گپ
فرش تبریز به جام‌جهانی 2022 می‌رود
هنرمندان تبریزی در گفت‌وگو با همشهری از مراحل طراحی و بافت فرش جام‌جهانی 2022 قطر می‌گویند
راحله عبدالحسینی - خبرنگار
شکی در این نیست که آوازه فرش تبریز جهانی شده، اما طنین هنر دست مردمان این خطه امسال در مسابقات جام‌جهانی فوتبال2022 با رونمایی از فرش جام‌جهانی بار دیگر به گوش می‌رسد. فرش جام‌جهانی فوتبال را فرهاد جلالی طراحی کرد و عباس لامع همراه برادرش علی، بافتند. طراحی 6ماه و بافت فرش 2سال طول کشید. به بهانه اتمام کار این فرش منحصر به فرد پای صحبت طراح و بافنده آن نشستیم و از روند کار و اوضاع هنرمندان قالیباف در تبریز شنیدیم.
جام‌جهانی در یک نگاه
فرش تحسین‌برانگیز جام‌جهانی فوتبال2022 به تابلویی شبیه است که روند جام‌جهانی از سال1930 تا‌کنون را روایت می‌کند. فرهاد جلالی، طراح فرش که از کودکی در مکتب پدر و مادرش هنر قالیبافی را آموخته، درباره طراحی فرش جام‌جهانی می‌گوید: «هر دوره جام‌جهانی یک لوگو، یک توپ فوتبال و یک عروسک کارتونی مختص همان دوره مسابقات را دارد و از سوی دیگر کشور میزبان هم به یک نماد شناخته می‌شود. این موارد در حاشیه فرش طراحی شده است. کبوتر سفید حامل برگ زیتون به‌عنوان نماد صلح و 2دست که یکی سیاه و دیگری سفید است هم نماد رقابت سالم در مستطیل سبز هستند. در حاشیه پایین فرش عدد 2022 بافته شده که داخل آن پر از گل است.»
جلالی گل‌های قالی را از هنر فرش تبریز وام گرفته و در طراحی فرش جام‌جهانی2022 گنجانده است. او که خود رنگرزی پشم و ابریشم به‌کار رفته در فرش را نیز انجام داده، توضیح می‌دهد: «داخل 2022 با گل‌های شاه‌عباسی، ختایی و برگ لوتوس پر شده که المان‌های اصیل ایرانی است. در حاشیه کوچک فرش هم گل‌های 12پر و گل‌های میخی بافته شده است. گل‌های میخی هم نماد هنر ایرانی است و در تخت‌جمشید هم دیده می‌شود. نمایی از ورزشگاه البیت قطر که امسال میزبان فوتبال جام‌جهانی است و نمادهایی برای معرفی قطر و چهره امیر قطر نیز در این فرش نفیس با ابعاد 2 در 1.6مترمربعی گنجانده شده است.»
فرش تبریز در موزه لوور
جلالی که فرش جام‌جهانی2022 را به سفارش مشتری طراحی کرده 4سال پیش هم در مسابقات جام‌جهانی روسیه فرش دیگری را طراحی کرده بود. وقتی از او درباره آشنایی مردم دنیا با فرش تبریز و دیدن این هنر در یک مراسم بین‌المللی می‌پرسم، می‌گوید: «با نهایت افتخار برای من، مردم دنیا تبریز را به‌عنوان پایتخت فرش جهان می‌شناسند. من هم کارآموز این مکتب هستم.»
یکی از فرش‌هایی که جلالی طراحی کرده، سر از موزه لوور درآورده است. او در این‌باره برایمان می‌گوید: «دهه70 بود که نقشه ایران را با آثار باستانی هر استان طراحی کردم؛ مثلا در تهران میدان آزادی و در اصفهان سی‌و‌سه پل. این فرش دست به‌دست خریداری شد تا اینکه از موزه لوور پاریس سردرآورد. در سال1998 وقتی جام‌جهانی در فرانسه برگزار شد، هیأت حاضر ایرانی در جام‌جهانی از بخش ایران‌شناسی موزه لوور بازدید کردند و فرش را آنجا دیدند.»
جلالی که برای طراحی این فرش حسابی زیر و بم تاریخ فوتبال و جام‌جهانی یک قرن اخیر را مطالعه کرده، نه سررشته‌ای در فوتبال دارد و نه علاقه‌ای به مستطیل سبز. او می‌گوید: «علاقه و شغل من فرش است. 13ساله که شدم دیگر صفر تا صد قالیبافی را می‌دانستم و از همان زمان تا الان که 43سال دارم، حرفه‌ای کار کردم.»
او از حمایت ناکافی از فرش‌بافان و طراحان فرش در آذربایجان‌شرقی هم می‌گوید: «هنرمندان قالیباف کم نیستند. افرادی که از جان و دل مایه می‌گذارند تا هنر اصیل ایرانی حفظ شود، اما چندان که شایسته است، حمایت نمی‌شوند.»
بافت پرچم 32کشور
فرشی که 300رنگ و 2میلیون گره ترک دارد و قرار است آبان و همزمان با برگزاری مسابقات جام‌جهانی در قطر رونمایی شود با دستان هنرمند عباس و علی لامع بافته شده است. عباس لامع در این‌باره می‌گوید: «بافت این فرش 2سال طول کشید؛ زیرا با بافت فرش‌های دیگر که طرح‌های سنتی دارند، بسیار متفاوت است. پرچم 32کشور یا نمادها باید با دقت و ظرافت کامل بافته شود.»
هرچند لامع از 6سالگی پای دار قالی نشسته و حسابی فوت و فن بافندگی را آموخته، اما این نخستین تجربه او در بافت فرشی است که در مراسم بین‌المللی رونمایی می‌شود. او می‌گوید: «امیدوارم هنر فرش تبریز از این طریق بار دیگر به دنیا معرفی شود و هنرمندان قالیباف چنان‌که شایسته است، حمایت شوند.»
مکث
چشم‌انتظار افتتاح موزه فرش تبریز
ساخت موزه فرش تبریز در محوطه تاریخی و موزه‌ای مسجد کبود، 70درصد پیشرفت فیزیکی دارد و برای تکمیل آن امسال 50میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی شده‌است. احمد حمزه‌زاده، مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی گفت: «موزه فرش تبریز طوری طراحی شده که صفر تا صد تولید فرش دستباف به شکل کارگاهی به نمایش گذاشته می‌شود.»
در همینه زمینه :
