رشد 84 درصدی ارزش صادرات نفت در یک‌سال

آمارهای رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهد ارزش صادرات نفتی ایران شامل درآمدهای ناشی از فروش نفت خام، فرآورده‌های نفتی، گاز طبیعی و مایعات و میعانات گازی در یک بازه زمانی 25ساله از 1221میلیارد دلار فراتر رفته است. کل درآمد ارزی ایران طی ربع قرن اخیر 1704میلیارد دلار بوده، سهم صادرات نفتی از این درآمد 71.7درصد برآورد شده است.
به گزارش همشهری، براساس تازه‌ترین آمارهای منتشر شده، ارزش صادرات نفتی ایران در سال گذشته با رشد 84درصدی به 38.7میلیارد دلار رسیده است؛ درحالی‌که ارزش صادرات غیرنفتی ایران با رشد 40درصدی بالغ بر 40.5میلیارد دلار اعلام شده است. ثبت روند رو به رشد درآمدهای نفتی ایران در سال گذشته عمدتا ناشی از 2عامل، یعنی رشد میزان فروش و صادرات نفت و گاز و همچنین افزایش بهای جهانی این کالاها بوده است.
این گزارش می‌افزاید: از سال 1397همزمان با خروج آمریکا از برجام و اعمال دوباره تحریم نفتی ایران، میزان تولید و صادرات روزانه نفت ایران به‌دلیل محرمانه بودن، منتشر نمی‌شود و به همین دلیل نمی‌توان برآورد دقیقی از میزان فروش نفت خام ارائه کرد و از این منظر ایران تلاش کرده که علاوه بر افزایش صادرات نفت خام از مسیرهای خاکستری، میزان صادرات فرآورده‌های نفت و گاز را افزایش دهد و رشد قیمت جهانی انرژی هم باعث رشد درآمدهای ارزی ایران ناشی از صادرات نفتی شده است.
ارزش صادرات نفتی ایران در سال 1376معادل 15.5میلیارد دلار بود و سال بعد ناشی از افت شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی به کمتر از 10میلیارد دلار رسید. در فاصله سال‌های 1378تا 1383روند تولید و صادرات نفت ایران به‌تدریج قد کشید و با بهبود اندک بهای طلای سیاه، در نهایت میزان درآمد ارزی ناشی از صادرات نفت و گاز در پایان سال 1383به 36.3میلیارد دلار رسید.
یک سال بعد ارزش صادرات نفتی ایران 53.8میلیارد دلار شد و روند رشد درآمدهای ارزی ناشی از صادرات نفت، گاز و میعانات گازی در سال‌های بعد همزمان با افزایش قیمت جهانی نفت و صادرات بیشتر این روند رشد محسوسی پیدا کرد و در 2سال 1386و 1387ارزش صادرات نفتی ایران به بیش از 80میلیارد دلار رسید. در سال 1388همزمان با بحران در اقتصاد دنیا، میزان درآمد ارزی کشور از محل صادرات نفتی به 70میلیارد دلار کاهش یافت و سال بعد اما دوباره به کانال 90میلیارد دلار رسید و در سال 1390رکورد تاریخی 119میلیارد دلار را ثبت کرد.

شوک تحریم‌های نفتی
طبق آمارهای موجود از سال‌های 91به بعد وضع درآمد ارزی کشور ناشی از صادرات نفتی پیچیده‌تر شد و همزمان با فشار تحریم‌های یکجانبه غرب علیه صنعت نفت و گاز ایران، میزان درآمدهای ارزی آن به‌تدریج ریزش کرد و البته افت قیمت نفت در بازارهای بین‌المللی هم مزید بر علت شد تا اینکه ارزش صادرات نفتی ایران از 119میلیارد دلار در سال 90پس از گذشت فقط 4سال به 31.8میلیارد دلار در پایان سال 1394رسید.

رشد درآمدهای نفتی با برجام
با امضای توافق هسته‌ای و اجرای آن در فاصله سال‌های 95تا 97دوباره ارزش صادرات نفتی ایران قد کشید و در سال 95به رقم 55.8میلیارد دلار، در سال 96به 65.8میلیارد دلار و در سال 97به 57میلیارد دلار رسید و چه بسا اگر آمریکا از برجام خارج نمی‌شد، میزان درآمد ارزی ناشی از صادرات نفت و گاز در سال 97به محدوده 70دلار هم می‌رسد.

تحریم و کرونا با هم آمدند
اثر خروج آمریکا از برجام و تحریم‌های یکجانبه این کشور علیه مردم ایران با انفعال دیگر طرف‌های برجام به‌طور محسوس در ارزش درآمدهای صادرات نفتی ایران در سال 1398به وضوح نمایان شد؛ به‌گونه‌ای که ارزش درآمدهای صادرات نفتی کشور به 26میلیارد دلار رسید. وقتی در بهمن سال 1398نخستین نشانه‌های شیوع کرونا در کشور به ثبت رسید و به‌تدریج جهان در شوک کرونا قرار گرفت، قابل پیش‌بینی بود که ارزش صادرات نفتی ایران تحت 2عامل افت تقاضای جهانی و کاهش قیمت طلای سیاه و همچنین فشار تحریم‌ها و تلاش کشورهای نفت فروش برای تصاحب بازار صادراتی نفت ایران به کمترین میزان ممکن پس از 22سال برسد و عدد 21میلیارد دلار را ثبت کند.