داده‌های مربوط به کرونا، در اختیار پژوهشگران قرار گیرد

حمید سوری، اپیدمیولوژیست

معمولا واکسن‌هایی که برای مقابله با کووید-19 تزریق می‌شود و از میان آنها در ایران هم مصرف شده است، ایمنی آنها بین 4 تا 6 ماه بعد از تزریق، کم می‌شود و به‌تدریج به سطحی می‌رسد که اگر فردی با عامل بیماری‌زا یا فرد مبتلا، یا مشکوک به بیماری مواجه شود، شانس بیمار شدنش بالا می‌رود. بنابراین ما نمی‌توانیم روی ایمنی ایجاد شده از واکسن‌های تزریق شده برای طولانی مدت اطمینان داشته باشیم. توصیه علمی این است افرادی که بیش از 4 تا 6 ماه از تزریق آخرین دوزشان گذشته است، با توجه به اینکه چقدر از ایمنی برخوردارند و چقدر در معرض خطر ابتلا قرار دارند، باید برای تزریق دوز یادآور اقدام کنند. گروه‌هایی مانند سالمندان یا افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، اگر مبتلا به کرونا شوند، به‌هرحال احتمال اینکه به انواع شدیدتری دچار شوند، زیاد است. بنابراین بیشترین تأکید بر تزریق دوز یادآور برای این افراد است. البته به معنی این نیست که سایر افراد مصونیت دارند. هم‌اکنون بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیش از 10کشوری که در منطقه قرار دارند، با افزایش مورد ابتلا به کرونا مواجه شده‌اند، یعنی نشانه‌هایی از شروع یک پیک در آنها دیده می‌شود. از سوی دیگر، در 50کشور جهان هم موارد ابتلا بالا رفته است. بر این اساس احتمال اینکه موارد ابتلا در ایران هم بالا رود وجود دارد و ممکن است ما در آینده با طغیان‌های بعدی هم مواجه شویم. بر این اساس برای ایجاد مصونیتی برای جمعیت کشور در برابر هر نوع طغیانی از کرونا، منطقی است که افرادی که مدت زمان زیادی از تزریق واکسن‌شان گذشته، برای تزریق دوز یادآور اقدام کنند. البته در مورد کودکان هنوز نمی‌توان با اطمینان نظر داد. چرا که واکسن تأیید شده‌ای برای کودکان زیر 12سال وجود ندارد و خانواده‌ها به‌طور داوطلبانه، نسبت به واکسیناسیون فرزندانشان اقدام می‌کنند. البته این را هم نباید فراموش کرد که ابتلا به کرونا در کودکان خیلی شدید نبوده است. امیدواریم واکسن‌های داخلی که مناسب کودکان است، تأییدیه بین‌المللی بگیرند تا برای این گروه سنی هم مصرف شوند یا اینکه واکسن‌های تأیید شده برای کودکان، وارد ایران شود. البته به‌طور کلی ما در کشور با مازاد واکسن کرونا مواجهیم. واکسن‌های وارداتی و تولید شده از سوی شرکت‌های ایرانی زیاد است و نگرانی از بابت موجودی واکسن وجود ندارد. تولیدات داخلی بیش از اندازه‌ای بود که جامعه نیاز داشته باشد بنابراین از نظر تعداد مشکلی وجود ندارد. هر چند که در سال گذشته برخی از شرکت‌های تولید‌کننده خارجی واکسن، تلاش کردند تا بازار داخلی تولید واکسن‌های کرونا را بشکنند و به بهانه‌های مختلف ازجمله اهدا، محموله‌هایی از واکسن را به ایران فرستادند، با این حال هم‌اکنون مشکلی از نظر تامین واکسن وجود ندارد. در جریان خرید‌های ایران هم ماجرای کوواکس همچنان مطرح است، با اینکه ایران پول محموله قابل‌توجهی از واکسن آسترازنکا و سایر واکسن‌های خارجی را به کوواکس زیرنظر سازمان بهداشت جهانی داده بود اما این محموله‌ها به‌طور کامل در اختیار ایران قرار نگرفت و این پول از جیب کشور خارج شد. شاید در کنار مسئله موجودی واکسن، برای خیلی‌ها این سؤال مطرح شود که از این به بعد، در چه فاصله زمانی باید دوز یادآور واکسن کرونا را تزریق کرد. در پاسخ به این سؤال باید گفت که این واکسن برخلاف آنفلوآنزا که یک الگوی اپیدمیولوژی فصلی دارد، دوره شیوع مشخصی ندارد. یعنی ما کووید-19 را یک بیماری فصلی نمی‌دانیم، بنابراین با توجه به اینکه پاندمی هنوز وجود دارد و خاموش نشده و هر لحظه امکان بازگشت پیک‌های بعدی وجود دارد، باید براساس سطح ایمنی جامعه، دوزهای یادآور را تعیین کرد. البته رویکرد علمی‌تر این است که یک کار سرواپیدمیولوژی صورت گیرد تا سطح ایمنی جامعه مشخص شود و براساس آن دوزهای بعدی تعیین شود. یعنی ممکن است برای تزریق واکسن اولویت بندی کرد. اما این اتفاق در کشور رخ نداده است. به‌طور کلی با توجه به اینکه از آخرین زمان تزریق واکسن مدت زمان نسبتا طولانی گذشته است بنابراین خوب است که برای تزریق اقدام شود. نکته دیگر اینکه در ارتباط با وضعیت فعلی کشور، یکسری از اقدامات نباید انجام می‌شد، مانند عادی‌انگاری شرایط. نباید اینطور به مردم فهمانده شود که اپیدمی تمام‌شده است، چرا که هر لحظه ممکن است پیک بعدی شروع شود. باید به مردم آموزش‌های مناسب داده و اعلام شود که ممکن است چه خطراتی انتظارمان را بکشد. ما حتی احتمال ضعیف وقوع پیک را هم باید جدی بگیریم. حدود 100سال پیش ما با چنین پاندمی در جهان مواجه بودیم و اصلا مشخص نیست که پاندمی بعدی چه زمانی رخ دهد. ممکن است بلافاصله پس از فروکش کردن، دوباره پاندمی دیگری داشته باشیم. بنابراین لازم است اطلاعات درستی به مردم داده شود. نباید اطلاعات محرمانه باشد. ما به‌عنوان متخصصان در این حوزه، نیاز به این اطلاعات داریم تا بتوانیم پژوهش‌های گسترده‌ای انجام دهیم اما متأسفانه اطلاعات مربوط به شیوع کرونا در کشور، در بخش‌هایی از وزارت بهداشت جمع شده و اصلا در اختیار محققان قرار داده نمی‌شود. اگر تحلیل‌های عمیقی روی داده‌ها صورت نگیرد، احتمال خطا بسیار زیاد است. از طریق داده‌های فعلی می‌توان برای آینده و شیوع‌های احتمالی بعدی برنامه‌ریزی کرد.