گزارش
ژاپن، میراث‌دار آبه شینزو
به اعتقاد ناظران، ترور آبه شینزو حمایت داخلی از تداوم سیاست‌های او را بیشتر خواهد کرد
خبر کوتاه بود و ژاپن را در شوک فرو برد؛ آبه شینزو، نخست‌وزیر سابق ژاپن، ترور شد. سیاستمدار 67ساله جمعه گذشته در جریان سخنرانی در یک کارزار انتخاباتی در شهر نارا به ضرب گلوله اسلحه‌ای دست‌ساز به‌شدت مجروح شد و ساعاتی بعد در بیمارستان درگذشت. تحلیلگران بسیاری با وجود اهداف سیاسی ناتمام‌اش، آبه را تحول‌آفرین‌ترین سیاستمدار عصر پساجنگ جهانی دوم در ژاپن می‌دانند. آبه شینزو که طولانی‌ترین دوران نخست‌وزیری ژاپن را در کارنامه‌اش داشت، در طول حیات سیاسی‌اش همواره به‌دنبال زدودن سایه شوم به‌جامانده از جنگ جهانی بر ژاپن بود؛ هرچند که سرانجام هم نتوانست به هدف نهایی خود، یعنی احیای قدرت نظامی این کشور جامعه عمل بپوشاند.
سیاست داخلی و سیاست خارجی
از آبه شینزو به‌عنوان سیاستمداری یاد می‌شود که با افزایش چشمگیر بودجه دفاعی، سیاست نظامی این کشور در طول 70سال گذشته را به کلی دگرگون کرد. دولت او در سال2015 با تفسیری جدید از قانون اساسی به‌جامانده از جنگ جهانی، قانونی را تصویب کرد که براساس آن سربازان ژاپنی اجازه پیدا کردند برای نخستین‌بار پس از جنگ جهانی دوم، تحت شرایط خاص در جنگ‌های خارج از کشور شرکت کنند. آبه، در واکنش به مخالفت‌های گسترده داخلی و نگرانی منتقدان از احتمال کشیده شدن پای این کشور به جنگ‌هایی که هیچ ارتباطی با منافع ملی ژاپن ندارد، تأکید داشت که با توجه به خیزش منطقه‌ای چین و آزمایش‌های موشکی کره‌شمالی این تغییر ضروری است.
آبه در بخش اقتصادی اصلاحاتی را موسوم به «آبه نومیکس» در پیش گرفت که 3محور کلیدی داشت: سیاست‌های پولی برای دستیابی به تورم با هدف مقابله با رکود، تثبیت مالی و کاهش بدهی‌های دولت و محرک‌های افزایش رشد اقتصادی. به اعتقاد اغلب ناظران، 2محور اول برنامه اقتصادی آبه گرچه موفقیت‌های مقطعی داشتند اما بدهی کشور را به‌شدت افزایش دادند و چندان موفق نبودند. اما محور سوم که هدفش اصلاحات ساختاری بود باعث ایجاد اشتغال به‌ویژه برای زنان جوان شد و محدودیت‌های ورود نیروی کار مهاجر به این کشور را تسهیل کرد. آبه شینزو در حوزه سیاست خارجی همواره یکی از متحدان آمریکا بود و با وجود مخالفت‌های گسترده ملی‌گرایان و حامیان سیاست‌های حمایتگرایانه اقتصادی در ژاپن به‌شدت از طرح واشنگتن برای ایجاد پیمان تجاری اقیانوس آرام(ائتلاف ترانس پاسیفیک) حمایت کرد و حتی زمانی که رهبران 2حزب اصلی آمریکا دست از پیگیری این طرح برداشتند، پیشبرد آن را برعهده گرفت. اصرار آبه بر ضرورت گسترش نقش سیاسی و اقتصادی ژاپن در عرصه بین‌الملل به ترانس پاسیفیک ختم نشد و برگزاری گفت‌وگوهای امنیتی چهارجانبه کواد با حضور آمریکا، ژاپن، هند و استرالیا را در پی داشت. از همین جا بود که آبه گسترش روابط خود با نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند را هم تقویت کرد، کسی که عمیقا نسبت به پکن به‌عنوان بزرگ‌ترین رقیب منطقه‌ای دهلی، بی‌اعتماد بوده و هست. از طرفی، تلاش آبه برای اصلاح قانون اساسی ژاپن نه‌تنها در داخل مخالفانی داشت که چین را نیز نگران کرد. با این حال آبه همواره تلاش می‌کرد تا روابطش با پکن را نزدیک کند.(از جمله می‌توان به تماس تلفنی تاریخی او با شی‌جین‌پینگ رئیس‌جمهوری چین در 2018 اشاره کرد.) و البته همزمان با ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای، توسعه بزرگ‌ترین قدرت نوظهور جهان را در همسایگی کشورش مدیریت کند.
چه خواهد شد؟
رای‌دهندگان ژاپنی 2روز پس از ترور آبه در حالی پای صندوق‌های رأی رفتند که نظرسنجی‌ها از پیشتازی مطلق حزب او (لیبرال دمکرات) خبر می‌دهند. رویترز یکشنبه با اشاره به آغاز رای‌گیری نوشت که براساس پیش‌بینی‌ها ائتلاف حاکم متشکل از حزب لیبرال دمکرات و حزب کومیتو 70کرسی از 125کرسی مجلس سنا را به‌دست خواهند گرفت. این پیروزی می‌تواند موقعیت فومیدا کیشیدا، نخست‌وزیر فعلی را در صحنه سیاست ژاپن تحکیم کند. کیشیدا جز در بخش اقتصادی که نقدهای جدی به طرح آبه‌نومیکس داشت، در بسیاری از حوزه‌ها ازجمله سیاست خارجی سیاست‌های آبه را دنبال می‌کند. دولت فعلی در حوزه اقتصادی طرحی موسوم به «سرمایه‌داری جدید» را دنبال می‌کند که هدفش کاستن از شکاف فقیر و غنی است.
مکث
آبه شینزو که بود؟
آبه شینزو 21سپتامبر 1945 در توکیو در خانواده‌ای سیاسی و محافظه‌کار به‌دنیا آمد. پدربزرگ و عموی او نخست‌وزیر بودند و پدرش نیز دبیرکل سابق حزب لیبرال دمکرات ژاپن بود. آبه در دانشگاه سی‌کی توکیو و دانشگاه کالیفرنیای جنوبی علوم سیاسی خواند. او کار خود را نه با سیاست، که با گرفتن پستی در شرکت ژاپنی فولاد کوبه استیل در سال 1979 در حوزه اقتصادی آغاز کرد. او 3سال بعد دستیار وزیر خارجه ژاپن شد. آبه برای نخستین بار در سال1993 و در 38سالگی وارد پارلمان و در سال 2003 دبیرکل حزب لیبرال دمکرات شد. 4سال بعد او رهبر حزب و نخست‌وزیر ژاپن شد. آبه در دور نخست زمامداری‌اش به‌دلیل بیماری و مشکلات جسمی در سال 2007 از نخست‌وزیری استعفا داد. در فاصله 5ساله دور اول و دوم نخست‌وزیری آبه، 5 نفر بر کرسی نخست‌وزیری نشستند(سالی یک نفر)؛ تا اینکه او بار دیگر در سال2012 به‌عنوان نخست‌وزیر انتخاب شد. آبه شینزو پس از 8سال زمامداری، در سال2020 بار دیگر به‌دلیل مشکلات جسمی، کرسی نخست‌وزیری را ترک کرده و از قدرت کناره‌گیری کرد؛ گرچه به‌لحاظ سیاسی تا زمان مرگش همچنان فعال بود.
