خستگی از جنگ؛ کابوس اوکراین

جنگ میان اوکراین و روسیه وارد چهارمین ماه خود شده؛ درحالی‌که اوکراین همچنان وابسته به کمک‌های غرب، نگران است خستگی ناشی از جنگ، غرب را نسبت به تداوم همکاری سرد کند.
اوکراین برای دوام‌آوردن در برابر روسیه به‌شدت وابسته به کمک کشورهای اروپایی و آمریکاست. همانطور که مقامات نظامی این کشور به‌تازگی اعلام کرده‌اند، تقریبا تمامی مهمات توپخانه‌ای ارتش اوکراین به پایان رسیده، بنابراین چشم اوکراینی‌ها بار دیگر به واشنگتن است. وب‌سایت الجزیره به نقل از وادیم اسکبیتسکی، معاون اطلاعات ارتش اوکراین نوشته که جنگ با روسیه، به یک جنگ توپخانه‌ای تبدیل شده و در این شرایط، اوکراین در ازای هر 10 تا 15قبضه توپ روسیه، فقط یک قبضه توپ در اختیار دارد. در این وضعیت بحرانی، مقامات اوکراینی نگران آن هستند که خستگی جنگ منجر به کاهش عزم غرب برای کمک به اوکراین برای مقابله با روسیه شود.
آمریکا و متحدانش تاکنون میلیون‌ها دلار تسلیحات در اختیار اوکراین قرار داده‌اند و اروپا میزبان میلیون‌ها نفر آواره از این کشور بوده است. از سوی دیگر اروپا برای اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه، اتحادی قابل توجه نشان داده که پس از جنگ جهانی دوم بی‌سابقه به‌شمار می‌رود. با این‌همه، در میان اروپایی‌ها شوک و بهت روزهای آغازین حمله روسیه به اوکراین دیگر وجود ندارد و تحلیلگران معتقدند این خو‌گرفتن به شرایط می‌تواند در کنار تداوم و ریشه‌دارشدن جنگ، میزان علاقه کشورهای غربی برای درگیر باقی‌ماندن در جنگ را کاهش دهد. کما اینکه در حال حاضر هم سیگنال‌های متناقضی از سوی اروپا درباره وضعیت جنگ اوکراین ارسال می‌شود.

سیگنال‌های متناقض اروپایی‌ها
اروپایی‌ها در قبال جنگ اوکراین در پشت پرده به 2گروه تقسیم شده‌اند. کشورهایی نظیر انگلیس، لهستان و کشورهای حوزه بالتیک خواستار شکست روسیه به‌دست اوکراین هستند. «لیز تراس» وزیر امور خارجه انگلیس اخیرا بر لزوم بیرون راندن نیروهای روسیه از خاک اوکراین تأکید کرده است. انگلیس همپای آمریکا بیشترین حمایت تسلیحاتی را از اوکراین داشته است. اما در سویی دیگر، کشورهایی مانند آلمان، ایتالیا و فرانسه رویکردی متفاوت دارند؛ رویکردی که گاه موجب خشم مقام‌های اوکراینی شده است. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه به‌تازگی خواستار آتش‌بس میان اوکراین و روسیه شده و به غرب تأکید کرده که تسلیم وسوسه انتقام‌جویی یا تحقیر روسیه نشود. او هفته گذشته به رسانه‌های فرانسوی گفت که روسیه نباید تحقیر شود تا پس از توقف جنگ، بتوان از طریق ابزارهای دیپلماتیک راهی برای برون‌رفت از بحران پیدا کرد.  ماریو دراگی، نخست‌وزیر ایتالیا هم در نشستی در کاخ سفید تأکید کرد که مردم در اروپا خواستار بررسی احتمال آتش‌بس و آغاز مذاکرات صلح هستند. این اظهارات به علاوه مکالمه تلفنی امانوئل مکرون و اولاف شولتز، صدراعظم آلمان با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه بر سر شیوه‌های عملی صادرات غله از اوکراین از مسیر دریای سیاه با واکنش تند مقام‌های اوکراینی و اروپایی مواجه شده است. دیمیترو کولبا، وزیر امور خارجه اوکراین درخواست‌ مکرون برای خودداری از تحقیر روسیه را محکوم کرده و گفته که فرانسه با این موضع، خود را تحقیر می‌کند. ولودیمیر زلینسکی، رئیس‌جمهور اوکراین هم در واکنش به رویکرد سازش‌پذیری برخی کشورهای اروپایی، از مواضع آنها انتقاد کرده و گفته که اوکراین شرایط صلح را خود تعیین خواهد کرد.

غرب در حال فرسایش
اوکراین به‌دنبال بیرون راندن روسیه از مناطق شرقی و جنوبی و بازپس‌گیری کریمه و بخش‌هایی از منطقه جدایی‌طلب دونباس است. کریمه شبه‌جزیره‌ای است که روسیه در سال2014 آن را به‌خود الحاق کرد. هرماه که از جنگ می‌گذرد، 5میلیارد دلار هزینه بر دوش اوکراین می‌گذارد و همین هزینه گزاف است که کی‌یف را نیازمند رویکرد تثبیت‌شده و یکپارچه غرب در قبال بحران اوکراین می‌سازد. اوکراین برای پیروزشدن در این جنگ به تسلیحات پیشرفته‌تر و تعهد تزلزل‌ناپذیر غرب برای تداوم تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه برای تضعیف مسکو نیاز خواهد داشت. اما کارشناسان باور دارند طولانی‌شدن جنگ -استراتژی‌ای که احتمالا مسکو برای پیروزی در پیش گرفته باشد- غرب را خسته خواهد کرد و به‌تدریج لفاظی‌های نظامی کشورهای اروپایی را به ادبیاتی سازش‌پذیرتر تغییر خواهد داد.
جنگ اوکراین نه به اندازه روزهای اول، اما هنوز در اروپا و آمریکا پوشش خبری بالایی دارد و غربی‌ها هنوز از دیدن تصاویر یکی از بزرگ‌ترین نبردهای قاره اروپا پس از جنگ جهانی دوم وحشت‌زده می‌شوند. جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا هفته گذشته اعلام کرد آمریکا به کمک‌های خود به اوکراین ادامه خواهد داد و به‌تازگی از ارسال سامانه موشکی پیشرفته‌ای برای ارتش اوکراین خبر داده است. بایدن همچنین اخیرا در مقاله‌ای در نیویورک‌تایمز تأکید کرده که هرگز به‌دنبال آن نیست که علنا یا در خفا اوکراین را برای دادن امتیازات ارضی به روسیه تحت فشار بگذارد. با این‌همه، حتی آمریکا هم سیگنال‌های متناقضی در قبال اوکراین از خود نشان داده است، زیرا پیش از اعلام خبر ارسال سامانه‌های موشکی پیشرفته میان‌برد به اوکراین، بایدن علنا اعلام کرده بود که قصد ندارد تجهیزاتی در اختیار اوکراین قرار دهد که این کشور را قادر سازد خاک روسیه را هدف قرار دهد.
آلمان و انگلیس هم قصد ارسال تجهیزات نظامی پیشرفته به اوکراین دارند. برهمین اساس، الجزیره به نقل از نایجل گولد دیویس کارشناس ارشد حوزه روسیه و اوراسیا در مؤسسه بین‌المللی پژوهش‌های استراتژیک می‌نویسد که در حال حاضر خستگی و فرسایش قابل توجهی در روند حمایت از اوکراین در جهان دیده نمی‌شود، اما نشانه‌هایی از وجود تنش‌های مختلف و کاهش اتحاد در غرب وجود دارد؛ موضوعی که روسیه برای پیروزی در جنگ روی آن حساب کرده است.

کاهش اتحاد در اروپا
نگرانی‌های داخلی اروپا باعث شده که تمایل به گفت‌وگو در میان این کشورها افزایش پیدا کند؛ به‌ویژه در دورانی که افزایش قیمت انرژی و کمبود مواد خام خسارات زیادی به اقتصاد اروپا وارد کرده و شهروندان اروپایی را با افزایش هزینه زندگی، بالارفتن قیمت سوخت، برق و مواد غذایی مواجه ساخته است.
رهبران اروپایی 2هفته قبل به توافق برای تحریم 90درصد از واردات نفت روسیه تا پایان سال‌جاری دست پیدا کردند، اما دستیابی به این توافق 4هفته طول کشید و تنها پس از آن میسر شد که اروپا مجارستان را از ممنوعیت واردات نفت روسیه معاف کند.
مجارستان یکی از نزدیک‌ترین متحدان روسیه در اتحادیه اروپا به‌شمار می‌رود. در ادامه هم اجرای توافقنامه به چندین هفته تنظیمات و برنامه‌ریزی دقیق سیاسی نیاز خواهد داشت. وضعیتی که از نظر کارشناسان نشان‌دهنده تضعیف اتحاد در اروپا بر سر موضوع هجوم روسیه به اوکراین است. به بیانی دیگر، کشورهای عضو اتحادیه اروپا از یافتن شیوه‌های جدید تحریم روسیه درمانده‌اند و در میان آنها تمایل کشورهایی مانند فرانسه یا ایتالیا برای ادامه تحریم‌ها هرلحظه کاهش پیدا می‌کند؛ به‌ویژه زمانی که صحبت از تحریم گاز روسیه به میان می‌آید. در همین راستا کمیسیون اروپا که رویکردی احتیاط‌آمیز نسبت به تأثیرات اقتصادی اعمال تحریم‌های بیشتر در حوزه انرژی دارد، اعلام کرده که برای تحریم گاز روسیه عجله‌ای نخواهد کرد. پیش‌تر، رهبران کشورهای مختلف اروپایی تأکید کرده بودند که حرکت‌دادن مسیر تحریم‌ها به‌ سوی گاز روسیه کاری دشوار و بعید است.