تکامل ویروس کرونا تا کجا ادامه دارد؟

زهرا خلجی- روزنامه‌نگار

اکنون بیش از یک سال است که واکسن‌های اصلی کووید-19به طرز قابل‌توجهی و حتی شگفت‌انگیزی در برابر سویه‌های مختلف ویروس کرونا که براساس الفبای یونانی آلفا، بتا، گاما، دلتا خوانده می‌شوند، خوب عمل کرده‌اند. به گزارش یاهو، اما اکنون کارشناسان می‌گویند چیزی در این بین در حال تغییر است. از آغاز سال 2022، نسخه اولیه اومیکرون که به نام BA.1شناخته می‌شود با سرعتی هشداردهنده در حال تولید زیرشاخه‌های جدید BA.2، BA.2.12.1، BA.4، BA.5 است.

تکامل ویروس
نسخه‌های قبلی نیز زیرسویه‌هایی تولید می‌کردند، اما به‌گفته اریک توپول، بنیانگذار مؤسسه Scripps Research Translational In، این زیرسویه‌ها چندان مهم نبودند، زیرا شاخه‌های آنها هیچ پیامد عملکردی نداشتند و قابلیت انتقال یا بیماری‌زایی را افزایش نمی‌دادند. با این حال، شکل‌های جهش‌یافته‌ اومیکرون که به سرعت در حال تکثیرند، ماهیت متفاوتی دارند. همه آنها یک ویژگی مشترک نگران‌کننده دارند: در فرار از ایمنی بهتر و بهتر می‌شوند و افرادی را که قبلا از طریق واکسیناسیون یا عفونت قبلی محافظت شده بودند، بیمار می‌کنند.
به‌عبارت دیگر، این ویروس هم‌اکنون سریع‌تر از همیشه در حال تکامل است. با توجه به سرعت فزاینده فرار از سیستم ایمنی و آنچه این الگو برای آینده به تصویر می‌کشد، کارشناسان هشدار می‌دهند که زمان آن فرا رسیده است که روی اعتمادمان به واکسن‌های موجود تجدید نظر کنیم و واکسن‌های نسل بعدی را که در واقع می‌توانند عفونت را متوقف کنند، تولید کنیم.
توپول چندی پیش نیز گفته بود: ما باید در ماه‌های آینده برای مواجهه با چیزی بدتر از اومیکرون برنامه‌ریزی کنیم. موارد ابتلا به کووید در بسیاری از کشورها ازجمله آمریکا از ابتدای آوریل در حال افزایش بوده است و طی 6هفته گذشته تقریبا 4برابر شده و به‌طور میانگین به بیش از90هزار نفر در روز رسیده است. با این حال، هر دو مرگ‌ومیر ناشی از کووید و بستری در ICU هنوز در پایین‌ترین سطح هستند یا به پایین‌ترین سطح خود نزدیک می‌شوند.

همه‌گیری تمام نشده است
در اینکه مصونیت موجود علیه کووید، هنوز ارزشمند است شکی نیست. در کنار این مصونیت، درمان‌های جدید مانند قرص پاکسلووید، اصلی‌ترین عاملی است که می‌توانیم سال 2022را از نظر آمار مرگ‌ومیر، بسیار متفاوت‌تر از سال‌های 2021یا 2020بدانیم. اما برخی کار ویروس را تمام‌شده می‌دانند. مشکل این رویکرد این است که مسیر جدید ویروس را کاری که علم می‌تواند برای تغییر مسیر آن انجام دهد، نادیده می‌گیرند. آنها تصور می‌کنند که به مرور زمان ویروس می‌تواند خودش را از بین ببرد. همین چند ماه پیش، ممکن بود باور کنیم که کووید در حال تمام شدن است. با موج عظیم زمستانی ابتلا به BA.1، جهان مملو از آنتی‌بادی‌های جدید بود که به‌نظر می‌رسید نسخه بعدی اومیکرون به نام BA.2، را تا حدی کم اثر کند. اما ظهور همزمان و سریع نسخه‌های BA.2.12.1، BA.4و BA.5 این انتظارات را تغییر داد. هر سه سویه دارای جهش‌های متعددی هستند و همچنین دارای تغییرات اضافی در یک اسید آمینه کلیدی به نام L452 هستند که ممکن است به توضیح اینکه چرا هر سه به خوبی توانایی فرار از ایمنی را دارند، کمک کند. L452 بخشی از دامنه اتصال گیرنده است، بخشی از پروتئین اسپایک که روی سلول‌ها قفل می‌شود و منجر به عفونت می‌شود. این دامنه همچنین یک هدف کلیدی برای آنتی بادی‌های محافظ است.
نکته نگران‌کننده در مورد جهش‌های L452 این است که حداقل در چهار کشور مختلف، همه در یک زمان رخ دادند: بلژیک، فرانسه، آفریقای جنوبی و آمریکا به‌ویژه نیویورک. این موضوع کاملا نشان می‌دهد که جهش‌ها تصادفی نبوده‌اند، بلکه یک سازگاری داروینی بوده‌ تا به ویروس کمک کند راحت‌تر از ایمنی بدن انسان فرار کرده و راحت‌تر منتشر شود.

فرار از ایمنی
کریستین اندرسن، که تکامل ویروسی را در تحقیقات اسکریپس مطالعه می‌کند، توضیح داد: می‌توانیم مطمئن باشیم که سویه‌های آینده ویروس، توانایی بیشتری برای فرار ایمنی خواهند داشت. این مسیر جدید به‌سوی فرار ایمنی به چند دلیل خطرناک است.
در بیشتر موارد در بیماری همه گیر، عفونت قبلی محافظت واقعی در برابر عفونت مجدد، ارائه می‌کرد. با این حال، مطالعات اولیه نشان می‌دهد که ایمنی متقابل کمی بین BA.1 و BA.2.12.1، BA.4 یا BA.5 وجود دارد، به این معنی که کسانی که با نخستین نوع اومیکرون آلوده شده‌اند چند ماه بعد با نسخه‌های جدیدتر این سویه نیز مبتلا شده‌اند. با توجه به سرعت تغییر ویروس، توپول و سایر متخصصان می‌گویند که زمان آن رسیده است که رفتار ما با ویروس نیز تغییر کند. محافظت و ایمنی که بسیاری از مردم جهان با اتکا به آن اقدام به برداشتن ماسک‌ها و بازگشت به زندگی عادی کردند، کار را در ادامه سخت‌تر می‌کند. بنابراین، واکسن‌های نسل بعدی هوشمندانه‌ترین استراتژی خروج از وضعیت همه‌گیری به‌نظر می‌رسند.