گزارش
عملیات‌های دفاع‌مقدس در قالب بازی «فرماندهان» شبیه‌سازی می‌شود
گزارشی از ضرورت ساخت و معرفی بازی‌های رایانه‌ای برای ترویج فرهنگ ایثار در میان کودکان و نوجوانان
شهره کیانوش‌راد- روزنامه‌نگار
کتاب، فیلم و مستند ابزاری فرهنگی برای معرفی قهرمانان و دلاورانی است که در 8سال دفاع‌مقدس جانانه در مقابل دشمن مقاومت کردند. گروهی از جوانان خلاق برای انتقال مفاهیم شهادت، ایثار و ازخودگذشتگی آن هم برای گروه سنی کودک و نوجوان ساخت بازی‌های دیجیتال را انتخاب کرده‌اند. حمید افسری، مدیرعامل مؤسسه بازی و سرگرمی‌های دانش‌بنیاد مهاد که همراه با گروهی از جوانان خلاق، ساخت بازی‌های دیجیتال «نبرد هور» با موضوع عملیات کربلای4و شهدای غواص را در کارنامه خود دارد، با ساخت بازی دیگری به نام «فرماندهان» تلاش کرده تا مخاطبان کودک و نوجوان بازی‌های دیجیتال را با فرماندهان شهیدی همچون حسن تهرانی‌مقدم، مصطفی چمران، عباس دوران، علی صیاد شیرازی، احمد کاظمی، حسن آبشناسان و قهرمانانی چون حاج‌احمد متوسلیان آشنا کند. تعطیلی مدارس و فرصت فراغت دانش‌آموزان بهانه‌ای شد تا با حمید افسری درباره اهمیت ساخت بازی‌هایی با موضوع دفاع‌مقدس گفت‌وگو کنیم.
ساخت نخستین بازی‌های ویدئویی که با تصاویر گرافیکی محدودی همراه بود، به اواسط سال 1950میلادی برمی‌گردد. در آن زمان تولید چنین بازی‌هایی صرفا جنبه سرگرمی داشت و برای مخاطب به‌ویژه در اوقات فراغت با جذابیت‌هایی همراه بود. حمید افسری با بررسی برخی بازی‌هایی که در آن زمان تولید می‌شد معتقد است همان زمان هم بازی‌هایی که تولید می‌شد در رده‌بندی مهارت‌های 8گانه ذهنی، تمرکزی یا دیداری و شنیداری قرار می‌گرفت؛ «اولین بازی‌های شبیه‌سازی نظامی با محور قوی‌تر شدن توانمندی‌ها و مهارت‌های تخصصی و نظامی تولید شد، بنابراین می‌توانیم بگوییم از همان ابتدا برای تولید هر بازی، کارکرد آموزشی در کنار سرگرمی وجود داشت، اما هر چه به سمت دنیای دیجیتال پیش می‌رویم متوجه می‌شویم که بازی‌ها نقش عمده‌ای در آموزش، سبک زندگی و حتی مباحث استراتژی، رسانه‌ای، سیاست و اقتصاد دارند. از حدود سال 1980میلادی به بعد، آموزش در کنار سرگرمی به یک واژه معمول تبدیل شد و پیوست‌های آموزشی، فرهنگی و محتوایی در اهداف سازندگان بازی قرار گرفت.»
انتخاب عناصر باورپذیر
تولید بازی‌های ویدئویی در ایران بالاخص بازی‌های موبایلی با موضوع دفاع‌مقدس از اوایل دهه 90و با توجه به استقبال از بازی‌های هوشمند موبایلی، تخصصی‌تر پیگیری شد. افسری انتخاب محتواهای دقیق و متناسب با داستان‌ها و وقایع رخ‌داده را مهم‌ترین مقوله در تولید بازی‌هایی با موضوع دفاع‌مقدس می‌داند و اضافه می‌کند: «شاید مفاهیم ایثار، شهادت، گذشت و باورهای عمیق ایمانی و دینی شهدا را نتوانیم به‌خوبی به گروه سنی کودک و نوجوان انتقال دهیم اما مفهوم قهرمان، وطن‌پرست و غیور را می‌توانیم برای این رده سنی در قالب بازی تداعی کنیم. این رده سنی وقتی با این مفاهیم از شهدای دفاع‌مقدس آشنا شود، قطعا در سن بالاتر درک مفاهیمی مثل شهادت، ایثار و از جان‌گذشتگی برای او قابل فهم‌تر و باورپذیرتر است»
7فرمانده، 7قهرمان
معرفی اسوه‌های مقاومت و ایثار در دفاع‌مقدس به‌ویژه شهدای دارای تحصیلات عالیه، موقعیت بالای اجتماعی و صاحب ایده و خلاقیت در دوران دفاع‌مقدس و پس از آن ایجاد احساس خودباوری مذهبی و ملی در مخاطبان از اهداف ساخت بازی فرماندهان است. بازی فرماندهان، برای مخاطبان کودک و نوجوان 9تا 12سال ساخته شده و با ارائه و معرفی جلوه‌های زیبای ارزش‌های دفاع‌مقدس، در قالب بازی احساس خودباوری مذهبی و ملی را در مخاطبان ایجاد می‌کند. کمیک‌موشن «فرماندهان» روایتی از زندگی و حماسه‌آفرینی 7تن از فرماندهان بزرگ دفاع‌مقدس است که مخاطب حین بازی با ابعاد شخصیتی، تحصیلی، خلاقیت‌ها و شجاعت‌های قهرمانان همیشگی این مرزو بوم آشنا می‌شود. علاوه بر روایت کمیک‌موشن هر داستان، امکان دسترسی به اسناد، تصاویر و فیلم‌های واقعی نیز در این محصول گنجانده شده تا مخاطب بتواند با زندگی این فرماندهان بیشتر آشنا شود. نکته قابل توجه دیگر وجود بازی‌های زیبا، جذاب و سرگرم‌کننده متناسب با داستان هر کدام از فرماندهان شهید است که به‌خودی خود می‌تواند به‌خوبی ذائقه کودکان و نوجوانان و جوانان را پوشش دهد. مخاطب در مراحل مختلف با این فرماندهان شهید و توانمندی‌های آنان در حوزه تاکتیکی و فرماندهی آشنا می‌شود. بازی به‌صورت امتیازی و تکرارپذیر است و کودک می‌تواند چندین مرتبه از بازی با هر یک از شخصیت‌ها ارتباط برقرار کند. حمید افسری، جذابیت بازی‌های ویدئویی را در تعاملی بودن آن می‌داند و می‌گوید: «مخاطب حین بازی خودش را در فضا و دنیای طراحی شده بازی قرار می‌دهد و می‌تواند با شخصیت‌های بازی همراه شود، تصمیم بگیرد و خود را به جای شخصیت داستانی قرار دهد. این وجه بسیار متمایز بازی‌های ویدئویی با سایر رسانه‌ها در انتقال پیام است.»
اثرات مثبت و منفی بازی‌های دیجیتال
وقتی شما به کودک و نوجوان این اجازه را می‌دهید که خودش را جای شخصیت و قهرمان قرار دهد، به‌طور حتم آن بازی در روح و روان و زندگی او تأثیر‌گذار است. افسری می‌گوید:«این تأثیر می‌تواند منفی یا مثبت باشد. انتقال مفاهیم در قالب بازی به‌مراتب تأثیرگذارتر از کتاب و فیلم است. استفاده از مفاهیم دستوری، پرمحتوا و عدم‌تناسب با رده سنی کودک باعث ضربه زدن به تولید بازی می‌شود و باید در بازی‌هایی با موضوع دفاع‌مقدس به این موارد دقت شود.» افسری معتقد است ایران در تولید، طراحی و تصویرسازی بازی‌های موبایلی و جزئیات فنی جزو کشورهای بسیار پیشرفته است: «خوشبختانه از نظر تولید بازی به لحاظ کیفی در کشور ما هیچ مشکلی وجود ندارد اما اینکه چرا این بازی‌ها برای برخی خانواده‌ها همچنان ناشناخته هستند، به تبلیغات مربوط است. محصولات متناسب با حوزه‌های فرهنگی، دینی و ارزشی نیاز به حمایت و تشویق از سوی نهادهای مرتبط مانند صدا و سیما، وزارت ارشاد، وزارت ارتباطات، سازمان تبلیغات و... دارد تا خانواده‌های بیشتری با این محصولات آشنا شوند. متأسفانه در چند سال گذشته به دلایلی ازجمله شرایط اقتصادی و مشکلاتی که در جامعه بود، تولیدات گروه‌های تخصصی در حوزه بازی‌های دفاع‌مقدس پایین آمد و تولید‌کنندگان از حمایت لازم از سوی نهادها و متولیان این بخش برخوردار نبودند. نهادهای حاکمیتی و متولیان فرهنگی به‌ویژه در حوزه دفاع‌مقدس می‌توانند با تعریف پروژه‌های کوچک، متوسط و بزرگ، مخاطب نوجوان و کودک ما را با این حوزه همچنان آشنا نگه‌دارند.»
مکث
ادای دین بازی‌سازان به شهدای غواص
اردیبهشت‌ماه سال ۹۴ که پیکر ۱۷۵ شهید غواص بعد از ۲۹ سال با استقبال باشکوه مردم به آغوش وطن بازگشتند، ایده ساخت بازی با محوریت عملیات‌هایی از دوران دفاع‌مقدس شکل گرفت. تیمی 5نفره دلشان را پای ساخت بازی گذاشتند که «نبرد هور» نام گرفت و یک سال بعد همزمان با سالروز آزادسازی خرمشهر توسط مؤسسه مهاد رسانه پژوه شیراز منتشر شد. «نبرد هور» ادای احترامی بود به شهدای غواص دوران دفاع‌مقدس به‌خصوص شهدای غواص عملیات کربلای 4که در زمان انتشار تقدیم آنها شد. بعد از حدود 6سال از عرضه این بازی، ساخت نسخه دوم این بازی با گیم پلی و گرافیک جذاب‌تر از نسخه اول در سال 1401شروع شده و قرار است در سوم خرداد سال 1402منتشر شود. بازی نبرد هور با محوریت عملیات‌هایی از دوران دفاع‌مقدس که در آنها غواص‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای داشتند، طراحی شده است. این بازی که در جشنواره بازی‌های رایانه‌ای تهران، لوح تقدیر را در بخش «بهترین دستاورد طراحی بازی» به‌دست آورده، یک بازی دوبعدی متشکل از 2گیم پلی متفاوت (مخفی‌کاری و اکشن) است که در محیط هور، نیزار و آبراهه‌های مناطق هورالعظیم و جزیره مجنون در جنوب غربی کشور طراحی شده و کاربر در نقش یک رزمنده غواص و رزمنده سوار بر قایق در هر مرحله 2ماموریت شناسایی و تخریب مواضع شناسایی شده را برعهده دارد. تیم 5نفره ساخت این بازی شامل مدیرتولید مدیر بخش فنی، مدیر هنری، مدیر بخش صدا و موسیقی همراه کارگردان بازی طی حدود یک سال درگیر تولید این بازی بودند و در جلساتی مهم‌ترین جزئیات مربوط به عملیات‌های دفاع‌مقدس را با برخی از سرداران و جانبازان دوران دفاع‌مقدس که جزو تیم‌های شناسایی غواصی بودند، مرور کردند.
در همینه زمینه :
