یادداشت
احیای منزلت دولت مهم‌ترین رسالت دولت سیزدهم
مصطفی قربانی؛کارشناس مسائل سیاسی
تحقق بسیاری از امور در هر کشوری وابسته به قوت و ضعف دولت‌هاست. براین اساس، یکی از ریشه‌های مشکلات کشور در سال‌های اخیر، تضعیف نقش و جایگاه دولت در حل مشکلات است. این امر به چند دلیل حادث شدهاست: فشارهای خارجی، شدت یافتن مشکلات اقتصادی در داخل، کاهش میزان انسجام سیاسی و نخبگانی در کشور و... که درمجموع، کاهش توانایی‌های تنظیمی، توزیعی، استخراجی، نمادین و پاسخگویی دولت در ایران را بهدنبال داشته است که نتیجه آن، ضعف دولت در مقابله با فساد و رانت و غلبه احساس «رهاشدگی» کشور ازسوی دولت است. مطابق این گزاره، مهم‌ترین رسالت دولت سیزدهم، احیای منزلت دولت، بهعنوان تجلی عنصر حاکمیت است. در این‌باره توجه به چند نکته ضروری است:
1-اگر تعریف جامعه‌شناسان دولت را مبنا قرار دهیم، دولت بالاترین اقتدار در هر کشوری است و مبتنی بر این ویژگی، دولت باید قادر باشد تا با استقلال از همه گروه‌ها و طبقات اجتماعی و اساساً همه ذی‌نفعان، خواست خود را بر همه آنها تحمیل کند. اساساً بحث «مصلحت دولت» که برگرفته از مصلحت تک‌تک افراد جامعه است، ایجاب می‌کند که دولت بهگونهای حکمرانی کند که برای تأمین مصلحت و خیر عمومی، بتواند با تمامی عوامل مخل در تأمین این مصلحت، مبارزه کند.
2-رواج پدیده‌هایی چون فساد، لاتاری خودرو، افزایش مداوم سطح عمومی قیمت‌ها، انحصار در صادرات و واردات و... مهم‌ترین حوزه‌هایی است که دولت سیزدهم باید با ورود جدی به آنها، با قطع دست عوامل مخل، هم اخلالگری آنها در معیشت مردم را از بین ببرد و هم بارقه‌های امید و اعتماد در جامعه را زنده نگه دارد.
3-جای امیدواری وجود دارد که همانگونه که دولت سیزدهم، کار خود را با روند تحولی آغاز کردهاست، در برنامه تحول اقتصادی خود بتواند اقدامهای تحولی خود را به ثمر برساند. نکته امیدوارکننده در این زمینه آن است که دولت سیزدهم با عوامل مافیا و فساد، پیوستگی از نظر اشتراک در پایگاه اجتماعی ندارد؛ بنابراین، همانگونه که تاکنون مصمم به آزادسازی واردات خودرو شدهاست، می‌توان امیدوار بود که در سایر حوزه‌ها نیز خواهد توانست با جریان رانت و فساد در کشور مبارزه کند؛ بهویژه اینکه در این زمینه، دولت برنامه «تحول اقتصادی» مناسبی را نیز تهیه کردهاست.
4-ازجمله توصیه‌های رهبری معظم انقلاب درباره دولت سیزدهم، ضرورت کمک به این دولت با توجه به کارهای مهمی است که در پیش‌رو دارد. بهنظر می‌رسد که کانون کمک به دولت، کمک به مبارزه با جریان رانت و فسادی است که بر شاهرگ‌های اقتصاد کشور چنبره زده است.
5- مهم‌ترین بزنگاهی که می‌تواند به احیای منزلت دولت کمک کند، مدیریت پیامدهای حذف ارز ترجیحی، بهویژه «تورم انتظاری» است. در این زمینه، با توجه به انسجام دولت و پیگیری‌های جدی ستاد تنظیم بازار، انتظار می‌رود که دولت بتواند با کنترل تورم و عدم‌سرایت تورم کالاهایی که ارز ترجیحی آنها حذف شده به سایر کالاها، احساس رهاشدگی مدیریتی در کشور را بزداید.
بهعنوان نکته پایانی باید گفت که دولت سیزدهم برای محوریت‌بخشی به نقش خطیر خود در اداره کشور و فایق آمدن بر وضع کنونی، باید با انسجام تصمیم‌گیری، اجرا و نظارت بتواند ثبات لازم را بر اقتصاد و سیاست کشور حکمفرما کند. توجه به این امر، بهویژه از آن روی ضروری است که انسجام نهاد دولت در ایران کنونی، پیام‌های لازم را برای مدیریت کارآمد وضع موجود، بهویژه در بعد اقتصادی به بازار صادر خواهد کرد. درواقع، قدم اول بهبود وضعیت اقتصادی، برخلاف تصور عامه و حتی نخبگانی، نه بهنتیجه رسیدن مذاکرات احیای برجام، بلکه احیای نقش متناسب با جایگاه دولت در اداره کشور است که با انسجام و قوت در تصمیم‌گیری، اجرا و نظارت محقق خواهد شد.
