گام پنجم دولت در پیشبرد «دیپلماسی همسایگی»

پنجمین سفر خارجی رئیس‌جمهور در طول حدود 9ماه فعالیت دولت سیزدهم فردا (دوشنبه) انجام می‌شود و سیدابراهیم رئیسی در رأس هیأت بلندپایه‌ای به دعوت رسمی هیثم بن‌طارق آل‌سعید، سلطان عمان به این کشور سفر خواهد کرد. به‌گزارش همشهری، این سفر که گام دیگری از سوی دولت سیزدهم در راستای پیشبرد «دیپلماسی همسایگی» به‌حساب می‌آید، نقش ویژه‌ای در گسترش تعاملات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری‌اسلامی ایران با عمان و حتی در سطح منطقه خواهد داشت و می‌تواند فصل نوینی را در همکاری‌های دوجانبه 2کشور رقم بزند.این سفر در شرایطی انجام می‌شود که کشور عمان همواره به‌عنوان الگویی در برقراری روابط خوب همسایگی در منطقه محسوب می‌شود و جزو کشورهایی است که همواره تلاش کرده براساس چارچوب‌های سیاست «بی‌طرفی مثبت» راهبردهای متعادلی را در گسترش روابط دوجانبه با قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی اتخاذ کند.
ازسوی دیگر با توجه به اینکه از هفته‌گذشته هیأتی ۵۰نفره از تجار و فعالان اقتصادی ایران به عمان سفر کرده‌اند، سفر رئیس‌جمهور کشورمان از جنبه گسترش همکاری‌های اقتصادی دوجانبه نیز از اهمیت راهبردی ویژه‌ای برخوردار است.‌ درچنین شرایطی «ملاقات رسمی در کاخ العلم»، «دیدار دوجانبه با سلطان عمان»، «امضای چند سند همکاری»، «دیدار با ایرانیان مقیم» و «دیدار با تجار و فعالان اقتصادی عمانی» ازجمله برنامه‌های تدارک دیده شده برای سفر یک‌روزه رئیسی به این کشور است.

اهتمام دولت سیزدهم در پیشبرد دیپلماسی همسایگی
یک کارشناس مسائل غرب‌آسیا دراین باره گفت: سفر رئیس‌جمهور کشورمان به عمان در راستای تحقق شعار راهبردی سیاست‌خارجی جمهوری‌اسلامی مبنی بر بهبود و توسعه روابط حسنه با کشورهای همجوار که در دولت سیزدهم با انسجام و اهتمام ویژه‌ای پیگیری می‌شود، از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است.
سیدهادی سیدافقهی با بیان اینکه در ماه‌های اخیر شخص رئیس‌جمهور گام‌های مؤثری در پیشبرد دیپلماسی همسایگی برداشته‌است، افزود: سفرهای آقای رئیسی به کشورهای همجوار نشان‌دهنده اهتمام چشمگیری است که ازسوی دولت سیزدهم برای گسترش همکاری‌های منطقه‌ای به‌کار گرفته‌ شده‌است؛ رویکردی که مسئولان وزارت امورخارجه کشورمان نیز به‌خوبی در این حوزه در حال فعالیت هستند.
وی با اشاره به طبقه‌بندی روابط ایران و کشورهای منطقه براساس جایگاه و اهمیت راهبردی آنها در سیاست‌خارجی کشورمان ادامه داد: در گونه‌شناسی کشورها در سیاست همسایگی جمهوری‌اسلامی، می‌توان به 3نوع از کشورها اشاره کرد؛ نوع اول کشورهایی هستند‌ که با آنها روابط راهبردی ویژه‌ای داریم.
سیدافقهی با بیان اینکه عراق و سوریه ازجمله این کشورها به‌شمار می‌روند، ادامه داد: همانطور که رهبرمعظم‌انقلاب تأکید کرده‌اند، عراق عمق راهبردی کشورمان به‌حساب می‌آید. ازسوی دیگر روابط ایران و سوریه نیز راهبردی است و 2کشور روابط حسنه ویژه‌ای با یکدیگر دارند؛ بنابراین جمهوری‌اسلامی ایران با کشورهایی که در سطح نخست قرار می‌گیرند، روابط راهبردی و عالی در همه سطوح دارد.

روابط «خوب» با عمان
این دیپلمات پیشین گفت: در سطح دوم کشورهایی قرار دارند که روابط‌مان با آنها را اگرچه نمی‌توان راهبردی نامید، اما 2کشور همکاری‌های خوبی در بسیاری از حوزه‌ها دارند. عمان ازجمله این کشورها به‌حساب می‌آید که همکاری‌های دوجانبه همواره در سطح خوبی قرار داشته‌‌است. همچنین قطر را می‌توان ازجمله این کشورها دانست که سفر اخیر امیرقطر به کشورمان نمودی از این موضوع است.
وی تأکید کرد: کویت را نیز تاحدی می‌توان در این طبقه‌بندی قرار داد؛ همچنان‌که در حوزه آسیای میانه، کشورهایی مانند ترکمنستان، قرقیزستان و جمهوری‌آذربایجان نیز در چنین سطحی قرار می‌گیرند که با وجود برخی تنش‌های مقطعی و زودگذر، روابط دوجانبه همواره در سطح قابل‌قبولی قرار داشته‌است.
سیدافقهی ادامه داد: در سطح سوم، کشورهایی قرار دارند که در سال‌های اخیر بعضا روابط خصمانه‌ای با جمهوری‌اسلامی ایران داشته‌اند؛ عربستان‌سعودی و بحرین را می‌توان ازجمله این کشورها ارزیابی کرد؛ البته باید به این نکته هم اشاره کرد که انجام 5دور گفت‌وگو میان ایران و عربستان، نشان می‌دهد روابط 2کشور در مسیر تفاهم قرار گرفته؛ موضوعی که هم به نفع 2کشور است و هم مردم منطقه از آن سود خواهند برد.
این کارشناس مسائل غرب‌آسیا با بیان اینکه کشور عمان با وجود برخی تنش‌های منطقه‌ای، همواره روابط خوبی با جمهوری‌اسلامی ایران داشته‌است، خاطرنشان کرد: روابط ایران و عمان همیشه در مسیر تعادل، احترام متقابل و حفظ منافع عالی 2کشور حرکت کرده‌است. سیدافقهی افزود: علاوه‌براین، پادشاهی عمان در سال‌های اخیر نقش رابط و میانجی امین ایران و آمریکا را برعهده داشته‌است. ازسوی دیگر عمانی‌ها رغبت ویژه‌ای برای بهبود روابط ایران و عربستان دارند و می‌کوشند مناسبات 2کشور حسنه شود.

نقش متوازن‌کننده عمان در معادلات منطقه‌ای
کاردار سابق ایران در لبنان با تأکید بر اینکه سفر رئیس‌جمهور کشورمان به عمان از جنبه‌های مختلف دارای اهمیت است، گفت: افزون بر گسترش همکاری‌های اقتصادی، ازجمله در پیشبرد طرح خط لوله گاز که اهمیت راهبردی در تأمین منافع ‌ملی 2کشور دارد، این سفر در حوزه گسترش تعاملات امنیتی، دریایی و فرهنگی نیز بسیار مهم است. باید درنظر داشته باشیم که ایران یکی از اصلی‌ترین مقاصد زیارتی و درمانی شیعیان عمانی به‌حساب می‌آید؛ بنابراین در این سفر شاهد امضای تفاهمنامه‌های خوبی خواهیم بود.
سیدافقهی با بیان اینکه این سفر علاوه‌بر توسعه روابط دوجانبه، در سطح منطقه‌ای نیز از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است، ادامه داد: عمان می‌تواند نقش ویژه‌ای در حل‌ اختلاف ایران با عربستان‌ داشته‌ باشد؛ همچنان‌که آنها در سال‌های اخیر برای حل بحران یمن اهتمام داشته‌اند. وی تأکید کرد: ازسوی دیگر باید درنظر داشت که عمان، به‌عنوان وزنه تعادل‌بخش در شورای همکاری خلیج‌فارس، برای جلوگیری از افراط‌گرایی‌ها علیه کشورمان در این حوزه نقش غیرقابل‌ انکاری دارد. سیدافقهی با بیان اینکه عمان در موضوع جزایر سه‌گانه ایران، تعدیل‌کننده لحن 3کشور عربستان، بحرین و امارات است، ادامه داد: این کشور همواره نقش مفیدی را در توسعه صلح و ثبات در منطقه برعهده گرفته است و گسترش همکاری‌ها با این کشور می‌تواند در تقویت مناسبات ایران با کشورهای منطقه نیز مثمرثمر باشد.

نقش عمان در مذاکرات هسته‌ای
این دیپلمات پیشین درباره تأثیر این سفر در پیشبرد 2موضوع آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده کشورمان در برخی کشورها و همچنین مذاکرات هسته‌ای نیز گفت: عمان همواره نقش مؤثری را به‌ویژه در مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب ایفا کرده‌است. به یاد داریم که مرحوم سلطان قابوس، نامه اوباما به رهبرمعظم انقلاب را آورد و این کشور تاکنون هم نقش میانجی مورداعتماد را داشته‌است.‌ سیدافقهی با بیان اینکه عمان قبل از توافق هسته‌ای در سال 2015در جریان گفت‌وگوهای ایران و غرب بوده و در این زمینه نقش‌آفرینی کرده‌ و درجریان بداخلاقی‌های طرف غربی هم بوده‌است، افزود: باید درنظر داشته باشیم که در زمینه مذاکرات هسته‌ای، آمریکا از 3تا4کانال به ایران فشار می‌آورد؛ عراقی‌ها، در سطح بالاتر امیرقطر و همچنین انریکه حامل پیام‌هایی از آمریکا برای ایران بوده‌اند. وی ادامه داد: آمریکایی‌ها باید بدانند که ما اگرچه خواهان دستیابی به توافق در گفت‌وگوهای هسته‌ای هستیم، اما تسلیم فشارها نخواهیم شد. موضوع این است که آنها به‌دنبال ورود به مسائل منطقه‌ای ما هستند، بحث تعطیلی توانمندی‌های پهپادی و موشکی ایران را مطرح می‌کنند و می‌خواهند ما را از گرفتن انتقام سپهبد شهید حاج‌ قاسم سلیمانی منصرف کنند.
سیدافقهی اضافه‌ کرد: فشار کنگره، شکست دمکرات‌ها در انتخابات میان‌دوره‌ای و افزایش احتمال بازگشت مجدد ترامپ یا پمپئو به قدرت از دلایلی است که سبب شده چشم‌انداز روشنی در این حوزه قابل مشاهده نباشد؛ بنابراین معتقدم همانگونه که مقام‌معظم‌رهبری فرمودند، مسئولان باید با وجود پیگیری مذاکرات، بر توان داخلی متمرکز شوند و با پیگیری سیاست نگاه به مشرق زمین، به‌دنبال مشارکت در بلوک‌بندی‌های بزرگ و همچنین توسعه تعاملات دوجانبه در این حوزه باشند.

مکث
ارتقای مناسبات اقتصادی ایران و عمان
سفیر ایران در عمان با اشاره به سفر رئیس‌جمهور به عمان گفت: ایران و عمان در حوزه سیاسی روابط ممتازی دارند و در حوزه اقتصادی نیز ظرفیت‌های به‌مراتب بیشتری برای توسعه روابط فی‌مابین وجود دارد؛ بنابراین یکی از اولویت‌های ما این است که روابط اقتصادی را هم‌پای مناسبات سیاسی ارتقا دهیم. علی نجفی در گفت‌وگو با ایرنا درباره همکاری‌های ترانزیتی میان ایران و عمان افزود: یکی از مهم‌ترین زمینه‌های توسعه همکاری ایران و سلطنت عمان در زمینه ترانزیت و حمل‌ونقل است و از همین طریق همکاری‌های تجاری و اقتصادی افزایش یافته است. وی ادامه داد: بر همین اساس خوشبختانه ساختارهای حقوقی و قراردادی خوبی را در روابط 2کشور و همچنین میان ایران و عمان و سایر کشورهای منطقه داریم که از مهم‌ترین آن، کریدور حمل‌ونقلی موسوم به «موافقتنامه عشق‌آباد» است که میان عمان، ایران، ترکمنستان و ازبکستان منعقد شده‌است. نجفی همچنین تأکید کرد: امکانات و ظرفیت‌های بندرگاهی که در جنوب ایران، در بندرعباس و چابهار و دیگر بنادر وجود دارد و همچنین فرصت‌هایی که در سلطنت عمان فراهم است، یکی از مهم‌ترین زمینه‌ها برای گسترش همکاری‌های دوجانبه ایران و عمان است.