خانه‌ تابستانی

شیدا اعتماد

تابستان که می‌شود همراه با تغییر زاویه خورشید، گرمای نفسگیر هم سراغ شهر می‌آید. اجداد ما که تازه شهرنشین شده بودند، تابستان که می‌شد می‌رفتند ییلاق. ییلاق معمولا در دامنه‌های خنک کوهستان‌ها بود. با گرما نمی‌جنگیدند، از آن فرار می‌کردند. در خانه‌های قدیمی و سنتی 2عامل مهم برای خنک نگه‌داشتن خانه‌ها استفاده از کوران و دوری از تابش مستقیم آفتاب بود. دیوارهای بلند خشتی حیاط مرکزی را در سایه نگه می‌داشتند و پنجره‌های روبه‌رو کوران و خنکی ایجاد می‌کردند.
ما شهرنشین‌های امروزی اما سبک زندگی‌مان به‌گونه‌ای نیست که بتوانیم 3ماه تابستان را از چرخه کار و زندگی حذف کنیم. خودمان باید برویم سر کار. بچه‌هایمان باید بروند مدرسه یا کلاس. صاحبخانه اجاره خانه می‌خواهد و بالاخره باید یک‌جوری با گرما مدارا کنیم. نمی‌توانیم هم به خانه‌های قدیمی کوچ کنیم چون همه‌شان یا تخریب شده‌اند یا کافه و هتل.
اگر بالکن یا پنجره‌ها اجازه نصب سایبان‌های افقی بدهند، برای مقابله با تابش شدید آفتاب این بهترین راهکار است. ایجاد سایه و تبدیل آفتاب به نور، می‌تواند گرمایی که وارد خانه می‌شود را تعدیل کند. البته خیلی از ساختمان‌ها برای نصب سایبان روی نما، اجازه نمی‌دهند. در واقع اینها از دسته تصمیماتی هستند که در مرحله ساخت باید گرفته شوند. اگر نتوانیم از سایبان افقی استفاده کنیم با نصب سایبان‌های حصیری عمودی در بالکن‌ها و در جبهه داخلی برای پنجره‌هایی که تابش شدید آفتاب دارند می‌توانیم نور ورودی به خانه را تعدیل کنیم. مسدود کردن درز پنجره‌ها نیز اهمیت دارد. در زمستان مهم است که گرما را بتوانیم داخل خانه نگه داریم. در تابستان مهم این است که مانع از ورود گرما بشویم و با صرف انرژی کمتر بتوانیم خانه را خنک کنیم یا خنکی را در داخل خانه نگه داریم. بنابراین کنترل درزبندی پنجره‌ها و مسدود کردن روزنه‌های بین دیوار و پنجره از این نظر کمک می‌کند. با صرف هزینه‌ای بیشتر می‌توان پنجره‌های معمولی را به دوجداره تبدیل کرد و به این ترتیب تبادل انرژی بین بیرون و داخل خانه را کمتر کرد. راه‌حل دیگر استفاده از پرده‌های مناسب است. پرده می‌تواند نور و گرما را جذب کند. برچسب‌هایی نیز به‌عنوان عایق حرارتی وجود دارند که روی شیشه نصب می‌شوند و می‌توانند تا حدودی مانع از ورود گرما به ساختمان شوند. تغییر چیدمان مبلمان هم یکی از راهکارهای ساده است. با قرار دادن گلدان‌ها در مسیر نور و گرما(که البته باید به نوع گیاه و نیاز نوری آن هم توجه شود) می‌شود از تماس مستقیم مبلمان و فرش با نور آفتاب جلوگیری کرد. اگر خانه حداقل در 2جهت مختلف پنجره داشته باشد با باز نگه داشتن پنجره‌ها می‌شود از کوران هوا استفاده کرد و بدون استفاده از سیستم سرمایش خانه را خنک کرد.