رویکردهای دیپلماسی شهری

نرگس معدنی‌پور-رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران


جهت ارتقای جایگاه کلانشهرها در سطح بین‌المللی و کسب منافع اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای شهرها از دیپلماسی شهری استفاده می‌شود. هم‌اکنون بین ۱۵ تا ۲۰هزار شهر در سراسر جهان از طرق مختلف قراردادهای مشارکتی، رابطه خواهرخواندگی و همکاری دارند.
دیپلماسی شهری، دیپلماسی خرد نیز نامیده می‌شود. پیمان‌های خواهرخواندگی، رابطه دوستانه و هدفمندی است برای تبادل اطلاعات و تجربیات و توسعه مناسبات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، شهری، فنی و سیاسی میان یک جامعه شهری با جامعه شهری مشابه خارجی. خواهرخواندگی عمر 100ساله در ایران داشته و شهرهای کشورمان در مجموع با ۸۵شهر دنیا در ۴۰کشور جهان و 4قاره خواهرخواندگی امضا کرده‌اند. کلانشهر تهران با حدود ۱۷مورد خواهرخواندگی و ۱۴مورد تفاهمنامه از فراوانی بیشتری در این حوزه برخوردار است.
امروزه در دیپلماسی شهری از 3رویکرد دوره مشارکتی(خواهر شهری براساس دوستی و تبادلات فرهنگی)، دوره متقابل(خواهر شهری براساس مبادله آموزشی و مبادله افراد) و دوره تبادل تجاری(خواهر شهری مبتنی‌بر توسعه اقتصادی) بهره‌گیری می‌شود.
امروزه نمی‌توان بی‌اعتنا به تبادلات فرهنگی و دادوستدهای اقتصادی و اجتماعی به مدیریت کلانشهرها پرداخت و از سویی تبادلات مختلف بین‌المللی نیازمند آگاهی از داشته‌ها، سرمایه‌های مادی، معنوی و نمادین متعلق به کلانشهرهاست تا براساس آنها بتوان مدیریت تبادلات مورد نیاز در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را به درستی به انجام رساند تا محصول آن توسعه پایدار و شکل دادن به شهری باشد که در آن انسان‌محوری رعایت می‌شود. از این‌رو می‌توان در معرفی کلانشهر تهران با عنایت به اهمیت نحوه معرفی با بهره‌گیری از روش‌های کارآمد به موارد ذیل اشاره کرد:

1 موزه انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس، یادآور دوران دفاع با ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد است. تاریخ گواه است که ایران در مقابل تهاجم بیگانگان مقاومت‌های زیادی داشته است. امروزه شاهد هستیم در کنار کالبد، آثار گرانسنگی در حوزه ادبیات مقاومت و ایستادگی داریم که برای همگان حائز جاذبه بوده و می‌شود با سایرین، آن‌را به اشتراک گذاشت و در ارائه هنرمندانه و دقیق آن اهتمام کرد.

2تجربه ساماندهی آرامستان‌ها در شهر تهران و یادمان چهره‌های ماندگار می‌تواند الگوی مناسبی برای پژوهش و تحقیق باشد. همچنین وجود فرهنگسرای رضوان و تبدیل بهشت‌زهرا به قطب فرهنگی شهر از دیگر ظرفیت‌ها به‌حساب می‌آید.

3 تهران شهر موزه‌هاست. با داشتن نزدیک به ۲۰۰موزه در تهران که عمده این موزه‌ها خانه‌های مشاهیر رشته‌های مختلف بوده، این شهر بسیار پرجاذبه و دیدنی شده است. شهرداری تهران ۸۸موزه را در تملک و مدیریت خود دارد و توانسته آنها را تبدیل به مکانی پرمخاطب کند.

4تبدیل بازداشتگاه‌ها، زندان‌ها و ندامتگاه‌ها به موزه‌های فاخر، همچون موزه عبرت و باغ موزه قصر برای معرفی سیاه‌چال‌های حاکمان مستبد در دوره‌های قبلی ازجمله تجربیات ارزشمند قابل ارائه به سایر کلانشهرهای خارجی است.

5 ایجاد و تأسیس بوستان‌های خانواده‌محور. از آنجایی که امروزه جهان با بحران خانواده روبه‌رو شده، وجود بوستان‌های شهری با خصلت‌های خانواده‌محوری می‌تواند در راستای تحکیم بنیان خانواده بسیار مؤثر باشد و از تجربه‌های ارزنده شمرده شود.

6 استفاده از فرهنگ اقوام در تهران از زیبایی‌های فرهنگی و اجتماعی این شهر است.

7 ایستگاه‌های تندرستی یکی از مکان‌هایی است که توانسته برای زندگی بهتر شهروندان کمک‌رسان باشد.ایستگاه تندرستی مکانی است که شهروندان در آنها صبحگاهان به ورزش همگانی می‌پردازند تا اینگونه فقر حرکتی خود را در زندگی شهری جبران کند.

8 ظرفیت صنعت توریسم در شهر تهران با توجه به تکثر اقوام، تنوع غذایی، تعداد موزه‌ها و فضای بکر طبیعی نباید در معرفی این شهر و تبادلات بین‌المللی مغفول واقع شود.

9 احداث زیرساخت‌های فرهنگی، هنری، ورزشی و اجتماعی توسط شهرداری تهران در این شهر از دیگر ویژگی‌های پایتخت است که نمونه‌هایی از آن شامل موارد ذیل است: مجموعه‌های ویژه بانوان(مثل پارک‌های بانوان، شهربانوها، شهردخت‌ها، مراکز کوثر و مجموعه‌های ورزشی)، فرهنگسراها، خانه‌‌های فرهنگ، سراهای محله، بوستان‌های بزرگ فرهنگی همچون بوستان ولایت، بوستان یاس و... باغ پرندگان، باغ گیاه‌شناسی، دریاچه خلیج‌فارس، سینماها و آمفی‌تئاترها و مرکز نجوم.

10 اقدامات انجام‌شده و در حال انجام شهر دوستدار کودک، شهر دوستدار سالمند، مناسب‌سازی فضاهای شهری برای معلولان، برگزاری جشنواره‌ها و برنامه‌های مناسبتی و فصلی برای گروه‌های سنی مختلف، برگزاری برنامه‌های نوروزی(استقبال از نوروز)،  برنامه‌های متنوع و مختلف در حوزه‌های سلامت و آموزش‌های شهروندی،  شهردار مدرسه، مدیریت محله، پرداختن به موضوعات فرهنگی در پلازاهای شهری از دیگر ویژگی‌های شهر
تهران است که باید در معرفی پایتخت به آنها توجه شود.