ماهی ۲ گیگ اینترنت رایگان برای ۲۵‌میلیون نفر

عمادالدین قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، دیروز از ارائه بسته اینترنتی رایگان برای 3دهک درآمدی پایین جامعه خبر داد. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد‌ در حوزه ارتباطات یکی از وعده‌های رئیس‌جمهور در زمان انتخابات و البته اظهارات وزیر ارتباطات، محقق شده است. اگرچه آخرین افزایش قیمت اینترنت به سال‌های‌95 و 96 برمی‌گردد، اما اصلاح تعرفه اینترنت، باعث کاهش مصرف کاربران می‌شود. کارشناسان حوزه ارتباطات از این پدیده با عنوان شکاف دیجتیالی(digital gap) نام می‌برند که اشاره به فاصله و شکاف طبقاتی دارد. امروز اینترنت دیگر یک خدمت لوکس و تجملی محسوب نمی‌‌شود و تبدیل به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی مردم شده است. علاوه بر کسب‌وکارهای بزرگ و کوچک رسمی، بسیاری از روستاییان از طریق اینترنت محصولات کشاورزی، دامی، شیلات، صنایع‌دستی و دیگر محصولات خود را در بازار عرضه می‌کنند. بخش قابل‌توجهی از امور مرتبط با دولت الکترونیک و خدمات قضایی بدون اینترنت قابلیت اجرا ندارند. همچنین در سالی که تولید، کارآفرینی و اشتغال‌زایی قرار است با محوریت دانش‌بنیان‌شدن شرکت‌ها توسعه یابد، اینترنت نقش کلیدی خواهد داشت. بنابراین اقشار مختلف مردم ازجمله دانشجویان که هم درآمدی ندارند و هم ایده‌های نو در ذهن پویای آنها خلق می‌شود، اینترنت از نیازهای اساسی محسوب می‌شود.

بسته‌های 4ماهه، اما دائمی
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در حاشیه جلسه روز گذشته هیأت دولت اینترنت رایگان را منحصر به 3دهک اول دانست و اعلام کرد این بسته برای کسانی است که یارانه ۴۰۰‌هزار تومانی را دریافت می‌کنند. ‌عیسی زارع‌پور‌ از تحقق وعده اینترنت رایگان برای اقشار کم‌درآمد که در سال گذشته در گفت‌وگو با همشهری به آن اشاره کرده بود، خبر داد و گفت: «از امروز برای 3دهک درآمدی پایین جامعه بسته اینترنتی رایگانی را فراهم کرده‌ایم.» به‌گفته او «هموطنانی که مشمول هستند به درگاه ملی خدمات هوشمند به آدرس my.gov.ir مراجعه و یک شماره تلفن را ثبت کنند.»
آنگونه که وزیر اعلام کرده روی همان شماره، صرف‌نظر از اینکه مربوط به کدام اپراتور یا شرکت ارائه‌دهنده اینترنتی باشد، یک بسته اینترنت رایگان برای آنها فعال می‌شود.
این در حالی است که زارع‌پور توضیح نداد که سرپرست خانوار چگونه می‌تواند این اینترنت را در اختیار فرزند دانشجو یا دانش‌‌آموز خود قرار دهد.
وزیر ارتباطات البته بر دائمی‌بودن این بسته‌ها تأکید کرد و گفت: «بسته‌ها 4ماهه است‌ و هر 4ماه یک‌بار تمدید می‌شود.»
مهدی سالم، مشاور وزیر ارتباطات و رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی این وزارتخانه در گفت‌وگو با همشهری حجم بسته‌ها را 2گیگ در ماه اعلام کرد که با توجه به 4ماهه‌بودن بسته‌ها حجم هر بسته 8گیگ خواهد بود.
سالم همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا سیم‌کارت سرپرست خانوار مشمول این بسته‌ها باید به نام خود او باشد، پاسخ مثبت داد.

ضد‌حمله در مقابله گران‌شدن اینترنت
 چندی پیش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگوی اختصاصی با همشهری، به شعار تعرفه مناسب دولت سیزدهم برای اینترنت اشاره کرد و گفت: «یکی از شعارهای دولت سیزدهم این بود که کف مصرف را برای مردم با یک تعرفه مناسب(در حد رایگان) درنظر بگیریم.»
زارع‌پور آن زمان اعلام کرد که «در حال کار روی این موضوع هستیم که آن کف را که مردم برای زندگی به آن نیاز دارند با حداقل تعرفه در اختیار مردم قرار دهیم.» بنابراین با خبری که وزیر دیروز اعلام کرد به‌نظر می‌رسد که بررسی‌ها به نتیجه رسیده است.
وزیر ارتباطات در این گفت‌وگو همچنین با حمایت ضمنی از گران‌شدن قیمت اینترنت به همشهری گفت: «مثل همه کالاها و خدمات اگر امکان داشت که جلوی تورم را گرفت، می‌توانستیم جلوی افزایش تعرفه اینترنت را هم بگیریم.»
او ثابت‌ماندن تعرفه اینترنت را به نفع مردم ندانست و عنوان کرد که «اگر شرایط به همین شکل ادامه پیدا کند، باعث توسعه‌نیافتن شبکه می‌شود و درنهایت دود آن به چشم خود مردم می‌رود؛ یعنی کیفیت شبکه کاهش پیدا می‌کند. به هرحال باید در این مورد بهینه‌سازی‌ صورت بگیرد که هم مردم کمتر متضرر شوند و هم چرخ توسعه این صنعت بتواند به چرخیدن ادامه دهد.»
از اوایل سال‌جاری قیمت بسته‌های اینترنت به‌صورت میانگین ۴۰ تا ۶۰ درصد گران شد که هزینه زیادی برای خانوارهای کم‌درآمد به‌حساب می‌آید.

ابهام‌های موجود بسته رایگان
درحالی‌که جمعیت 3دهک اول حدود 25میلیون نفر تخمین زده می‌شود، اما دقیقا روشن نیست که تمام اعضای این دهک‌ها، از اینترنت رایگان برخوردار می‌شوند یا فقط سرپرست خانوارها قادر به بهره‌مندی از آن هستند.
درصورتی که 2گیگ اینترنت رایگان شامل همه اعضای خانوار شود، با یک حساب سرانگشتی ماهانه 50میلیون گیگ به افراد 3دهک اول اختصاص می‌یابد. اما اگر قرار بر اختصاص 2گیگ اینترنت، صرفا به سرپرست خانوار باشد، مشخص نیست که سرپرست خانوار چگونه می‌تواند آن را در اختیار فرزند خود قرار دهد. این در حالی است که فرزندان بخش قابل‌توجهی از خانواده‌ها در گروه سنی‌ای قرار دارند که یا دانش‌آموز یا دانشجو هستند.
طی سال‌های گذشته با توسعه پلتفرم‌های تصویری، تولید محتوای تصویری، به‌ویژه در حوزه آموزش و سلامت رو به افزایش گذاشته است. به همین‌خاطر این پرسش مطرح می‌شود که 2گیگ اینترنت رایگان تا چه میزان می‌تواند نیاز دهک‌های مورد نظر را رفع کند.
چندی پیش رئیس سازمان تنظیم مقررات در واکنش به گرانی‌های اخیر اینترنت اعلام کرده بود که حجم استفاده ۴۰درصد کاربران دیتای موبایل زیر ۲گیگابایت است و وزارت ارتباطات قرار است برای آنها بسته‌های حمایتی بدهد.
نکته دیگری که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به آن اشاره نکرد، این است که هزینه اینترنت رایگان از چه محلی تامین می‌شود. پرسش این است که آیا هزینه اینترنت اهدایی را اپراتورها متقبل می‌شوند یا دولت؟
اگر قرار بر این باشد که این هزینه را اپراتورها تقبل کنند و تعرفه هر گیگ حدود 6هزار تومان درنظر گرفته شود، با احتساب 50میلیون گیگ اینترنت رایگان، اپراتورها ماهیانه چیزی در حدود 300میلیارد تومان باید هزینه کنند. در واقع، از یک‌سو در سال جدید شاهد افزایش قیمت اینترنت از سوی اپراتورها هستیم و از سوی دیگر، آنها ماهانه باید چند صدمیلیارد تومان، از درآمد خود چشم‌پوشی کنند.
 اما اگر دولت این هزینه را متقبل شود، با یک‌بار مالی300هزار میلیارد تومانی به‌صورت ماهانه مواجه می‌شود که البته وزیر ارتباطات منبع تامین آن را در اظهارات دیروز خود اعلام نکرده است.
با این اوصاف، تجربه برخی کاربران حاکی از آن است که روز گذشته پس از وارد‌کردن کد تأیید در درگاه ملی خدمات هوشمند پیام
HTTP Status 500– Internal Server Error دریافت می‌شود.
با این حال، تصمیم وزارت ارتباطات در مورد ارائه اینترنت رایگان به 3دهک اول را با این شرط که به همه اعضای خانواده تعلق بگیرد، باید به فال نیک گرفت؛ چراکه تا حدودی می‌تواند شکاف دیجیتال موجود را کاهش دهد.