رشک روضه رضوان

حمیدرضا محمدی - روزنامه‌نگار

نذوراتش فراوان است. خیلی‌ها برایش قربانی می‌کنند. برای همین هم هست که آنجا را پس از مِنا، دومین قربانگاه جهان اسلام دانسته‌اند؛ از 73سال پیش که برای نخستین‌بار 4 رأس گوسفند ذبح شد تا امروز که به 12هزار رأس رسیده است. آنجا برای زنجانی‌ها جایگاه و پایگاه دیگری دارد. ارزشش برای اهالی این خطه بیش از این حرف‌هاست. اصلاً نوعی مرکزیت دارد برایشان. در‌ماه عزای سیدالشهدا(ع) از هر زنجانی بپرسی نشانت می‌دهد کجاست. گویی همه راه‌ها به «حسینیه اعظم» می‌رسد و این راه‌ها در عصر هشتم محرم هرسال، حال‌وهوای دیگری دارند. همه سراپا عشق به علمدار کربلا(ع) و در یوم‌العباس راهی زنجان می‌شوند.
اما این حسینیه که آیین سوگواری‌اش در میراث معنوی ایران نیز به ثبت رسیده است، پیشینه‌ای دارد که بر پایه اسناد، به روزگار نادرشاه افشار می‌رسد اما کهن‌ترین مکتوبی که از آن نام برده شده، تاریخ دارالعرفان خمسه است، نوشته محمدهاشم آصف مشهور به رستم‌الحکما که در روزگار کریم‌خان‌زند و آغامحمدخان قاجار می‌زیسته و رستم‌التواریخ از تحریرات اوست. این اثر که قدیمی‌ترین متن تاریخی درباره زنجان است و نوشته‌شده به سال 1248قمری، در چندجا به این مکان مقدس اشاره و از واژه «حسینیه» استفاده کرده است. از جمله آنکه وقتی ذوالفقارخان افشار، حاکم زنجان در مقابل وکیل‌الرعایا گردن‌فرازی کرد و بعد به اسارت درآمد، پس از آزادی در آنجا مقیم شد و در این کتاب چنین آمده است:«عالیجاه پیغمبرپگاه «ذوالفقارخان» جلالت‌نشان افشار رسیده و سپاه ظفر همراه مذکور، از دروازه شرق وارد بلده شده و در «حسینیه» اقامت فرمودند.» یا در جایی دیگر، چنان که از این حسینیه نام برده، نشان از آن دارد که حتی یکی از محله‌های زنجان به این نام شهره بوده است؛«بدین‌سان جهت اهالی ‌محله پایین‌ و ‌دیوانگان‌ و ‌«حسینیه» جوی‌هایی باریک از آب رودخانه [زنجان‌چای] کشاندند و در خانه‌های خویش چاه‌هایی حفر کردند.» و این مربوط است به دوران حکمرانی عبدالله‌خان اوصانلو افشار در دوران فتحعلی‌شاه. اما جز اینها، در حسینیه چند سند دیگر نیز در میان است که دلالت می‌کنند بر قدمت حسینیه اعظم زنجان؛ علم فلزی است با تاریخ حکاکی‌‎شده 1221قمری و سنگ‌نبشته‌ای به تاریخ 1261قمری و 2 وقف‌نامه به تواریخ صفر 1295و شوال 1322، که موقوفاتی تقدیم حسینیه شده است. گفتنی‌ است در بخشی از آن سنگ‌نبشته که شعری‌ است درباره حسینیه آمده است: «مسجدی خواستند بی‌مانند/طرح از لطف حضرت یزدان/ چون به پایان رسید این مسجد/ هاتفی سفت این در غلطان/ حَبَذّا مسجدی که در منظر/ آمده رشک روضه رضوان.» این حسینیه از آن‌زمان که 200مترمربع بود تا امروز که به 13هزار مترمربع رسیده، راهی دراز پیموده و این همه در مسیر دلدادگی اهالی زنجان بوده است به حضرت سیدالشهدا(ع).