تدوام افت تولید صنعتی

پژوهشکده پولی و بانکی وابسته به بانک مرکزی می‌گوید: شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورس در نخستین ماه سال ۱۴۰۱ نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته ۶,۵درصد کاهش داشته است. مقایسه این رشد منفی با متوسط رشد این شاخص در نیمه دوم سال به میزان منفی 0,6 درصد از کاهش قابل توجه رشد تولید در فروردین ماه امسال حکایت دارد.
به گزارش همشهری، بازوی تحقیقاتی بانک مرکزی می‌گوید: موجودی انبار صنایع بورس در فروردین امسال بیشتر شده که نشان می‌دهدکاهش فروش محصولات صنعتی از کاهش تولیدات آنها کمتر بوده است. این گزارش می‌افزاید: تداوم رشد منفی تولید در صنعت محصولات شیمیایی و کاهش ۲۶,۶درصدی شاخص تولید صنعت خودرو و قطعات در فروردین امسال نسبت به فروردین پارسال از مهم‌ترین عوامل تشدید‌کننده رشد منفی شاخص تولید صنایع بورس است. با وجود این صنایع فلزی رشد10درصدی را در تولید تجربه می‌کنند.  رشد تولید صنایع محصولات دارویی، لاستیک، پلاستیک، ماشین‌آلات و تجهیزات روی شاخص تولید صنعتی اثر مثبت گذاشته است.
280شرکت صنعتی  پذیرش شده در بازار سهام ایران که هر ماه گزارش عملکرد تولید خود را منتشر می‌کنند، بیش از نیمی از تولید صنعتی ایران را به‌خود اختصاص داده‌اند. این می‌تواند نماگر مناسبی از وضع شاخص صنعت در کل کشور باشد. پژوهشکده پولی و بانکی می‌گوید: بعد از کاهش قابل توجه تولید صنعتی در نیمه دوم سال 1397و ابتدای سال 1398رشد تولید صنایع بورس از فصل چهارم سال 1398روند صعودی داشت. این وضع تا خرداد پارسال ادامه پیدا کرد. روند رشد شاخص تولید در تابستان اما متوقف شد. رشد شاخص تولید در تیر ماه و مردادماه پارسال به‌ترتیب به  3.1درصد و صفر درصد رسید. در فصل پاییز روند شاخص تولید صنعتی نزولی شد. منحنی این شاخص در 3ماه فصل پاییز پارسال در بازه منفی یک تا صفر نوسان داشت. در ادامه این روند در دی و بهمن هم این شاخص نسبت به سال قبل دوباره روند منفی را تجربه کرد. شاخص مزبور در آخرین ماه سال گذشته هم 1.2درصد ریزش کرد. بازوی تحقیقاتی بانک مرکزی با اشاره به کاهش 6.5درصدی تولید صنایع بورس در فروردین امسال آن را در 2سال گذشته بی‌سابقه دانسته است. این گزارش نشان می‌دهد شاخص تولید محصولات شیمیایی در فروردین امسال برای پنجمین ماه متوالی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل نزول و شاخص تولید صنعت خودروسازی و قطعات هم سقوطی 26.6درصدی را ثبت کرده است.

وضع انبارها چگونه بود؟
پژوهشکده پولی و بانکی می‌گوید؛ برای بررسی وضع تغییرات تولید صنعتی، نمی‌توان به تنهایی به آمار تولید اکتفا کرد . برای تحلیل واقع‌بینانه‌تر باید تغییرات در موجودی انبار محصولات را زیر ذره‌بین قرار داد؛ زیرا شاهدی از وضع بازار و تقاضا ارائه می‌دهد و روند آتی تولید را قابل پیش‌بینی می‌کند. این مرکز تحقیقاتی اعلام کرده از تیرماه 99تا اسفند همان سال رشد تولید و فروش کمتر از یک درصد با هم اختلاف داشته اند. این نشان می‌دهد شوک غیرقابل پیش‌بینی بر سمت تقاضا یا عرضه محصولات صنعتی وارد نشده درحالی‌که در فروردین و اردیبهشت پارسال تغییر در موجودی انبار شرکت‌های صنعتی تحت‌تأثیر تغییر قابل توجه استراتژی فروش شرکت‌های خودروساز قرار گرفت و شاخص کل موجودی انبار صنعت را منفی کرد. یافته‌های بازوی پژوهشی بانک مرکزی نشان می‌دهد شاخص موجودی انبار از خرداد ماه تا آذر ماه ۱۴۰۰، به جز در شهریور پارسال، همواره مثبت بوده است. این نشان‌دهنده افزایش در موجودی انبار صنایع بوده اما از مهرماه تا آذر ماه روند افزایش در موجودی انبار صعودی بوده است. در فروردین ۱۴۰۱ بعد از ۶ ماه شاخص موجودی انبار صنعت کاهش داشته است. به‌ویژه اینکه در 5ماه انتهای سال ۱۴۰۰ رشد منفی شاخص تولید صنعت دارویی با کاهش موجودی انبار در این صنعت همراه شده که بیانگر محدودیت دسترسی به ماده اولیه وارداتی در صنایع دارویی است و در فروردین با وجود مثبت شدن رشد تولید این صنعت اما کماکان موجودی انبار در صنایع یادشده به چشم می‌خورد.

خسارت قیمت‌گذاری دستوری
طبق این گزارش در فروردین امسال شرکت‌های خودروساز و ساخت قطعات بدترین وضع را از نظر سودآوری داشته‌اند؛ خودرو تنها صنعتی هست که جمع سود خالص شرکت‌های فعال آن منفی می‌شود. البته طبق آمار تجمیعی در 9ماه ۱۴۰۰ تعداد شرکت‌های زیان‌ده در این صنعت کمتر از سال قبل بوده اما زیان تولید شده در این صنعت در 9ماه ۱۴۰۰ با مدت مشابه سال 1399برابر بوده که نشانه‌ ناامید کننده‌ای از تداوم وضع زیان‌آوری فعالیت تولیدی در این صنعت است.
پژوهشکده پولی و بانکی می‌گوید: از بین همه صنایع، صنعت فلزات اساسی و فراورده‌های نفتی به‌ترتیب با 97و ۶۶ درصد رشد سود اسمی بیشترین رشد سودآوری را ثبت کرده‌اند. در این بین رشد سود اسمی تولیدکننده‌های محصولات ضروری و مصرفی مانند صنایع دارویی و غذایی کمتر از رشد تورم بوده به‌گونه‌ای که رشد سودآوری صنعت محصولات غذایی در6ماه و 9ماه ۱۴۰۰ نسبت به‌مدت مشابه پارسال صفر درصد بوده، این نرخ رشدها برای صنعت دارو نیز به‌ترتیب ۲۲ درصد و 3۰ درصد ثبت شده که نشان می‌دهد ارزش حقیقی سودآوری این صنعت کاهش داشته است. افزون بر این تعداد شرکت‌های زیان‌ده در این صنایع نیز در سال‌جاری نسبت به‌مدت مشابه سال قبل افزایش داشته و کاهش ارزش حقیقی سود این صنایع و افزایش تعداد شرکت‌های زیان‌ده می‌تواند ریشه در قیمت‌گذاری دستوری این صنایع داشته باشد که حاشیه سود این صنایع را تحت‌تأثیر منفی قرار داده و تعداد شرکت‌های زیان‌ده در صنعت غذایی و دارویی در 9ماه 1400به‌ترتیب 3و ۴ شرکت بیشتر از سال 99بوده است که نشان‌دهنده وضع نامناسب سودآوری در این صنایع است.