چگونه 50درصد کاهش پسماند از مبدا داشته باشیم؟

محمدعلی شاعری/ رئیس فراکسیون محیط‌زیست و توسعه پایدار مجلس
میزان تولید روزانه پسماند در کشور ما حدود 50هزار تن است؛ آن هم درحالی‌که در بسیاری از شهرها پسماند به صورت غیربهداشتی مدیریت می‌شود. لازم است که برای جلوگیری از آلودگی پسماند، ما طرح جامع مدیریت پسماند را در همه شهرها و روستاها اجرا کنیم؛ البته با روش‌‌های نوین و استفاده از فناوری‌های جدید. اگر پسماند مدیریت نشود، هم موجب آلودگی آب می‌شود، هم آلودگی هوا؛ همچنین موجب تشدید تغییر اقلیم می‌شود. تغییر اقلیم ممکن است بر اثر دپوکردن پسماند یا با متراکم‌شدن پسماند ایجاد ‌شود.

در دنیا و به طور مشخص در بسیاری از کشورهای پیشرفته توانسته‌اند مسئله پسماند را با شیوه‌های نوین مانند استفاده از نیروگاه‌های زباله‌سوز و سلول‌های دفن بهداشتی مدیریت کنند. با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی پسماندهایی که هم‌اکنون باعث آلودگی محیط‌زیست شده‌، قابل مدیریت است. در دنیا بخش خصوصی در این زمینه مشارکت جدی دارد. در ایران اما با توجه به اینکه سرمایه‌گذاری در این بخش نیازمند آماده‌سازی زیرساخت‌‌ها توسط دولت است چندان موفقیتی نداشته‌ایم و نیازمند آن هستیم که دولت در مدیریت پسماند نقشی بسیار اساسی داشته باشد.

دولت باید زیرساخت‌های اولیه را فراهم کند، تسهیلات لازم را ارائه دهد و البته تسهیلات، به صورت کم‌بهره با بازپرداخت طولانی‌مدت در اختیار سرمایه‌‌گذار قرار بگیرد یا زمینی که برای مدیریت پسماند مناسب است، با قیمت مناسب به این کار اختصاص یابد. آن موادی که پس از بازیافت وارد بازار می‌شود را هم باید در نظر گرفت. برق تولیدی نیروگاه‌هایی را که از طریق زباله‌سوزی تولید می‌شود، وزارت نیرو با قیمت مناسب خریداری می‌کند. البته قبل از اینکه نیروگاه‌های زباله‌سوز و نصب سیستم هاضم به مرحله اجرا برسد، باید ارزیابی زیست‌محیطی روی آنها صورت بگیرد؛ یعنی باید در جاهایی نصب شوند که آلودگی محیط‌زیستی کمتری ایجاد کنند و سلامت مردم را به مخاطره نیندازند؛ ضمنا لازم است که تمامی فرایندهای سوزاندن زباله و گردوغبار ناشی از زباله‌سوزی برای تولید انرژی، در آنها بررسی شود. در واقع چنین کاری باید با مجوز محیط‌زیست صورت بگیرد تا ایجاد آلودگی نکند.

راهکار مدیریت پسماند در دنیا یک راهکار تجربه‌شده، مشخص و بسیار موفق است. این کار در ایران هم به شرطی که دولت پای کار بیاید، شهرداری همکاری کند، مردم مشارکت داشته باشند و سرمایه‌گذار برای اجرای مدیریت پسماند، آمادگی خود را نشان دهد، امکان‌پذیر است.

البته مردم می‌توانند در مدیریت پسماند ـ و به‌خصوص در تفکیک پسماند در مبداـ نقش بسیار مهمی ایفا کنند. مردم اگر آموزش‌های اولیه درستی ببینند، می‌توانند همکاری مناسبی داشته باشند و از این طریق به‌راحتی می‌توانیم نزدیک به 50درصد کاهش پسماند از مبدا در کشور داشته باشیم.

هم‌اکنون به طور متوسط، هر یک از 80میلیون ایرانی، روزانه حدود 700گرم پسماند تولید می‌کند و اگر این پسماندها مدیریت نشود، باعث انتشار شدید آلودگی و تخریب محیط‌زیست می‌شود و سلامت مردم به خطر می‌افتد. مدیریت پسماند با تولیت وزارت کشور و همکاری جدی سازمان حفاظت از محیط‌زیست، وزارت صنعت‌ومعدن، وزارت نفت، وزارت نیرو و شهرداری‌های سراسر کشور و مشارکت مردم، قابل انجام است. البته در برخی از شهرها مانند تهران و اصفهان اقدامات بسیار خوبی صورت گرفته است اما هنوز با نقطه ایده‌‌آل فاصله زیادی داریم که امیدوارم این مشکلات هم برطرف شود.