تجسمی
مدیر گالری مژده در گفت‌وگو با همشهری:
هنر پساکرونا باید با پیش از آن متفاوت باشد
ندا زندی - روزنامه‌نگار
تعداد نمایشگاه‌های خوشنویسی در قیاس با نمایشگاه‌های نقاشی و مجسمه‌سازی نسبتا کمتر است و این هنر سهم کمتری از رویدادهای تجسمی را به خود اختصاص می‌دهد. با این حال، چندی پیش نمایشگاه خوشنویسی کلاسیک «نقش خیال» تعدادی از آثار استادان طراز اول خوشنویسی را گرد آورد و دوستداران خوشنویسی را به تماشا دعوت کرد. در صفحه24 امروز مفصل به هنر خوشنویسی پرداخته‌ایم. این گفت‌وگو با مژده طباطبایی، مدیر گالری مژده، بیانگر نقطه‌نظرات یک گالری‌دار باسابقه درباره هنر خوشنویسی و تکمیل‌کننده بحث‌های مطرح‌شده در آن صفحه است.
طباطبایی درباره انگیزه‌اش از برگزاری نمایشگاه «نقش خیال» می‌گوید: «من متوجه شدم که نسل جدید اصلا خبر ندارد که ریشه نقاشیخط و خوشنویسی ما کجاست. من باور دارم که یکی از رسالت‌های گالری‌ها فرهنگسازی است؛ از این جهت تصمیم به برگزاری یک نمایشگاه خوشنویسی از آثار کلاسیک گرفتم تا زمینه آشنایی نسل جدید با این آثار را فراهم کنم. متأسفانه بسیاری از بچه‌های نسل جدید با موضوع خوشنویسی بیگانه هستند و موضوع خوشنویسی دارد از ذهن و دیده مردم خارج می‌شود. در حالی که در سالیان دور این خوشنویس‌ها و تذهیب‌کارها بودند که حافظ ادبیات و بسیاری از متون فارسی و اسلامی بوده‌اند و ما داریم به‌دلیل توجه به هنر معاصر آنها را فراموش می‌کنیم. اصلا داریم موضوع کتابت، کتیبهنویسی و هنر تذهیب را فراموش می‌کنیم. استادان خوشنویسی سال‌ها برای رسیدن به نقطه والایی که در آن قرار دارند مرارت کشیده‌اند، اما دارند فراموش می‌شوند و جایی برای معرفی و شناختن آثار این استادان وجود ندارد؛ خصوصا در دوره کرونا که اغلب فعالیت‌های هنری دچار رکود شدند. در نمایشگاهی که برگزار کردیم بازدیدکنندگان زیادی آمدند؛ شیفتگان و شاگردان استادان خوشنویس که گاه حتی از شهرستان آمده بودند و البته مخاطبان غیرمتخصص که آنها هم از دیدن این آثار لذت بردند.»
برای اینکه خوشنویسی دوباره با جامعه ارتباط برقرار کند، چه باید کرد؟ طباطبایی به این پرسش اینطور پاسخ می‌دهد: «اول از همه خود خوشنویس‌ها باید نگاه‌شان و چشم‌اندازی را که دارند معرفی می‌کنند کمی تغییر بدهند. در همین خوشنویسی کلاسیک با مرکب و دوات و کاغذ می‌شود نوگرایی‌هایی داشت و حرف‌های تازه‌ای به مخاطب امروزی زد که از خوشنویسی دور افتاده است. تأکید می‌کنم منظورم رفتن به سمت نقاشیخط نیست. من می‌گویم هنرمند باید حرف زمانه‌اش را بزند. در زمانه‌ای که فشارهای زیادی روی همه مردم دنیاست و در عصر پساکرونا اتفاقات زیادی افتاده، آنچه امروز خلق می‌شود باید با آنچه 5سال پیش خلق شده، فرق داشته باشد. حالا این تغییر می‌تواند در انتخاب مضمون یا نوع کاغذ یا حس‌وحال هنرمند باشد. هنرمند متاثر از زمان و شرایطی است که در آن زندگی می‌کند. رسانه‌ها و گالری‌ها می‌توانند به این تغییر کمک کنند. خوشنویسان کلاسیک جزو مفاخر این سرزمین هستند و آثارشان باید در حراجی‌ها و حتی مجامع بین‌المللی به‌عنوان نمونه اعلای هنر ایرانی معرفی شود. البته ابتدا باید چارچوبی برای ارائه آثار با همفکری خود استادان ایجاد شود و بعد از آن مخاطب به‌دنبال خوشنویسی می‌آید.»
اگر برای انس بیشتر عموم جامعه با خوشنویسی تلاش شود، آیا واقعا می‌شود امید داشت تعداد مخاطبان این هنر افزایش پیدا کند؟ طباطبایی می‌گوید: «در زمینه هنر اعتقادی به مخاطب عام ندارم. می‌شود چشم‌ها را آموزش داد، سلیقه‌ها را بالا برد، فرهنگسازی کرد و مخاطب را آگاه کرد، ولی قرار نیست هنر، مخاطب عام داشته باشد. به هر حال طیف علاقه‌مندان به خوشنویسی کلاسیک محدود است و نباید انتظار داشت که همه به آن علاقه داشته باشند. حتی در نقاشی کلاسیک هم گروه خاصی دنبال این هنر هستند. من در مورد همان مخاطب خاص می‌گویم که خیلی از این قشر هم آثار کلاسیک را ندیده‌اند و از سیر آن بی‌خبرند. رسانه‌ها می‌توانند در جاانداختن خوشنویسی به‌عنوان بخشی از هنر معاصر ما کمک کنند.»
رویکرد گالری‌دارها به خوشنویسی چگونه است؟ آیا گالری‌ها تمایلی به برگزاری نمایشگاه‌های خوشنویسی دارند؟ طباطبایی در این‌باره معتقد است: «گالری‌ها چندان تمایلی به خوشنویسی ندارند و اغلب از فضای خوشنویسی دورند، چون کار کردن با استادان و هنرمندان خوشنویسی شیوه خاصی را می‌طلبد که همه از پس آن برنمی‌آیند. مناسبات، ادبیات و نگاه خوشنویسان با نقاشان کاملا متفاوت است. قدیم می‌گفتند استادان خوشنویس اول وضو می‌گیرند و بعد خط می‌نویسند؛ آنقدر که خوشنویسی برای آنها مقدس بود. به همین دلیل به‌راحتی نمی‌شود سراغ خوشنویسان رفت و نمایشگاه گذاشت. دوم اینکه مخاطب خوشنویسی ویژه است و هر کسی به نمایشگاه نمی‌آید. سوم اینکه نمایشگاه‌های خوشنویسی فروش زیادی ندارند و برگزاری نمایشگاه برای گالری‌دار هزینه دارد. به اضافه اینکه برخی از گالری‌ها رویکرد مشخصی دارند و به‌صورت تخصصی روی هنر معاصر کار می‌کنند که البته رویکرد درستی هم است.»
