رد پای جنگ‌های نیابتی آمریکا در جهان

اسناد و مدارک جدید و شهادت مقامات دولتی و نظامی کنونی و سابق آمریکا نشان می‌دهند نیروهای ویژه عملیاتی آمریکا در آغاز و هدایت جنگ‌های نیابتی سری، با ابعادی وسیع‌تر از آنچه در گذشته تصور می‌شد، دست دارند. 
رسانه‌ها پیش از این هم درباره استفاده پنتاگون از مجوزی محرمانه موسوم به مجوز 127e (برنامه حمایت از عملیات ویژه برای مقابله با تروریسم) در چندین کشور آفریقایی خبر داده بودند، اما اسناد جدیدی که وب‌سایت تحلیلی «اینترسپت» به‌دست آورده، رسما تأیید می‌کنند که نظامیان آمریکایی با استفاده از این مجوز، به بهانه مقابله با تروریسم، نیروهای محلی در کشورهای مختلف جهان را آموزش داده و درگیر جنگ‌های نیابتی می‌کند؛ با این هدف که مقابله با تروریسم برای ارتش آمریکا هزینه جانی و مالی کمتری داشته باشد، اما در عوض، تبعات این جنگ‌ها معمولا فراتر از نابودی اهداف موردنظر آمریکاست و شمار زیادی از مردم هم در این درگیری‌ها قربانی می‌شوند.

چند عملیات در چند کشور؟
اینترسپت براساس اسناد و مدارک جدیدی که با کمک قانون آزادی اطلاعات به‌دست آورده، می‌گوید در سال 2020دست‌کم 19عملیات تحت مجوز 127e در خاورمیانه و منطقه جنوب شرق آسیا در حال اجرا بوده‌اند. در مجموع، بین سال‌های 2017و 2020 نیروهای ویژه آمریکایی دست‌کم 23عملیات را تحت پوشش این برنامه در سرتاسر جهان اجرا کرده‌اند؛ عملیات‌هایی که با استفاده از نیروهای خارجی آموزش‌دیده توسط آمریکا، با سلاح‌های آمریکایی و برای حمله به اهداف موردنظر آمریکا اجرا شده‌اند و از این‌رو می‌توان آنها را جنگ‌های نیابتی نامید.
جوزف وتل، ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا ازجمله افرادی است که وجود عملیات‌های پنهانی تحت پوشش برنامه 127e را در مصر، لبنان، عراق، تونس، سوریه و یمن تأیید کرده است. وتل این برنامه را بسیار ارزشمند توصیف می‌کند؛ زیرا امکان تعقیب اهداف ضدتروریستی آمریکا در موقعیت‌های مکانی خاص را با استفاده از نیروهای محلی فراهم می‌آورد. دیگر مقامات ارتش آمریکا هم باور دارند 127e برای مقابله با تروریسم ابزاری کلیدی محسوب می‌شود. با این همه، پنتاگون هرگز وجود این عملیات‌ یا استفاده از برنامه 127e برای انجام جنگ نیابتی را تأیید نکرده است.

برنامه‌ای کاملا محرمانه
برنامه 127e درواقع نوعی برنامه تامین مالی است که از سوی کنگره تصویب شده و نیروهای ویژه آمریکایی تحت پوشش آن می‌توانند برای اجرای عملیات ضدتروریستی از نیروهای شبه‌نظامی، نیروهای خارجی یا حتی گروه‌های ناقض قوانین بین‌المللی استفاده کنند. اطلاعات درباره عملیات‌ها، محل اجرا، تعداد، اهدافی که داشته‌اند و نیروهای خارجی که آمریکایی‌ها با اتکا به آنها دست به اجرای عملیات زده‌اند، حتی برای عالی‌رتبه‌ترین مقامات آمریکایی و نمایندگان کنگره ناشناخته است. درواقع به‌گفته یکی از مقامات وزارت دفاع آمریکا، تنها تعداد انگشت‌شماری از نمایندگان در کمیته‌های اطلاعاتی و امنیتی کنگره آمریکا به اطلاعات این برنامه دسترسی دارند. این برنامه به‌گونه‌ای طراحی شده تا قابل نظارت نباشد و افراد کمی از چند و چون آن مطلع باشند.
آنچه مشخص است اینکه آمریکایی‌ها با کمک این برنامه نیروهای خارجی که لزوما نیروهای ارتش دیگر کشورها نیستند را مسلح ساخته، به آنها آموزش داده و اطلاعات محرمانه‌ در اختیار آنها قرار می‌دهند. این نیروها در قالب برنامه 127e در عملیات‌هایی تحت هدایت آمریکایی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ به بیانی دیگر درگیر جنگ‌های نیابتی آمریکایی‌ها در مناطق مختلف جهان می‌شوند تا دشمنان آمریکا را هدف گرفته و اهداف آمریکا را محقق سازند. اینترسپت به نقل از یکی از مقامات ارشد دفاعی دولت سابق آمریکا نوشته است: نقش نیروهای خارجی در این برنامه پر کردن فضاهایی خالی است که برای پر کردن آنها نیروی آمریکایی کافی وجود ندارد.

همکاری با ناقضان حقوق بشر
افسران بازنشسته ارتش آمریکا که آشنایی نزدیکی با این برنامه دارند می‌گویند که این برنامه در کاهش خطر برای نیروهای آمریکایی تأثیر بسزایی دارد. یکی از اسناد جدید نشان می‌دهد هزینه عملیات جنگ‌های نیابتی برنامه 127e در مناطق مختلف جهان بین سال‌های 2017تا 2020حدود 310میلیون دلار بوده است؛ مبلغی که بخشی ناچیز از بودجه دفاعی چند صد میلیارد دلاری آمریکا در این بازه زمانی را تشکیل می‌دهد، اما نسبت به بودجه 25میلیونی که در ابتدای آغاز به‌کار برنامه برای آن درنظر گرفته شده بود، افزایشی قابل توجه به شمار می‌رود.
منتقدان و کارشناسان حقوقی استفاده از این برنامه کمتر شناخته شده را نقض بالقوه قانون اساسی آمریکا می‌دانند. منتقدان مدعی هستند که نبود نظارت کافی روی این برنامه می‌تواند اتهاماتی را در زمینه نقض حقوق بشر علیه آمریکا مطرح سازد و احتمال گرفتار شدن آمریکا در درگیری‌های خارجی بدون اطلاع مردم و کنگره را افزایش دهد.
برنامه 127e نخستین‌بار در سال 2017و پس از کشته شدن 4سرباز آمریکایی به‌دست نیروهای داعش در حمله‌ای در نیجر مورد انتقاد شدید قرار گرفت و چندین نماینده ارشد کنگره آمریکا اعلام کردند اطلاعات ناچیزی درباره عملیات‌ آمریکایی‌ها در نیجر وجود دارد. گزارش‌های پیشین هم نشان می‌دهند نیروهای آمریکایی تحت پوشش برنامه 127e در چندین کشور آفریقایی ازجمله بورکینافاسو، کامرون، چاد، کنگو، کنیا، لیبی، سومالی، سودان جنوبی و تونس با برخی گروه‌های شبه‌نظامی بدنام همکاری داشته‌اند. ازجمله این همکاری‌ها، همکاری نیروهای آمریکایی با گردان «مداخله سریع کامرون» است؛ ارتباطی که مدت‌ها پس از افشا شدن جنایات این گردان علیه غیرنظامیان در کامرون، ادامه پیدا کرد. آمریکا همچنین سابقه‌ای طولانی در همکاری با نظامیان لبنانی و مصری در عملیات‌های نیابتی ضدتروریستی آمریکایی دارد. در مصر هم نیروهای آمریکایی در قالب عملیات «انیگما هانتر» با برخی یگان‌های ارتش مصر برای حمله به نیروهای داعش همکاری کردند؛ بدون اینکه کوچک‌ترین حضور فیزیکی در درگیری‌ها داشته باشند.
منتقدان این برنامه هشدار می‌دهند علاوه بر خطر تشدید تنش‌های نظامی ناخواسته و افزایش هزینه‌های ناشی از درگیر شدن در ده‌ها درگیری در گوشه و کنار جهان، بعضی از عملیات‌ها در برنامه 127e ممکن است به استفاده غیرقانونی از زور توسط شرکای خارجی آمریکا بینجامند. همچنین از آنجایی که حتی نمایندگان کنگره که مستقیما مسئول نظارت بر روابط خارجی آمریکا هستند هم از چند و چون و جزئیات عملیات‌ برنامه 127e مطلع نیستند، این احتمال تقویت می‌شود که برخی عملیات‌ها بدون مجوز کنگره اجرا شوند و قانون اساسی را نقض کنند. این هشدارها در مورد عملیات مشترک آمریکا در شبه‌جزیره سینای مصر صادق بوده است. گروه‌های حقوق بشری تخلفات گسترده نظامیان مصری ازجمله کشتار، شکنجه، ‌آدم‌ربایی و حملات غیرقانونی دیگر علیه غیرنظامیان را ثبت کرده‌اند. با این‌همه آمریکایی‌ها با اطلاع از این رویداد‌ها دست از همکاری با نیروهای مصری برنداشته‌اند.

مکث
مجوز 127e چیست؟
مجوز 127e عنوان برنامه‌ای است که وزیر دفاع آمریکا براساس آن می‌تواند سالانه تا سقف 100میلیون دلار بودجه را به حمایت مالی از نیروهای خارجی، نیروهای شبه‌نظامی، گروه‌ها و افرادی اختصاص دهد که در پشتیبانی یا تسهیل جنگ علیه تروریسم نقش دارند. منشا برنامه 127e به جنگ‌های داخلی افغانستان بازمی‌گردد؛ دورانی که نیروهای ویژه عملیاتی و مأموران سازمان جاسوسی آمریکا به‌دنبال حمایت از ائتلاف شمال افغانستان در جنگ علیه طالبان بودند. 
فرماندهی عملیات ویژه ارتش آمریکا به سرعت متوجه شد که برای تامین مالی مستقیم نیروهای نیابتی خود مجوزی در اختیار ندارد و باید برای این کار به منابع CIA متکی باشد. همین موضوع باعث شد تا فرماندهی عملیات ویژه ارتش به‌دنبال تضمین تامین مالی عملیات‌های نیابتی خود باشد. این برنامه در ابتدا «بخش 1208» نامیده می‌شد، در سال‌های اول هجوم آمریکا به عراق هم مورد استفاده قرار گرفت. این مجوز یکی از چندین مجوز تقریبا ناشناخته‌ای است که کنگره طی 2دهه اخیر در اختیار وزارت دفاع قرار داده تا نیروهای ویژه آمریکایی بتوانند در حاشیه جنگ‌ها و با کمترین نظارت به اجرای عملیات دست بزنند. اگرچه مدافعان این طرح ادعا دارند اجرای عملیات تحت پوشش 127e تا به امروز منجر به دستگیری و کشته شدن هزاران تروریست و مختل‌سازی‌ شبکه‌های تروریستی در سرتاسر جهان شده است، اما واقعیت این است که هیچ آمار دقیقی از تعداد دستگیرشدگان یا کشته‌شدگان عملیات‌های تحت این برنامه وجود ندارد. همچنین مشخص نیست چه تعداد نیروی آمریکایی، خارجی یا افراد غیرنظامی در این جنگ‌های نیابتی کشته شده‌اند.