شود تا معلمانی که برای آموزش به روستا می‌آیند، بعد از مدتی به فکر انتقالی و مهاجرت به مرکز شهرستان باشند. چند سال قبل حدود 30تا 40 معلم به روستاها فرستاده شدند که تعداد بسیاری از آنها انتقالی گرفتند.

نیروی متخصص نه سرباز معلم 
آموزش دانش‌آموزان در مدارس کانکسی، نبود نیروی متخصص و صعب‌العبور بودن مسیر روستا با مشکل جدی روبه‌روست.  توکلی ادامه می‌دهد: از حضور سرباز معلمان برای تدریس در مدارس راضی نیستیم و به نیروی متخصص نیاز داریم. ضمن اینکه سرباز معلم هم به تعداد کافی نداریم. بارها شاهد بوده‌ایم در روستایی که 70کیلومتر از مرکز شهرستان فاصله دارد، سرباز معلم چند روز نتوانسته به روستا برود.

کمبود مدارس دخترانه 
نبود عدالت آموزشی در روستاهای شهرستان چاراویماق آنجا که دختران و پسران پیش‌دبستانی و مقطع ابتدایی باید در کنار هم و در یک کانکس درس‌ بخوانند، بیشتر خودش را نشان می‌دهد. فرماندار چاراویماق درباره تلاشی که برای تفکیک مدارس ابتدایی شده، اینطور می‌گوید: سعی کرد‌ه‌ایم در روستاهای بزرگ‌تر برای دختران در مقطع ابتدایی مدرسه یا کانکس مجزا مستقر کنیم ولی همچنان همه روستاها به مدارس دخترانه مجهز نیستند.  ترک تحصیل دختران در این شهرستان به‌دلیل همین کمبود زیرساخت‌های آموزشی قوت می‌گیرد. توکلی معتقد است باید مدارس شبانه‌روزی دخترانه احداث تا از ترک تحصیل آنان جلوگیری شود.

‌اینترنت نداریم
امکانات آموزشی و تجهیز مدارس در شهرستان‌های برخوردار، فقط به ساخت تعداد کافی مدارس محدود نمی‌شود. آنجا پای سیستم گرمایش و سرمایش، فراهم بودن اینترنت پرسرعت و به‌عبارتی همه تجهیزات مدرسه هوشمند هم به میان می‌آید. در 2سال اخیر که دانش‌آموزان به‌دلیل شیوع کرونا در خانه پای آموزش آنلاین نشسته بودند، دانش‌آموزان روستاهای چاراویماق ماسک می‌زدند و به مدرسه می‌رفتند. چرا که آنجا خبری از  اینترنت نبود. از 240روستای شهرستان فقط ساکنان 20روستا به اینترنت دسترسی دارند. فرماندار چاراویماق نگران تعطیل شدن همین کانکس‌های آموزشی در روستاهای شهرستان است که اسم مدرسه را یدک می‌کشد. او می‌گوید: طبق بخشنامه جدید، مدارس کانکسی هر مقطعی که دانش‌آموزانش کمتر از 10نفر باشند، تعطیل خواهد شد. با این حساب مقاطعی داریم که در آستانه تعطیل شدن هستند. با وجود این نابرابری آموزشی، دانش‌آموزان این روستاها حاضرند در کانکس درس بخوانند، اما مجبور به ترک تحصیل نباشند.

درس خواندن در مسجد و انباری 
مدیر آموزش و پرورش چاراویماق درباره کیفیت آموزشی در مدارس شهرستان به همشهری توضیح می‌دهد: ما نیروی متخصص و هیچ‌کدام از تجهیزات و امکانات مدارس مجهز را نداریم. در برخی از روستاها کانکس که هیچ، دانش‌آموزان در مسجد یا انباری درس می‌خوانند. عمران اسدنژاد به مدارس فرسوده شهرستان هم اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: 97مدرسه در شهرستان قدمتی بیش از 40سال دارند و چون مصالح به‌کار رفته در آنها آهک است، هر لحظه امکان ریزش سقف و دیوارها وجود دارد. وی به شرایط خاص آب و هوایی شهرستان و برفگیر بودن آن اشاره می‌کند و می‌گوید: استفاده از بخاری نفتی در مدارس ممنوع است. برای ما رادیاتورهای برقی آورده‌اند که در این منطقه کوهستانی یک کلاس را هم گرم نمی‌کند. این کمبود امکانات تا نداشتن دستگاه کپی، پروژکتور، امکانات سخت افزاری و نرم‌افزاری کامپیوتری هم ادامه دارد و آموزش را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. شاید ساخت، تجهیز و نوسازی مدارس چاراویماق با جهاد سازندگی در حوزه آموزش محقق شود و بچه‌های 240روستا هم بتوانند در فضای آموزشی مجهز درس بخوانند.

جمع‌آوری مدارس کانکسی  تا 2سال آینده 
رئیس نوسازی مدارس آذربایجان‌شرقی هم درباره آینده مدارس کانکسی شهرستان چاراویماق به همشهری می‌گوید:  مدارس کانکسی مستقل با بیش از ۱۰ دانش‌آموز تا پایان سال برچیده می‌شود و به جای آن ساختمان احداث می‌شود. در برخی روستاها هم از ساختمان استیجاری برای مدرسه استفاده می‌کنیم. فرهاد فرهودی با بیان اینکه جمع شدن مدارس کانکسی در استان یکی از مصوبه‌های سفر رئیس‌جمهوری به آذربایجان‌شرقی است، می‌افزاید: کانکس‌های الحاقی مدارس نیز تا سال 1402 جمع‌آوری می‌شود.‌