پیشینه و عواقب سرپیچی از مایه‌کوبی واکسن

گمان می‌رود آبله 10هزار سال پیش از میلاد در میان مردم پدید آمده باشد.شاید نخستین نشانه پدیداری آبله جوش‌های یافت شده در بدن مومیایی شده رامسس پنجم، فرعون مصر، باشد. تا پیش از اینکه محمد بن زکریای رازی کتاب «الجدری و الحصبه» را بنویسد آبله با سرخک یکی گرفته می‌شد رازی در این کتاب که کهن‌ترین و مهم‌ترین کتابی است که پیرامون آبله و سرخک نوشته شده‌است، این دو بیماری را دو بیماری جداگانه دانسته و  به بیان تفاوت‌های آن دو پرداخت. گمان می‌رود که دلیل ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون مرگ در سده بیستم آبله باشد و ازجمله افراد برجسته‌ای که مبتلا به آبله بودند: ولفگانگ آمادئوس موتسارت، رامسس پنجم، هنری هشتم، ادوارد ششم، پتر دوم روسیه، جرج واشینگتن، اندرو جکسون.
بخش زیادی از مرگ و میر میلیونی آبله بابت خودداری برخی از مایه‌کوبی آبله به عنوان نخستین واکسن جهان بود.
در ایران هم در سال ۱۲۶۴ هجری قمری با صدور فرمان مایه‌کوبی آبله، امیر کبیردستور داده بود که هر کس نخواهد آبله بکوبد باید پنج تومان جریمه  به صندوق دولت بپردازد. اما جهل و نادانی و شایعاتی که دعانویسان و رمالان پخش کردند باعث شد هنگام مراجعه ماموران به خانه‌ها برای مایه کوبی، مردم در آب‌انبارها پنهان شوند و یا از شهر خارج شوند.
آبله، شیوع وبا و قحطی در آن سال‌ها تلفات بسیاری به همراه داشت. دعانویسان گفته بودند که زدن واکسن باعث ورود جن به خون می شود، و مردم را از همکاری با مسئولان واکسیناسیون بر حذر می‌داشتند. ناصرالدین شاه به منظور جلوگیری از شیوع بیماری‌های واگیری چون وبا و سل و طاعون که بیشترین عامل مرگ و ابتلای گسترده ایرانیان در آن زمان بود، مجلس حفظ الصحه را تاسیس کرد. انستیتو پاستور ایران در سال ۱۲۹۹ هجری شمسی ایجاد شد و برای مهار اپیدمی‌های گوناگون حرکات مثبتی انجام داد. با این وجود برخی همچنان به دلایل خرافی از مایه‌کوبی یا همان واکسن سر باز می‌زدند ( و می‌زنند).‌