گزارش
رژیم رسانه‌ای برای کم‌تمرکزها
وقتی رسانه‌های دیجیتال حواس ما را به‌خود مشغول و توجه ما را از همه‌‌چیز پرت کرده‌اند چه باید کرد؟
فاطمه محمدصالحی- روانشناس تربیتی
هر کجا باشید، در چند متری شما حتما فردی هست که خودش یا فرزندانش را به‌خاطر بی‌دقتی‌ها، ناقص انجام‌دادن کارها یا تکالیف، خستگی برای ادامه کارها و.... به نوعی از بیش‌فعالی می‌شناسد. اما هر بی‌دقتی، بیش فعالی نیست. اگرچه همه بی‌دقتی‌ها دردسر‌ساز است و لازم است حتما برایش فکری شود.
بی دقتی چی هست و چی نیست
تقریبا از بعد از 3سالگی می‌شود برخی بی‌دقتی‌ها را در کودکان دید اما برای آنها راه زیادی تا کامل‌شدن اتصالات عصبی ذهن‌شان باقی است و هنوز برای نگرانی درباره بیش‌فعالی خیلی زود است. در همه عمر نیز بی‌دقتی‌های گه‌‌گاه، موضوعی نیست که جای نگرانی داشته باشد، به‌خصوص برای کودکان کنجکاو یا بچه‌هایی که اهل بازی هستند، بی‌دقتی‌های موقتی ممکن است پیش بیاید. حتی بزرگسالان هم اگر در شرایط سخت روحی و کاری قرار بگیرند ممکن است، برای دوره‌ای دچار بی‌دقتی شوند. مهم این است که چندین نشانه اصلی اختلال نقص توجه توسط متخصصان تأیید شود و برای مدت بیش از 6ماه پایدار باشد به‌طوری که زندگی معمول فرد کاملا به‌هم ریخته و دچار مشکل شود. یادمان باشد اینکه از برچسب اختلال‌هایی مثل بیش‌فعالی راحت استفاده کنیم اصلا موضوع ساده و بی‌خطری نیست. برچسب‌ها راه تلاش بزرگ‌ترها را سد می‌کند و آنها فکر می‌کنند شرایط همین است و کار زیادی نمی‌شود انجام داد و اغلب آماده‌اند هر مشکلی را به آن اختلال ربط دهند. بچه‌ها هم با باور برچسب‌هایی مثل بیش‌فعالی، به مرور عزت نفس و اعتماد به نفس‌شان لطمه می‌خورد و همیشه نگاهی با تردید و منفی به‌خود خواهند داشت.
رژیم رسانه‌ای
همه انسان‌ها در معرض فراموشکاری هستند. اما بعضی تله‌ها با همه رنگ و لعاب‌شان به فراموشکاری ما دامن می‌زنند. لازم است این نکته‌ها را به ذهن بسپاریم: به‌خاطر صوتی و تصویری‌بودن خیلی از رسانه‌ها، بزرگ‌ترها و کوچک‌ترها خیلی زود زمان را گم می‌کنند. یادشان می‌رود که کاری داشتند اینطور مواقع استفاده از زنگ‌های هشدار لازم است. رسانه‌ها با لقمه‌های جذاب صوتی و تصویری‌شان، ذهن را به زحمت نمی‌اندازند که تمرکز کند، تحلیل کند یا پیگیری سختی داشته باشد، بنابراین استفاده زیاد از فضای مجازی برای هر آدم بالای 3سال و به‌طور ویژه افرادی که نشانه‌های بیشتری از پر‌تحرکی و نقص توجه دارند، بسیار مضر است. برای تقویت تمرکز، سلامتی جسم هم مهم است. اما چاقی و لاغری بین مجازی‌بین‌ها زیاد است. این به‌هم خوردن کنترل مغز بر نیاز غذایی، ضربه تازه‌ای بر توان تمرکز می‌زند. بسیاری از زمان‌هایی که می‌شود خرج جست‌وجو در محیط، دوستی‌ها یا نشان‌دادن مهارت‌ها شود، با عرض اندام زیاد رسانه‌ها به باد می‌رود و ناسازگاری در رفتار پیش می‌آید. اینطور وقت‌ها ممکن است افراد عادی به اشتباه برچسب بیش‌فعالی، ناسازگاری یا اوتیسم از متخصصان بگیرند. پس تماشای حداقلی رسانه‌ها برای کنترل تمرکز همه آدم‌ها مفید است اما برای گروه‌های حساس، قطع آن داروی مؤثری است.
ذائقه‌های مسموم
چیز عجیبی نیست که آدم‌ها سن شناسنامه‌ای‌شان بالا برود اما نپخته بمانند. دلایل زیادی می‌تواند به این بی‌تجربگی و لذت‌های نبرده از هر سنی دامن بزند. یکی از آنها این است که آدم‌ها اگر دلخوشی از زندگی واقعی کم داشته باشند، رو به زندگی مجازی می‌آورند. سن‌شان بالا می‌رود اما رقیب‌هایی کاذب نگذاشته که خودی نشان دهند، محیط‌شان را کشف کنند و حتی به‌خاطر ارتباط زیاد با آدم‌ها، اشیا و محیط‌ها آنقدر به مشکل برمی‌خورند تا نیاز باشد دائم تمرین حل مسئله کنند. این می‌شود که مغز به‌خاطر این زندگی‌های مجازی به اندازه‌ای که استعدادش را داشته، پیشرفت نمی‌کند. گاهی رسانه‌ها از بزرگ‌ترها یا کوچک‌ترها، آدم‌هایی می‌سازند که جلوی تلویزیون وا می‌روند و اگرچه به ظاهر حواس‌شان خیلی به تلویزیون یا گوشی هست اما حتی از تحلیل جزئیات آن هم بی‌نصیب می‌مانند.
رژیم کاری
اگر با مشکل نقص توجه روبه‌رو هستید و اگر زیاد در معرض رسانه‌ها بوده‌اید، بهتر است برای پیشرفت در تحصیل و کارتان از این شیوه‌ها به خوبی استفاده کنید: خرد‌کردن کارها و داشتن اهداف کوچک و سپس اهداف بزرگ، استفاده از چک‌لیست، استفاده از یادآورها، جایگزینی بازی‌های فکری به جای بازی‌های دیجیتال، جایگزینی تماشاچی فعال‌بودن مثل نقد و بررسی رسانه‌ها به جای منفعل‌بودن، استفاده از تخیل برای پیش‌بینی مشکلات کاری، برنامه‌ریزی و یادداشت‌برداری کارها و ارتباط با افرادی با سبک زندگی منظم. انجام تکالیف طولانی برای افرادی که تمرکز پایینی دارند، کاری سخت است پس بهتر است حتما اولویت‌بندی در انجام کارهای مهم‌تر برای این گروه درنظر گرفته شود.
مکث
رژیم غذایی
وقتی بی‌توجهی به دلایل مختلفی در فردی وجود داشته باشد،تله‌های اجتماعی که مهم‌ترین آن آسیب‌های رسانه‌ای است عمق آن‌را زیاد می‌کند، باید بدانیم مهم‌ترین ضربه‌ای که همه زندگی آدم‌های کم‌توجه را به‌هم میریزد، به‌هم خوردن نظم در مدیریت خود و کارهاست؛ یعنی چنین فردی ممکن است افت تحصیل داشته باشد؛ ضعف در یادگیری، تذکرهای زیاد در محل کار یا حتی اختلاف‌های خانوادگی. برای سامان‌دادن به این شرایط بهتر است تغذیه مجازی مثل هر نوع فیلم و صدا و بازی را تا بهبودی کمتر کرد، در عوض به لقمه‌های واقعی دقت کرد که چه می‌خوریم تا توان ذهن را برای بازسازی‌اش تقویت کنیم؛ غذایی که سرعت سوخت آن در بدن آهسته‌تر باشد و در تامین انرژی لازم برای قشر پیش‌پیشانی کمک بیشتری کند. از بهترین مواد غذایی برای تقویت تمرکز می‌توان به این مواد اشاره کرد: غلات، پروتئین‌ها، سبزی‌ها و کسب نظر پزشک برای تامین بودن از ویتامین‌ها، آهن‌خون، روی، منیزیم، پرهیز از مصرف مواد غذایی مصنوعی و شیرین.
