نوگرایی در وسیع‌ترین شبکه فرهنگی کشور

مهدی توکلیان - مدیرکل روابط ‌عمومی و امور بین‌الملل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور

نوسازی خدمات عمومی فرهنگی کشور، نیاز بخش عمده‌ای از مخاطبان مراکز فرهنگی و هنری روزگار ماست. نگاه ایجابی در حوزه فرهنگ و توسعه محتوا در فضای مجازی، بومی‌سازی شبکه‌های اجتماعی، ارائه و ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی، توسعه و تجلی نمادهای هویت اسلامی در ساختارها بخش مهمی از تحولات نوین خدمات فرهنگی است که در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در حال اجراست. فرهنگسازی و نه رهاسازی فرهنگی نیز از اولویت‌های مهمی است که متولیان فرهنگی در ر استای تحقق فرهنگسازی فرهنگ کتابخوانی و توسعه فرهنگ مطالعه مدنظر قرار داده‌اند. فرهنگسازی اصلاح الگوی مطالعه مؤثر و کتابخوانی و ایجاد پیوست فرهنگی در برنامه‌های نهاد، منتج به حضور مؤثر نهاد کتابخانه عمومی کشور به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شبکه‌های فعال فرهنگی مردمی و غیردولتی در فضای مجازی و حقیقی شده است. دسترسی عامه مردم ایران اسلامی به فعالیت‌های فرهنگی و خدمات متنوع اجتماعی، آموزشی و فرهنگی در دوران جدید مدیریت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور از سیاست‌های در حال برنامه‌ریزی و اجراست. فرهنگ، ارتباطات و فناوری‌های جدید 3ضلع مهمی هستند که لازمه ورود به جامعه اطلاع‌رسانی جهانی تلقی می‌شوند. حمایت از ایجاد و راه‌اندازی خدمات رسانه‌های چندگانه و توسعه فناوری‌های اطلاعاتی در بستر رسانه‌های سمعی و بصری عمومی و رسانه‌های نوظهور و شبکه‌های اجتماعی، از ضروریات ورود به جامعه نوین جهانی در حوزه ارتباطات محسوب می‌شود و بدیهی است که دارا بودن چشم‌انداز و برنامه بلندمدت و پرهیز از حرکت پراکنده در عرصه فرهنگ و توجه ویژه به اجرای نقشه مهندسی فرهنگی کشور به‌عنوان سند بالادستی می‌تواند در تسریع و پیشرفت خدمات فرهنگی به مردم فرهنگ دوست ایران اسلامی نقش مهمی داشته باشد.
خدمات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور همانطور که از نامش پیداست، متناسب با آحاد عموم مردم کشور طراحی می‌شود و وظایف تخصصی و مشکلات بازرگانی و تجاری حوزه نشر و تولید کتاب و حوزه کتابخوانی بر عهده سازمان‌هایی چون سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. با این حال با توجه به نیاز پژوهشگران، بخش‌های وی‌آی‌پی و اتاق‌های‌‌مطالعه خصوصی برای نخستین بار در کتابخانه‌های مرکزی سراسر کشور طراحی و جانمایی شده است. 
رویکرد نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای تبدیل کتابخانه‌ها به باشگاه‌های چندمنظوره فرهنگی و اجتماعی با محوریت کتاب در چند سال اخیر موجبات رونق بیشتر کتابخانه‌ها را فراهم کرده است. ارائه بیش از 50خدمت در کتابخانه‌های مرکزی و بازتعریف کارکرد کتابخانه‌ها از پایگاه‌های صرف امانت کتاب به فضایی فرهنگی و اجتماعی ازجمله دلایل روشن تأثیر این اقدامات در تعریف کارکردهای جدید است که در جهت حمایت از حقوق مردم، نقش فعالی را در فرهنگ کتابخوانی ایفا می‌کند. توسعه، گسترش و توزیع تجهیزات اینترنتی و چندرسانه‌ای در میان کتابخانه‌های عمومی کشور، تطبیق فناوری‌های اطلاعاتی با فرهنگ، توزیع عادلانه فرهنگ میان مناطق مختلف کشور و گسترش دسترسی عموم به دانش و فرهنگ ازجمله خدمات عمومی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در فضای فناوری‌های نوین و عصر حاضر است. 
راه‌اندازی و توسعه مراکز چندرسانه‌ای فرهنگی، اجتماعی و آموزشی تحت وب در میان مناطق مختلف کشور و در گستره سراسری از فعالیت‌های شاخص توسعه‌یافتگی نهاد در حوزه ارتباطات است.
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور علاوه بر ترویج فرهنگ کتابخوانی، در حال توسعه سیاست همکاری ملی و بین‌المللی با هدف ترویج و تشویق تنوع و تکثرگرایی فرهنگی است. جهت نیل به یک چنین هدفی میان ناشران، مولفان، استادان دانشگاهی و پیشکسوتان علم کتابداری و اطلاع‌رسانی، برنامه‌های حمایتی متعدد و متنوعی در قالب نشست‌های تخصصی و اندیشه‌ورزی و همایش‌های ملی و فراملی صورت گرفته است. ترویج فرهنگ کتابخوانی از جمله سیاست‌های اجرایی نهاد بوده و مسئولیت سنگین آن همچنان برعهده این شبکه مهم فرهنگی است. کتابخانه‌های عمومی کشور در یک نگرش کلی از نظر کمی و کیفی با استاندارد‌های بین‌المللی مطابقت دارند و این نهاد مهم فرهنگی در دوره جدید مدیریت خود و در عصر ارتباطات، اصل را بر شفافیت گذاشته و حق دسترسی به اطلاعات را برای مخاطبان خود مفروض دانسته است؛ به همین جهت تمام اسناد، آیین‌نامه‌ها، استانداردها، تعاریف، دستورالعمل‌ها و گزارش‌های عملکردها و... در پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور (IRANPL.IR) در دسترس قرار داده شده است و لذا نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور که متولی مدیریت بیش از 3600کتابخانه عمومی است از حوزه وسیعی از نیروی انسانی و شبکه مهمی از مخاطبان علاقه‌مند به فرهنگ برخوردار بوده و فعالیت‌هایی نظیر ترویج زبان فارسی، مبادلات آموزشی و دانشگاهی، همکاری‌های فنی و علمی، مبادلات محصولات فرهنگی را در بر می‌گیرد. 
تدبیر مدیریتی در تدارک دسترسی آسان عامه مردم به اطلاعات و پایگاه‌های اطلاعاتی و ارائه این قبیل اطلاعات از طریق فناوری اطلاعاتی در بخش عظیمی از کتابخانه‌های عمومی کشور همچنین درصدد فراهم آوردن دسترسی آسان عامه مردم و نسل‌های آینده به تعداد زیادی از کتب، بایگانی‌ها، آثار فاخر فرهنگی در حوزه کتب خطی و سنگی است که این دانش از آن مشتق شده و می‌تواند به‌عنوان مدرک و سند تنوع فرهنگی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در جدول فرهنگی نظام جمهوری اسلامی ایران و جبهه فرهنگی قلمداد شود.