سرعت چاپ پول کم شد

حجم نقدینگی در پایان فصل بهار 1401با رشدی 37.8درصدی نسبت به بهار سال گذشته و رشد 5.6درصدی نسبت به پایان اسفند سال قبل از کانال 5100هزار میلیارد تومان عبور کرد. پیش‌بینی می‌شود با حفظ این روند حجم نقدینگی تا قبل از پایان امسال رکورد 6000هزار میلیارد تومان را بشکند.
به گزارش همشهری، نرخ رشد ماهانه نقدینگی که در فروردین امسال به منفی 0.2درصد رسیده بود در مجموع 2ماه اردیبهشت و فروردین دوباره روند افزایشی را تجربه کرد؛ ضمن اینکه در خرداد امسال نسبت به اردیبهشت‌ماه 3.3درصد بر حجم نقدینگی افزوده شده است. با این حال بانک مرکزی می‌گوید: حجم پایه پولی در پایان خردادماه نسبت به رقم پایان اردیبهشت (28.4هزارمیلیارد ریال) کاهش یافته و رشد ماهانه پایه پولی نیز در خردادماه سال‌جاری منفی (معادل 0.4- درصد) بوده و همچنین رشد نقدینگی در 3ماهه اول امسال در مقایسه با مدت مشابه پارسال یک‌درصد کاهش یافته است.

سهم پول
طبق گزارش بانک مرکزی سهم پول از نقدینگی در اسفند سال گذشته 20.4درصد بوده که در پایان خرداد به 22.1درصد رسیده و در همین مدت سهم شبه‌پول از 79.6درصد در اسفند 1400به رقم 77.9درصد در پایان فصل بهار کاهش یافته است. تبدیل سپرده‌های سرمایه‌گذاری نزد بانک‌ها به سپرده‌های دیداری یا همان حساب‌های جاری ازجمله دلایل رشد پول در مانده نقدینگی بوده که نشان‌دهنده افزایش حجم پول‌های قابل تبدیل شدن به کالاهاست؛ اتفاقی که باعث خواهد شد نرخ تورم در بخش کالایی در ماه‌های آینده استمرار یابد؛ زیرا انگیزه مشتریان بانک‌ها به سپرده‌گذاری نزد بانک‌ها به سبب نرخ منفی سود سپرده‌ها نسبت به نرخ تورم در حال تضعیف است.

رفت و برگشت پایه پولی
بانک مرکزی اعلام کرد پایه پولی در خرداد امسال نسبت به خرداد سال گذشته 37.8درصد و نسبت به اسفند پارسال 6درصد رشد کرده و البته نسبت به اردیبهشت 0.4درصد کاهش یافته و حجم پایه پولی در پایان فصل بهار امسال به 640هزار میلیارد تومان رسیده است. 
این گزارش نشان می‌دهد سهم خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در خرداد امسال نسبت به خرداد پارسال از پایه پولی رشدی 13.2درصدی داشته و خالص سایر اقلام بانک مرکزی هم رشدی 12.7درصدی را تجربه کرده و مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها 6.3درصد بیشتر شده؛ درحالی‌که سهم خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی از پایه پولی خرداد امسال منفی 5.4درصد بوده است. در مقایسه با اسفند‌ماه اما سهم خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی از پایه پولی منفی 3.8درصد بوده در حالی که خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی در حجم پایه پولی خرداد امسال 16.7درصد برآورد شده است.

روایت رسمی از متغیرهای پولی
بانک مرکزی می‌گوید: رشد 12ماهه نقدینگی در پایان خرداد امسال نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل 39.4درصد بوده که معادل 4.1واحد درصد کاهش یافته است. این گزارش می‌افزاید: پرداخت‌های دولت در 3ماهه ابتدایی سال‌جاری، عمدتاً با اتکا به منابع سپرده‌ای خود بوده است. به‌گفته بانک مرکزی، رشد پایه پولی در پایان خرداد پارسال 9.2درصد بوده که در خرداد امسال به 6درصد رسیده و شاخص چاپ پول در 12‌ماه منتهی به خرداد امسال معادل 27.8درصد رشد داشته که نسبت به رشد 30.7درصدی مدت مشابه سال گذشته کاهشی 2.9واحد درصدی را نشان می‌دهد.
براساس این گزارش، روند رشد 12ماهه پایه پولی با آغاز به‌کار دولت سیزدهم و متأثر از رویکرد انضباط‌گرایانه دولت و سیاست‌های پولی و نظارتی فعال بانک مرکزی به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهشی بوده و از 42.6درصد در پایان تیرماه 1400به 27.8درصد در پایان خردادماه سال 1401رسیده است. بانک مرکزی می‌افزاید: عامل اصلی تغییرات پایه پولی در پایان خرداد‌ماه سال 1401نسبت به پایان سال قبل ناشی از خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی با سهمی فزاینده معادل 16.7واحد درصد در رشد پایه پولی بوده است. البته مهم‌ترین عامل افزایش سهم خالص مطالبات بانک مرکزی در رشد پایه پولی ناشی از کاهش سپرده‌های دولت نزد بانک مرکزی به واسطه اجرای طرح مردمی‌سازی توزیع عادلانه یارانه‌ها و واریز یارانه نقدی مربوط به 2ماه اردیبهشت و خرداد به‌حساب افراد مشمول یارانه با هدف حمایت از خانوارها بوده است.

کاهش وابستگی دولت به پول داغ
عملکرد مالی دولت در بهار امسال به‌گفته بانک مرکزی نشان می‌دهد برخلاف دولت گذشته در بهار پارسال که کسری بودجه خود را با اتکای به منابع حساب تنخواه‌گردان خزانه و مبتنی بر ایجاد بدهی به بانک مرکزی انجام می‌داد، پرداخت‌های دولت سیزدهم در 3ماهه ابتدایی سال 1401عمدتاً با اتکای منابع سپرده‌ای خود بوده است.
این گزارش می‌افزاید: در بهار امسال بدهی دولت به بانک مرکزی به میزان 182هزار میلیارد ریال افزایش یافته؛ درحالی‌که بدهی دولت در دوره مشابه سال 1400در حدود 500هزار میلیارد ریال افزایش یافته بود.

کاهش سرعت گردش پول
روایت رسمی بانک مرکزی بیانگر این است که در پایان خردادماه سال 1401، ضریب فزاینده نقدینگی به رقم 7.972رسیده که نسبت به پایان سال 1400، معادل 0.4درصد کاهش یافته که در مقایسه با رشد ضریب فزاینده نقدینگی در دوره مشابه سال قبل معادل 1.9واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.