ادبیات
انجمن‌های ادبی زیر یک سقف
گفتوگو با غلامرضا طریقی، غزلسرای نام‌آشنای سال‌های اخیر که به‌عنوان دبیر انجمن‌های ادبی ایران انتخاب شده است
مرتضی کاردر/ خبرنگار
بسیاری از اتفاقات ادبی معمولا از حلقه‌های کوچک آغاز می‌شود؛ جایی که شاعران و داستان‌نویسان جوان در شهرستان‌ها جمع می‌شوند و نخستین تجربه‌های ادبی خود را آغاز می‌کنند.
کمتر کسی را می‌توان در میان شخصیت‌های ادبی تأثیرگذار و جریان‌ساز پیدا کرد که تجربه حضور در این انجمن‌ها را نداشته باشد.
شنبه 22 اردیبهشت نخستین مجمع عمومی انجمن‌های ادبی سراسر ایران با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در تهران برگزار و غلامرضا طریقی به‌عنوان دبیر انجمن‌های ادبی کشور انتخاب شد. غلامرضا طریقی شاعر نام‌آشنای این سال‌هاست که غزل‌هایش مخاطبان بسیار دارد. مجموعه آخر او «شلتاق» که نشر چشمه در نمایشگاه گذشته آن را منتشر کرده به چاپ سوم رسیده است. با او درباره دلیل تشکیل مجمع عمومی انجمن‌های ادبی و نحوه تعامل انجمن‌های ادبی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفتوگو کرده‌ایم.
شاید بسیاری از مخاطبان ادبیات ندانند که ماجرای انجمن‌های ادبی چیست و چرا مجمع عمومی انجمن‌های ادبی برگزار شده است؟
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه‌ای برای حمایت از انجمن‌های ادبی دارد. این بودجه سال‌هاست که از وزارتخانه به استان‌ها و شهرستان‌ها می‌رود و میان انجمن‌ها توزیع می‌شود. انجمن‌های ادبی که در شهرستان‌ها تشکیل می‌شوند معمولا از این بودجه‌های حمایتی بهره‌مند می‌شوند. اما گاهی هم ممکن است همه انجمن‌ها از این بودجه به اندازه‌ای که باید برخوردار نشوند. از 2، 3 سال پیش که آقای سیدعباس صالحی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ را عهده‌دار بود، پیگیر ماجرای انجمن‌ها و استقلالشان از وزارت ارشاد بود. اکنون با برگزاری مجمع عمومی انجمن‌های ادبی نخستین گام برای استقلال انجمن‌ها برداشته شده است. قرار بر این است که در یک فرایند دوساله زمینه استقلال انجمن‌های ادبی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تبدیل انجمن‌ها به خانه‌های مستقل ادبیات فراهم شود.
انتخابات انجمن‌ها چگونه برگزار شد و چه تعدادی از انجمن‌های ادبی در آن شرکت کردند؟
600 انجمن ادبی از سراسر کشور ثبت‌نام کردند و بیش از 300 انجمن در مجمع عمومی شرکت کردند.
چه انجمن‌هایی در انتخابات شرکت کردند؟ بیشتر انجمن‌های شعر یا انجمن‌های داستان؟
همه‌جور انجمنی در مجمع عمومی شرکت کرده بودند؛ از انجمن‌هایی که جلسه شعر برگزار می‌کنند یا جلسه‌های داستان‌خوانی دارند تا حلقه‌هایی که فقط به نقد ادبی می‌پرداختند یا حتی فقط جلسه‌های شاهنامه‌خوانی برگزار می‌کردند. همه این انجمن‌ها در این برنامه شرکت کرده بودند.
چه معیاری برای احراز صلاحیت گروه‌هایی که خود را به‌عنوان انجمن ادبی معرفی کردند وجود داشت؟
برای دوره نخست هیچ محدودیتی وجود نداشت. وزارت ارشاد گفته بود همه کسانی که مدعی داشتن انجمن ادبی هستند می‌توانند در این برنامه شرکت کنند. فقط یا باید نامه‌ای از اداره کل ارشاد شهرشان بیاورند که وجود این انجمن را تأیید کند یا نامه‌ای که 2پیشکسوت ادبی شهر آن را امضا کرده باشند.
حالا شما به‌عنوان نماینده انجمن‌ها قرار است چه کار کنید؟
من به‌عنوان نماینده انجمن‌های ادبی در جلسه کارگروه شرکت می‌کنم. نمایندگان دیگری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان نیز در این کارگروه شرکت می‌کنند. وظیفه این کارگروه این است که تا مجمع بعدی که 2سال دیگر برگزار می‌شود شرایط استقلال انجمن‌ها را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره‌های ارشاد شهرستان‌ها فراهم کند.
شما در سال‌های اخیر سایت نقد شعر را به راه انداخته‌اید؛ جایی که شاعران مختلف از تهران و شهرستان‌ها آثار خود را می‌فرستند و نقد می‌شود و اتفاقا با استقبال خوبی مواجه شده است. سایت نقد شعر وابسته به بنیاد شعر و ادبیات داستانی است و شما به نوعی همکار وزارت ارشاد محسوب می‌شوید. آیا بهتر نبود که شاعری به‌عنوان نماینده انجمن‌ها انتخاب می‌شد که قدری دورتر از وزارت ارشاد یا نهادهای تابعه آن باشد؟
من آخرین نامزدی بودم که ثبت‌نام کردم؛ تقریبا 2، 3 دقیقه پیش از پایان یافتن وقت ثبت‌نام. دلیل ثبت‌نام من این بود که دیدم شاعران و داستان‌نویسان دیگر ماجرای انجمن‌ها را چندان جدی نگرفته‌اند و در عین حال کسانی از انجمن‌های دیگر از استان‌های مختلف از من خواستند که ثبت نام کنم.
و حالا فکر می‌کنید که چگونه می‌توان از این فرصت استفاده کرد؟
شاعران و داستان‌نویسان همیشه به فعالیت‌هایی که یک وجه اداری دارد یا پای نهادهای دولتی مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در میان است، نگاهی منفی داشته‌اند. به‌نظرم الان فرصتی است برای شاعران و نویسندگان که بگویند ما خودمان می‌توانیم اداره‌کننده نهادهای صنفی باشیم؛ همچنان‌که هنرمندان دیگر در تشکل‌هایی مثل خانه سینما خودشان اموراتشان را اداره می‌کنند. من به‌عنوان نماینده انجمن‌های ادبی تلاش می‌کنم که این فرصت از دست نرود و زمینه استقلال انجمن‌های ادبی فراهم شود. از همه شاعران و داستان‌نویسان و کسانی که انجمن ادبی دارند خواهش می‌کنم که به این ماجرا کمک کنند. این دوره‌گذار دو ساله تا استقلال انجمن‌ها دوره‌ای حیاتی است. اگر ما نتوانیم از این فرصت استفاده کنیم آن‌وقت طبیعتا نهادهایی مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گویند که تجربه نشان می‌دهد تصدی ما در حوزه فرهنگ بهتر جواب می‌دهد.
در همینه زمینه :
