اینترنت
رویای فیبر نوری محقق می‌شود؟
اگرچه با مصوبه اخیر هیأت دولت، حمایت‌های مالی از اپراتورهای ثابت وارد مرحله جدیدی شده اما سال‌هاست که موانع بسیاری پیش روی توسعه فیبرنوری بوده است
عمادالدین قاسمی‌پناه - روزنامه‌نگار
اینترنت ثابت اگرچه طی سال‌های اول ورود اینترنت به کشور، کاربران زیادی را جذب کرد، اما با توسعه اینترنت موبایل و مشکلاتی که پیش روی توسعه اینترنت ثابت قرار گرفت، فرایند توسعه پهن باند ثابت به کُندی پیش می رفت. درحالی‌که پهن باند ثابت در کشورهای توسعه یافته، مهم‌ترین شبکه اینترنت به شمار می‌رود، اما ایران طی سال‌های گذشته، شاهد روند رو به رشد پوشش اینترنت سیار بوده است. اگرچه برای توسعه پوشش اینترنت سیار هم مزایایی را می‌توان برشمرد، اما کاربران خانگی، کسب‌وکارها، سازمان‌ها و ادارات به‌شدت به پهن باند ثابت نیازمند و وابسته هستند. به‌عنوان نمونه، آخرین گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی وزارت ارتباطات حاکی از آن است که تا پایان 3ماهه چهارم سال1400 تنها 154هزار و265 اشتراک ثابت نسبت به 3ماهه سوم همین سال واگذار شده است. درحالی‌که طی این بازه زمانی، اپراتورهای همراه توانسته‌اند در مجموع 4میلیون و24هزار و971 کاربر را به سمت خود جذب کنند. عدم توسعه اینترنت ثابت، هم کاربران را دچار مشکل کرده و هم مسئولان وزارت ارتباطات را بر آن داشته تا با توسعه فیبر نوری این شکاف عمیق را پُر کنند. هم‌اکنون بیشتر از ۹۰درصد کاربران کشور، مشترک اینترنت پهن‌باند سیار هستند و تنها حدود ۱۰میلیون کاربر در کل کشور، مشترک اینترنت ثابت به‌حساب می‌آیند.
روند کُند توسعه FTTx
در بهمن ماه سال گذشته، پروژه توسعه فیبر نوری در 2شهر مقدس مشهد و قم کلید خورد. در زمان نگارش این گزارش و براساس آمار سایت iranfttx.ir تعداد کل پورت‌های منصوب به فیبر نوری به عدد یک میلیون و440 هزار و32پورت رسیده است. اما نکته‌ای که در این سایت مشاهده می‌شود تعداد سرویس گیرنده‌هاست که در مجموع 360هزار و841 سرویس گیرنده را شامل می‌شود. این در حالی است که عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات وعده راه‌اندازی و واگذاری 20میلیون پورت فیبرنوری تا پایان1404 را در مراسم افتتاح این طرح ملی اعلام کرد. برخی از متخصصان این حوزه با تردید به این وعده می‌نگرند و آن را عملی نمی‌دانند. ازجمله مدیرعامل گروه شرکت‌های شاتل افزایش ۲۰میلیون پورت در این بازه زمانی را یک رؤیا دانسته و گفته است: «طرح این موضوع در بازاری که کل ارتباطات ثابت آن به ۱۰میلیون پورت نمی‌رسد، یک شوخی محض است.» با این حال، احمدرضا نخجوانی در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به اینکه شرکتش تجهیزات ارائه نسل جدید اینترنت (VDSL و FTTx) را از سال96 خریداری کرده و می‌تواند 2میلیون سرویس ارائه دهد، می‌گوید: «ما می‌توانیم تهران، قم، شیراز، مشهد، اهواز، قزوین و رشت را تحت پوشش خود قرار دهیم، اما با اینکه حدود 5سال از خرید این تجهیزات می‌گذرد، با ما همکاری نمی‌شود.» به‌گفته او، «اگر اراده‌ای در نهادهای حاکمیتی وجود داشته باشد، ما آمادگی ارائه سرویس‌های خود را داریم.»
حمایت مالی از بخش خصوصی
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اما در حاشیه نشست هیأت دولت از یک مصوبه مهم برای حمایت از بخش خصوصی و ترغیب آنان به مشارکت فعال در پروژه توسعه فیبر نوری خبر داد.
به‌گفته زارع‌پور، «براساس این مصوبه، 8درصد حق‌السهم دولت از درآمد اپراتورهای همراه در اختیار این اپراتورها قرار می‌گیرد تا صرف توسعه شبکه فیبرنوری شود.» این رقم قبلا 3درصد بود که با این مصوبه، دولت نشان داد که عزم خود را برای حمایت مالی از توسعه این پروژه جزم کرده است. با این حال، زارع پور عنوان کرده، هر زمان این مصوبه ابلاغ شود ما ظرف یکی، دو هفته آینده فراخوان عمومی به اپراتورها خواهیم داد تا تقسیم کار ملی انجام و این پروژه با سرعت بیشتری دنبال شود.
موانع توسعه فیبر نوری
با این حال، توسعه فیبر نوری در کشور موانع دیگری هم دارد که محدود به مسائل مالی نیست. توسعه شبکه فیبر نوری از آن دست پروژه‌هاست که به‌خاطر برخی الزامات نیاز به یک همکاری فرادستگاهی دارد.
به همین‌خاطر است که صادق عباسی شاهکوه، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی می‌گوید: «دولت به‌منظور رفع محدودیت‌های پیش روی اپراتورها، برنامه‌هایی را در قانون بودجه۱۴۰۱ پیش‌بینی کرده که به تعامل بهتر با شهرداری‌ها، وزارت نیرو و سایر سازمان‌های ذینفع کمک می‌کند.» این صحبت‌ها به این معنی است که ایجاد مسیرهای عبور فیبر نوری با همکاری شهرداری امکان‌پذیر است. همچنین داکت‌ها و سیم‌های مسی که در انحصار مخابرات است، باید در اختیار این پروژه قرار بگیرد و وزارت نیرو هم از این مشارکت فرادستگاهی مستثنی نخواهد بود.
