حکمرانی شهری در قرن جدید با امنیت، عدالت و رفاه اجتماعی

سیدمحمدرحیم مرتضوی- شهردار منطقه 9تهران

 کلانشهر تهران، برآمده از تحولات تاریخی و اجتماعی یک قرن اخیر است؛ درک وضعیت این شهر، بدون درنظرگرفتن زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن نیست. تاریخ این شهر هم روایتی پرفرازونشیب دارد. تاریخ مدرن شهر، جغرافیای تهران را هم متحول کرد. شهری که در قواره سنت، آرام پیش می‌رفت، یکباره در عصر نوین هیبتی نوین یافت.
برخی چالش‌های تهران، از جنس مشکلات کلانشهرهاست؛ مسائلی چون آلودگی محیط‌زیست، آلودگی هوا و آلودگی صوتی، مسکن، زباله، حمل‌ونقل و ترافیک تجربه اغلب کلانشهرهاست. همچنین، برخی چالش‌های کلانشهر تهران را باید در مقیاس بومی بازشناسی کرد. شاید در سیمای شهر تهران، این نارسایی‌ها مشترک با سایر ابرشهرهای دنیا باشد، اما بسیاری از آنها از یک‌طرف بازتاب رویکردهای سیاسی و مدیریتی کلان است و از سویی دیگر با فرهنگ و ساختار جامعه شهری تهران پیوند دارد.
در قرن جدید، ایجاد تغییر در روندهای غالب و اصلاح وضع موجود در مدیریت شهری، یک ضرورت است. راهبردهایی که بتواند زیست شهری و مدیریت کلانشهر تهران را در مدار مطلوبیت قرار دهد، تنها با اراده و اجماع ملی حاصل می‌شود.

عصر پساکرونا؛ امید و هم‌افزایی
امید داریم عصر پساکرونا فصل همدلی، همراهی و هم‌آوایی باشد؛ با همدلی، هم آوایی و هماهنگی می‌توان شهر را از رخوت، رکود و تورم نجات داد. رخوت ناشی از کرونا در کنار تورم انواع بحران‌های محیط‌زیستی، مسکن و آسیب‌های اجتماعی پایتخت را در موقعیتی سخت قرار داده است. اما با همراهی و همدلی می‌توان بر همه سختی‌ها غلبه کرد و برترین اهداف را به‌دست آورد.
شهر تهران اگرچه روزگار سختی می‌گذراند، اما ناامید نیست؛ امید در رگ‌های شهر موج می‌زند. شهر تهران، در کشاکش روزهای سخت گذشته و امید به آینده روزگار می‌گذراند. شهروندان نیز با امید رهایی از کرونا و بازگشت رونق اقتصادی و شور زندگی اجتماعی به فرداها نگاه می‌کنند.
چشم امید بسیاری از مردم به مدیرانی است که با شعار خدمت و داعیه عدالت بر مسند مدیریت شهری نشسته‌اند. چشم امید مردمانی که در بافت فرسوده زندگی می‌کنند تا شاید تدابیری و دستوری آنها را از حجم و هجوم مشقت در محلاتی پر از آسیب و آلودگی نجات دهد؛ چشم امید جوانانی که شاید دستوری برای آنها میدانی ورزشی از دل یک زمین بلااستفاده ایجاد کند؛ چشم امید خانواده‌هایی که تنها مطالبه‌شان، جمع‌آوری معتادان متجاهر است و بازگرداندن آنها به آغوش خانواده و جامعه، و هزاران هزار چشم‌انتظار یک حضور...!

عدالت شهری و کیفیت زندگی
عدالت به‌عنوان کلیدی‌ترین مفهوم در نظام مدیریتی نوین، معطوف به ارتقای زندگی همه شهروندان است. عدالت اقتصادی و عدالت اجتماعی، 2ستون اصلی در حکمرانی شهری هستند. حکمرانی نوین شهری با جدیت در صدد ترمیم شکاف‌های اقتصادی و اجتماعی شهر تهران است. توزیع عادلانه امکانات و خدمات در شهر علاوه بر یک الزام مدیریتی، اصلی اساسی در نظام مدیریت اسلامی است؛ عدالت بنیان حکمرانی اسلامی است. نگاهی به سیره و الگوی مدیریتی امیر مومنان علی علیه‌السلام، نشان می‌دهد تا چه اندازه عدالت در نظام سیاسی-اجتماعی اسلامی مهم و حیاتی است.
جویندگان عدالت، شهروندانی هستند که منتظر بهبود فضای سبز، نوسازی بافت فرسوده، بهسازی معابر و شریان‌های شهر، توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی، توسعه فضاهای شهری به نفع انسان، توسعه سرانه امکانات فرهنگی-ورزشی و در یک کلام بهره‌مندی مطلوب از امکانات و خدمات شهری هستند که تمام تلاش مدیریت ارشد شهری در راستای تأمین مطالبات و توزیع عادلانه امکانات و خدمات عمومی به تمامی شهروندان است.

امنیت اجتماعی و زنان
زیستن در تهران، برای یک زن با دشواری مضاعفی همراه است؛ چراکه علاوه بر چالش‌های عمومی، برخی مسائل خاص بانوان به شکلی خاص آزار‌دهنده هستند؛ مسائلی چون امنیت اجتماعی، امنیت روانی، حضور در اماکن شهری مانند سینماها، پارک‌ها، فضاهای عمومی، فضاهای ورزشی، حمل‌ونقل عمومی و معابر شهری برای بانوان شهر تهران در بسیاری موارد مشکلات عدیده‌ای ایجاد می‌کند.
مدیریت شهری جدید، نگاهی ویژه به بانوان دارد؛ خروجی رویکرد ارتقای امنیت اجتماعی و ساماندهی فضاهای بی‌دفاع شهری به نفع زنان می‌تواند به مشارکت بیشتر اجتماعی و حضور گسترده‌تر بانوان در فضای شهر و نیز اماکن عمومی بینجامد؛ این حضور امن و امنیت حضور مقدمه‌ای برای بهره‌گرفتن از ظرفیت بانوان تهران در عصر ساختن زندگی مطلوب‌تر برای شهروندان است. نمودهای نگرش ویژه برای کارآمدتر کردن حضور زنان در فضاهای شهری در حوزه‌های مختلف شهری اعم از شهرسازی، عمرانی، خدماتی و رفاهی، اجتماعی و فرهنگی آشکارا به چشم می‌آید.

شهری در تراز هویت ایرانی-اسلامی
شهر تهران به‌عنوان کلانشهر الگوی جهان اسلام باید فضایی آرام و مطلوب برای همه شهروندان ایجاد کند؛ تحقق این شعار مستلزم پرداختن به ابعاد و زوایای مختلف ازجمله «زنان» است؛ کلانشهری الگوی جهان اسلام است که متناظر با رویکرد عدالت اسلامی، همه شهروندان ازجمله زنان از زیستن در آن احساس آرامش و امنیت و عدالت کنند.
سرمایه اجتماعی و اعتماد اجتماعی شهروندان، سرمایه گرانقدری برای شهرداری تهران است. با عدالت اجتماعی، توزیع عادلانه امکانات و خدمات در شهر، پایتخت ایران می‌تواند در تراز‌ شأن و هویت ایرانی-اسلامی قرار بگیرد؛ شهری که هم رفاه مادی و هم معنویت انسان را تأمین کند.