جشنواره اقوام؛ گامی برای رونق گردشگری

سیده زهرا عباسی - خبرنگار 

شیراز این روزها میزبان جشنواره اقوام ایران‌زمین است که با حضور نمایندگانی از استان‌های فارس، سیستان و بلوچستان، خراسان‌شمالی، خوزستان، آذربایجان‌شرقی، گلستان، کردستان و لرستان در حافظیه برپا شده است.
گرچه ایجاد شور و نشاط اجتماعی برای شهروندان شیرازی، معرفی فارس و شیراز، حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی، معرفی اقوام در قالب میراث ناملموس و عرضه صنایع‌دستی از اهداف برگزاری این جشنواره اعلام شده، اما آنچه این رویداد را متمایز می‌کند، نگاه متفاوت به اقتصاد صنعت گردشگری است.
نخستین دوره جشنواره اقوام ایران‌زمین که به مناسبت دهه کرامت برپا شده، رویدادی خودگردان محسوب می‌شود که بیش از هر چیز به‌دنبال رونق اقتصاد گردشگری و تعریف مدلی برای رسیدن به این هدف است.

اولین تجربه
جشنواره ملی اقوام ایران‌زمین شاید از نظر نام با رویدادهای مشابه گردشگری یکسان باشد، اما تمایز آن را باید در پشت پرده برگزاری دید. معاون هماهنگی امور گردشگری و زیارت استاندار فارس با بیان اینکه این جشنواره از هیچ‌یک از دستگاه‌های دولتی کمکی دریافت نکرده است به همشهری می‌گوید:‌ تلاش ما این بود که این رویداد در زیرمجموعه صنعت گردشگری و مشخصا در قالب مدلی خودگردان برگزار شود.
محمد فرخ‌زاده تأکید می‌کند تجربه برگزاری رویداد گردشگری به‌صورت کاملا خودگردان و مستقل تجربه‌ای جدید است و می‌توان آن را یک تجربه مثبت، اما سخت دانست.
او البته بخش اقامتی را در برگزاری چنین تجربه‌ای ضعیف و کم‌تجربه مطرح می‌کند که باید در این‌باره بیشتر تلاش کنند.

جوانان وارد میدان شدند
نکته دیگر جشنواره اقوام ایران‌زمین که معاون هماهنگی امور گردشگری و زیارت استاندار فارس به آن اشاره می‌کند حضور کارآفرین‌های جوان از نسل جدید است که محصولات‌ خود را در جشنواره تولید و عرضه می‌کنند.
فرخ‌زاده می‌گوید: یکی از مهم‌ترین اهداف ما از برگزاری این نمایشگاه پر کردن شکاف و گسستی است که بین نسل قبل و نسل جدید ایجاد شده است. علاوه بر اینکه برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی زمینه‌ای را فراهم می‌کند تا به پیشینه و تاریخ غنی و مؤثر کشورمان برگردیم، حضور جوانان و گاهی نوجوانان کارآفرین و هنرمند و اینکه صاحب کار و عرصه شده‌اند، موجب خوشحالی است.

رونق اقتصاد عشایری
۱۵۰هزار نفر از عشایر کوچ‌رو در فارس زندگی می‌کنند و درواقع این استان 12.5درصد از عشایر ایران یعنی بیشترین حجم این قشر را در خود جای‌داده و از این منظر رتبه نخست کشور را به‌خود اختصاص داده است. همین موضوع نیز موجب شده است اقتصاد عشایری در جشنواره اقوام ایران زمین مورد توجه باشد؛ به‌طوری که معاون هماهنگی امور گردشگری و زیارت استاندار فارس توضیح می‌دهد: در سال‌های گذشته کمتر به اقتصاد عشایری توجه شده است؛ درحالی‌که این قشر، در سخت‌ترین شرایط اقتصاد بنیاد و پایه را بنا گذاشته‌اند و تولید‌‌شان علاوه بر تامین نیاز در کشور هم عرضه  شده در دنیا به‌عنوان محصولات ارگانیک شناخته می‌شود.
فرخ‌زاده تأکید می‌کند بخشی از نمایشگاه اقوام ایران‌زمین به معرفی و عرضه محصولات عشایری و دستاوردهایشان اختصاص یافته است.
به‌گفته او، عشایر جمعیت قابل‌توجهی از جمعیت فارس را تشکیل می‌دهند و در تمام برهه‌ها نقش مثبتی در نظام ایفا کرده‌اند و اکنون هم حق این است که فضا به‌گونه‌ای ترسیم شود که امکان بروز توانمندی و باورها برای آنها ایجاد شود.
 فرخ‌زاده با بیان اینکه عشایر ذخایر کشور هستند و این جشنواره فرصتی برای نسل جدید است تا با این فرهنگ آشنا شوند، ادامه می‌دهد: غرفه‌هایی از شهدای عشایر و آداب و رسوم عشایر در مباحث دینی و مذهبی و غرفه عفاف و حجاب نیز در این نمایشگاه ایجاد شده است.

زنجیره‌ای برای درآمدزایی 
جشنواره اقوام ایران‌زمین 23‌تیر گشایش یافت و به‌مدت 10روز ادامه دارد. مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس این رویداد را یک حرکت جهادی توصیف می‌کند و به همشهری می‌گوید: جشنواره‌ها معمولا در قالب برنامه‌های رویدادمحور و خودرویداد‌ها نیز زیرمجموعه برنامه‌های بازاریابی و تبلیغات مطرح شده‌اند؛ یعنی وقتی‌ می‌خواهیم گردشگری داخلی یا خارجی را توسعه دهیم نیازمند تالیف و تعریف برنامه‌های بازاریابی و تبلیغات هستیم. با توجه به این موضوع در یک حرکت جهادی و با سرعت زیاد جشنواره اقوام ایران‌زمین را طراحی کردیم که بتواند منجر به تحرک‌بخشی در گردشگری استان فارس شود.
سید مؤید محسن‌نژاد تأکید می‌کند وقتی یک رویداد برگزار می‌شود حلقه‌های به هم پیوسته‌ای از خدمات گردشگری شکل می‌گیرد که زنجیره رونق اقتصاد گردشگری را به‌دنبال دارند.
او به ذکر مثال‌هایی در این‌باره می‌پردازد و می‌افزاید: با برگزاری چنین رویدادی، آژانس‌های گردشگری، مراکز اقامتی، بخش حمل‌ونقل و... همه رونق می‌گیرند.

کاهش وابستگی به دولت
محسن‌نژاد مهم‌ترین رویکرد جشنواره را از منظر اقتصادی و رونق صنعت گردشگری می‌داند و می‌گوید: درواقع تلاش ما این بود که وابستگی‌ رویدادها به بخش دولتی کم و حتی صفر شود تا فعالان این بخش بتوانند اقتصاد خود را تامین کنند و در کنار درآمدزایی برنامه‌های خوبی هم داشته باشند. باید به این سمت برویم که هر رویداد توجیه مناسب خود را داشته باشد و از یک رویداد فرمایشی صرف عبور کند و به جایی برسد که مردم به‌دلیل خود رویداد در آن حاضر شوند.
او ادامه می‌دهد: برگزاری جشنواره اقوام ایران‌‌زمین به‌صورت مستقل آغازی برای چنین رویدادهایی در حوزه گردشگری است و گرچه در نخستین تجربه نواقصی هم داشتیم‌، اما این نواقص شناسایی شده تا در دوره‌های بعدی اصلاح شود. مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس البته تأکید می‌کند که مدل‌هایی از این رویداد در استان‌های دیگر و به‌ویژه پایتخت به‌عنوان هفته یا برنامه‌های فرهنگی فارس برگزار خواهد شد.
محسن‌نژاد در بخش دیگری از صحبت‌های خود توضیح می‌دهد برای رونق گردشگری و اقتصاد گردشگری باید به‌دنبال تعریف بسته‌های مناسب با اقتصاد روز کشور و درآمد مردم هم بود.
 
 جشنواره ملی اقوام ایرانی در شیراز علاوه بر موسیقی محلی، آیین‌های قومی، بازی‌های محلی، با عرضه محصولات صنایع‌دستی و سیاه‌چادرهای عشایری همراه و زیبایی تمدن ایران‌زمین را به نمایش گذاشته است. پخت نان و غذای سنتی نیز از دیگر بخش‌های جشنواره اقوام ایرانی در محور حافظیه شیراز است که در کنار نمایش موسیقی، فرهنگ، هنر، صنایع‌دستی و آیین‌های محلی، به‌خوبی هویت تمدن و تاریخ ایران به تصویر کشیده است.
این جشنواره در حافظیه شیراز، حدفاصل چهارراه ادبیات تا مجموعه فرهنگی‌تاریخی آرامگاه حافظ در حال برگزاری است و تا ۳۱تیر از ساعت ۱۷ تا ۲۳ به علاقه‌مندان خدمات ارائه می‌دهد.