آمریکا در تله نفت

«جو بایدن می‌خواهد همه فکر کنند سفرش به‌خاطر نفت نیست، اما او که روزگاری عربستان را منحوس خوانده بود و تماس‌های محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی را پاسخ نمی‌داد، حالا که قیمت نفت سر به فلک زده با عجله راهی این کشور شده که دومین تولیدکننده بزرگ نفت جهان است.» این بخشی از گزارش اکونومیست درباره سفر رئیس‌جمهوری آمریکا به غرب آسیاست؛ سفری که امروز آغاز می‌شود و جو بایدن در جریان آن از سرزمین‌های اشغالی و عربستان سعودی دیدار خواهد کرد. این سفر در شرایطی انجام می‌شود که روابط ریاض‌ـ واشنگتن به پایین‌ترین سطح خود رسیده است. تا پیش از جنگ اوکراین، این رئیس‌جمهور آمریکا بود که از هرگونه تماس و دیداری با محمد بن سلمان طفره می‌رفت. بعد از جنگ که قیمت نفت 100دلار را رد کرد، نوبت به بن‌سلمان رسید و حالا او پاسخگوی تماس‌های بایدن نبود. با این حال، واشنگتن با تغییر در رویه خود قصد دارد عربستان سعودی را در مدار غرب نگه داشته و ریاض را از روسیه و چین دور کند.
مروان بشاره، ستون‌نویس وب‌سایت الجزیره نیز درباره سفر بایدن نوشته است: «او در آغاز کار وعده یک سیاست جدید را در قبال خاورمیانه می‌داد، قرار بود توافق هسته‌ای با ایران را احیا کند، سعودی‌ها را بایکوت کند و در سیاست خارجی آمریکا به حقوق بشر جایگاه ویژه دهد. امروز اما توافق هسته‌ای با ایران کنار گذاشته شده، سعودی‌ها خودی شده‌اند و حقوق بشر هم نادیده گرفته می‌شود. گرچه دولت بایدن بر وجود تفاوت‌های آشکار اصرار دارد، ولی واقعیت این است که نتایج سیاست‌های او کاملا مشابه سیاست‌های دونالد ترامپ است.»
ناظران، بخش عمده‌ای از دلیل تغییر سیاست دولت بایدن را وضعیت اقتصادی آمریکا در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای این کشور می‌دانند. بنا بر آمارهای منتشر شده، نرخ تورم در آمریکا در ماه مه(2ماه قبل) به 8.6درصد رسیده است. سفر 4روزه بایدن امروز در سرزمین‌های اشغالی آغاز می‌شود و روز جمعه در عربستان سعودی به پایان می‌رسد.

ایستگاه سرزمین‌های اشغالی
سرزمین‌های اشغالی نخستین مقصد سفر منطقه‌ای جو بایدن است. رئیس‌جمهوری آمریکا در این سفر قرار است علاوه بر دیدار با یائیر لاپید، نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی، با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر پیشین این رژیم هم دیدار کند. گفته شده بایدن همچنین ضمن سفر به بیت‌لحم با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز دیدار خواهد کرد. وب‌سایت خبری-تحلیلی آکسیوس خبر داده که رئیس‌جمهوری آمریکا در این سفر قصد دارد به بیمارستان‌های فلسطینی 100میلیون دلار کمک کند؛ اقدامی تاکتیکی که به‌نظر می‌رسد هدفش کاستن از آتش انتقاد فلسطینی‌ها نسبت به موضع‌گیری‌های اخیر واشنگتن است.
آمریکایی‌ها مشخصا اعلام کرده‌اند که پرداختن به مناقشه فلسطین در دستورکار این سفر نیست و تمرکز آنان بر عادی‌سازی روابط اسرائیل با جهان عرب خواهد بود؛ امری که به‌ویژه پس از کشته شدن شیرین ابوعاقله، خبرنگار فلسطینی به‌دست سربازان رژیم‌صهیونیستی و طفره رفتن واشنگتن از محکوم کردن این اقدام صهیونست‌ها، خشم فلسطینی‌ها را بیش از پیش برانگیخته است. مروان بشاره نوشته است: «اسرائیل باز هم در خط مقدم و مرکز سیاست‌های آمریکا قرار گرفته است؛ آن هم در شرایطی که رهبران اسرائیل از زمان آغاز ریاست‌جمهوری بایدن بارها و بارها خواسته‌های دولت او را نادیده گرفته‌اند؛ چه بر سر جنگ غزه و چه بر سر توقف شهرک‌سازی‌ها.»
تعمیق روابط تل‌آویو با جهان عرب یکی از مهم‌ترین دستورکارهای سفر بایدن به منطقه است. جو بایدن، نخستین رئیس‌جمهوری آمریکاست که به‌طور مستقیم از مناطق اشغالی به عربستان سعودی سفر می‌کند؛ امری که بنا بر تحلیل آسوشیتدپرس، نشانه آغاز روند عادی‌سازی روابط تل‌آویوـ‌ریاض است. در گزارش‌ها آمده که احتمالا یکی از مهم‌ترین اطلاعیه‌های رسمی سفر جو بایدن به منطقه خبر انتقال مالکیت 2جزیره متعلق به مصر به عربستان سعودی است؛ توافقی که ریاض مدت‌ها به‌دنبال آن بوده و عملی شدنش می‌تواند برقراری روابط رسمی میان ریاض و تل‌آویو را محتمل‌تر کند. 2منبع مطلع از مذاکرات اعلام کرده‌اند که احتمالا با انتقال مالکیت 2جزیره تیران و صنافیر به عربستان (با موافقت تل‌آویو)، ریاض تعداد پروازهای مستقیم به سرزمین‌های اشغالی را بیشتر خواهد کرد و اجازه خواهد داد که زائران برای شرکت در مراسم حج به‌طور مستقیم از سرزمین‌های اشغالی به عربستان سعودی پرواز کنند. توسعه همکاری‌های نظامی آمریکا ـ اسرائیل، بازدید بایدن از تاسیسات نظامی این رژیم و گفت‌و‌گوها بر سر برنامه هسته‌ای ایران نیز ازجمله برنامه‌های سفر جو بایدن به سرزمین‌های اشغالی اعلام شده است. رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین در جریان سفر به سرزمین‌های اشغالی نشستی مجازی را با حضور رهبران هند، امارات و اسرائیل تحت عنوان «I2U2» برگزار خواهد کرد.

ایستگاه عربستان سعودی
جنجالی‌ترین بخش سفر منطقه‎ای رئیس‌جمهوری آمریکا را می‌توان رفتن او به عربستان سعودی و دیدار با مقام‌های رسمی این کشور به‌ویژه محمد بن سلمان دانست. این سفر بسیاری از دمکرات‌ها را در آمریکا که از روابط نزدیک خاندان سعودی و دونالد ترامپ دل‌خوشی نداشته و به‌دلیل جنگ یمن و نقش بن سلمان در قتل خاشقچی از منتقدان سرسخت ولیعهد سعودی به شمار می‌روند، به‌شدت خشمگین کرده است.
با وجود انکارهای دولت بایدن، بسیاری بر این باورند که هدف اصلی سفر او نفت است. عربستان سعودی هم‌اکنون تقریبا با تمام ظرفیت روزانه 11میلیون بشکه نفت تولید می‌کند. با این حال، جنگ روسیه و اوکراین قیمت جهانی نفت و انرژی را بالا برده و در این میان مقام‌های سعودی هم هیچ تمایلی ندارند تا توافق اوپک با روسیه را زیر پا گذاشته و تولید نفت را افزایش دهند. سعودی‌ها اصرار دارند که حتی اگر شیرهای نفت را باز کنند محدودیت‌های موجود در خروجی پالایشگاه‌ها باعث خواهد شد تا قیمت نفت همچنان بالا بماند.
مذاکره بر سر فروش تسلیحات آمریکایی به ریاض و جنگ یمن نیز یکی دیگر از محورهای سفر بایدن به عربستان سعودی است. خبرگزاری رویترز درست در آستانه سفر بایدن به نقل از منابع آمریکایی گزارش دادند که واشنگتن موضوع فروش تسلیحات تهاجمی به ریاض را بررسی می‌کند؛ این در حالی است که آمریکا پیش‌تر در واکنش به حملات سعودی‌ها به یمن و کشتار غیرنظامیان در این کشور محدودیت‌هایی را برای فروش تسلیحات به این کشور در نظر گرفته بود. اکنون آمریکایی‌ها می‌گویند که دولت بایدن درنظر دارد تا در ازای توقف جنگ یمن، موضوع فروش تسلیحات به ریاض را بررسی کند. رویترز البته نوشته که تصمیم نهایی در این‌باره هنوز اتخاذ نشده و این مسئله تا حد زیادی به تعهد عربستان سعودی برای پایان دادن به جنگ یمن بستگی دارد.
حمایت سیاسی واشنگتن از رهبری آینده بن‌سلمان بر عربستان سعودی و بستن پرونده او به‌دلیل نقشش در قتل جمال خاشقچی، خبرنگار واشنگتن‌پست نیز ازجمله درخواست‌هایی است که ریاض احتمالا برای عادی‌سازی روابط با تل‌آویو یا افزایش احتمالی تولید نفت مطرح خواهد کرد.
اکونومیست با اشاره به سابقه حقوق بشری رژیم‌صهیونیستی و عربستان سعودی، 2ایستگاه سفر منطقه‌ای بایدن به غرب آسیا نوشته است: «حقوق بشر در خاورمیانه در هیچ سطحی جزو محورهای سیاست خارجی دولت بایدن نبوده و به‌ندرت مطرح شده است. شاید دیپلمات‌های آمریکایی تصمیم ماه ژانویه دولت بایدن برای کم کردن 130میلیون دلار کمک‌های نظامی به مصر (یعنی 10درصد از مجموع کمک‌های سالانه) به‌دلیل خودداری کردن قاهره از برداشتن گام‌هایی برای بهبود وضعیت حقوق بشر در این کشور را در بوق و کرنا کنند، اما دولتمردان مصری این داستان را طور دیگری می‌بینند. آنها می‌دانند که می‌توانند خلاف نظر آمریکا عمل کنند، اما همچنان یک‌میلیارد دلار کمک نظامی بگیرند. اینها مسائلی است که دمکرات‌ها را عمیقا از دولت بایدن ناامید کرده است. واقعیت این است که خاورمیانه در یک دهه به‌شدت دستخوش تغییر شده است و سیاست‌ خارجی آمریکا همپای این تغییرات نبوده و چرخ آن همچنان بر پایه سابق می‌چرخد.»

مکث
قربانی‌کردن حقوق بشر پیش پای سیاست‌بازی
نشریه تایم در گزارشی با اشاره به قربانی شدن ارزش‌های حقوق بشری در برابر واقعیت‌های دنیای سیاست نوشته: پس از ترور خاشقچی در استانبول، جو بایدن به‌عنوان نامزد حزب دمکرات در جریان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، تندترین انتقادها را از ولیعهد سعودی داشت و وعده ‌داد که با عربستان سعودی به‌عنوان دولتی منحوس آنگونه رفتار خواهد کرد که در خور این دولت است. شعارهای انتخاباتی بایدن انتظارات را از او بالا برد، حالا اما به‌نظر می‌رسد که لحن تند بایدن علیه پادشاهی سعودی درواقع تاکتیک انتخاباتی بوده و هدف فقط متمایز کردن او از دولت دونالد ترامپ است.