فرهنگ و زندگی
مردِ ایرانِ کهن
حمیدرضا محمّدی
اگر بگوییم از نوادر و مفاخر باستان‌شناسی ایران است، سخنی بیهوده نگفته‌ایم و به بیراهه نرفته‌ایم. او که اگر نبود شاید لایه‌تاریک تاریخ حوزه هلیل‌رود و جیرفت مانند کنارصندل، قلعه کوچک و گورستان محطوط آباد جیرفت بر ما مکشوف نشده بود و به همین سبب باستان‌شناسی ایران بسیار مدیون و مرهون اوست و جز این، کندوکاو در دشت قزوین و تپه ازبکی ساوجبلاغ هم از خدمات اوست.
اما «یوسف مجیدزاده» محدود و محصور به آنچه اشاره شد، نیست. او اگر نبود و سعی بلیغی که در ریاست توأمان مؤسسه باستان‌شناسی و گروه باستان‌شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران معطوف و مصروف داشت، رخ نمی‌داد، شاید رشته باستان‌شناسی، 4دهه پیش به محاق رفته بود. او بود که هم و غم خود را به‌کار گرفت و با کوشش بسیار توانست آن را در دانشگاه‌های ایران برپا و برجا نگاه دارد. اگرچه انتشار مجله «کندوکاو» در همان‌سال‌ها را هم باید بر این موارد اضافه کرد.
این پیر دیر باستان‌شناسی ایران، که اهل تبریز است و چهاردهم مرداد امسال، یعنی روز مشروطه، 86ساله می‌شود و شاگردان فراوانی چون ناصر نوروززاده چگینی، فخری دانشپورپرور، زرین‌تاج شیبانی، محمدرضا خلعتبری، آذرمیدخت اسفندیاری و بهمن کارگر را تربیت کرد که حالا هریک از نامداران و نام‌آوران این عرصه شده‌اند، خود در محضر پدران باستان‌شناسی ایران یعنی عزت‌الله نگهبان و عیسی بهنام درس آموخت و البته در مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو آمریکا، رسوم و فنون کاوش برای غور در زندگی و زمانه پیشینیان را از پینهاس دلوگاز (Pinhas Delougaz) و هلن کنتور (Helene J. Kantor) فرا گرفت و حتی در همراهی با آنان به تپه‌های چغامیش و چغابنوت خوزستان رفت و حفاری کرد تا سرانجام، 46سال پیش از رساله دکتری‌اش با عنوان «فرهنگ‌های پیش از تاریخ آغازین در فلات مرکزی ایران: توسعه فرهنگ‌های هزاره پنجم و چهارم پیش از میلاد» دفاع کرد. او که در سال‌های تحصیل و تدریس، رفیق شفیقش، صادق ملک‌شهمیرزادی بود که در 21مهر 1399درگذشت، حالا بیش از 3 دهه است که جلای وطن کرده و در نیس فرانسه گذران عمر می‌کند، اما همیشه و هرحال با جامعه باستان‌شناسی ایران در ارتباط بوده است، هرچند اجر و ارجش دانسته شد و جایگاه و پایگاهش مغفول ماند. و حال، برگزاری آیین نکوداشتش در موزه ملی ایران و رونمایی جشن‌نامه‌اش با نام «سپهر مجد؛ باستان‌شناسی دنیای ایرانی و سرزمین‌های پیرامون» (منتشره در انتشارات مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی) - امروز دوشنبه، نهم خرداد، ساعت 14- ادای دینی است به یک‌عمر تلاش‌های او در باستان‌شناسی ایرانی.
در همینه زمینه :
نگاه