پایان تلخ زندگی

فاطمه جعفرنژاد|ارومیه - خبرنگار:
خبر کوتاه بود : 2 دختر نوجوان تصمیم گرفتند هم‌زمان به زندگی خود پایان دهند. نفر اول نجات یافت، اما پایان کار دختر دوم همان شد که قصد کرده بود؛ مرگ. خبر تکان‌دهنده بود؛ 2 دختری که باید به فکر درس، مدرسه و تجربه‌های شیرین نوجوانی‌ باشند، پایان زندگی خود را رقم زدند.  این اتفاق همین چند روز پیش در نقده آذربایجان‌ غربی افتاد و بار دیگر نگاه‌ها را به سمت آمارهای خودکشی به‌ویژه در میان دانش‌آموزان در این استان مرزی جلب کرد. هرچند در نگاه اول، فقر فرهنگی و اقتصادی مهم‌ترین دلایل خودکشی در آذربایجان ‌غربی عنوان می‌شود، اما نباید فراموش کرد این استان در بسیاری از شاخص‌ها از جمله آموزش، سلامت و اقتصاد هم رتبه پایینی دارد.  سرپرست اداره کل فرهنگی و اجتماعی استانداری آذربایجان غربی البته به دلایل عمومی‌تر این خودکشی‌ها اشاره می‌کند؛ هیجان‌زدگی، تجربه، ناامیدی و یاس زیاد. با وجود این، اکبر محمدی تاکید می‌کند: معمولا هر قدر همبستگی اجتماعی فرد با خانواده، گروه همسالان و دوستان بیشتر باشد، انگیزه اقدام به خودکشی در او پایین می‌آید و برعکس، هر قدر این احساس همبستگی کمتر باشد فرد تمایل بیشتری به خودکشی و نابودی خود پیدا می‌کند.

وی با بیان این‌که آذربایجان‌ غربی دارای تنوع قومیتی زیادی است و بخش زیادی از جمعیت آن در روستاها زندگی می‌کنند به همشهری می‌گوید: با توجه به زندگی اقوام مختلف در آذربایجان ‌غربی، که به استان 72 ملت و رنگین‌کمان اقوام شهرت دارد، دانشگاه علوم ‌پزشکی و خدمات بهداشتی - درمانی آذربایجان ‌غربی مطالعه‌هایی درباره تاثیر این تفاوت‌‍‌‎های فرهنگی بر بروز خودکشی انجام داده که هنوز نتایج آن استخراج نشده است. همچنین امسال طرحی در دستور کار این اداره کل قرار گرفته است که طی آن افرادی را که تجربه خودکشی نافرجام داشته‌اند شناسایی و درباره انگیزه این اقدام تحقیق کنیم تا به راهکارهایی برای پیشگیری از خودکشی برسیم.

100 خودکشی در سال 95

سرپرست اداره کل فرهنگی و اجتماعی استانداری آذربایجان غربی می‌گوید: آمار خودکشی سال 96 هنوز ارائه نشده است، اما در سال 95 بیش از 100 نفر در استان خودکشی کردند. 40 درصد از این افراد زن و بیش از 60 درصد مرد بوده‌اند. البته این میزان در مقایسه با آمار خودکشی‌های سال 94 که بیش از 180 نفر ثبت شده، کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد.

وی با بیان این‌که ارومیه، نقده، خوی، چایپاره، بوکان، پیرانشهر و میاندوآب از شهرهایی هستند که بیشترین میزان خودکشی در آن‌ها ثبت شده است، می‌افزاید: بیشترین فراوانی خودکشی در سن 15 تا 24 سال و پس از آن 25 تا 34 سال بود و کمترین آن در سنین 5 تا 14 سال اتفاق افتاده است.  محمدی همچنین تصریح می‌کند: افراد با سطح تحصیلات پایین در حد آموزش ابتدایی و سواد خواندن و نوشتن، بیشترین فراوانی خودکشی را در استان به خود اختصاص داده‌اند و حدود 20 نفر از افرادی که خودکشی کرده‌اند هم بی‌سواد هستند. این در حالی است که تنها تحصیلات 4 نفر از افراد در حد کارشناسی و بالاتر بوده است. این آمار نشان می‌دهد هر چه سطح تحصیلات افزایش می‌یابد، انگیزه‌ افراد برای خودکشی کاهش می‌یابد.

 دارو؛ ابزار اصلی خودکشی

سرپرست اداره کل فرهنگی و اجتماعی استانداری آذربایجان غربی همچنین به ابزارها و روش‌های خودکشی در استان هم اشاره می‌کند و می‌گوید: 87 درصد افرادی که اقدام به خودکشی کرده‌اند ، دارو خورده‌اند و پس از آن استفاده از سم، مواد مخدر، حلق‌آویز کردن و سلاح سرد در رده‌های بعدی قرار دارند. محمدی تصریح می‌کند: معمولا دلایلی که از سوی بازماندگان این افراد مطرح می‌شود قابل استناد نیست و هر فرد با توجه به منافع و دلایل شخصی تحلیل خود را از این حادثه بیان می‌کند، اما آنچه مسلم است این‌که همبستگی اجتماعی ارتباط تنگاتنگی با امید به زندگی افراد داشته است و هر قدر این همبستگی اجتماعی به‌ویژه بین نسل‌ها کاهش یافته، خودکشی بیشتر شده است. با وجود این، فقر مادی و فرهنگی از دیگر دلایل بروز خودکشی در افراد است که نیاز به ریشه‌یابی دارد و به همین دلیل نیاز به رفع معضلات اجتماعی به شدت احساس می‌شود.

وی به نکته مهم دیگری هم اشاره می‌کند و آن، شیوه فعالیت آموزش‌ و پرورش است به طوری که برجسته‌سازی آموزش عالی برای دانش‌آموزان موجب شده است اگر دانش‌آموزی نتواند از سد کنکور رد شود، دچار سرخوردگی می‌شود.  سرپرست اداره کل فرهنگی و اجتماعی استانداری آذربایجان غربی تصریح می‌کند: آموزش ‌و پرورش نقش تربیتی خود را به درستی ایفا نکرده است و در حال حاضر تنها به امور آموزشی بها می‌دهد و از مباحث تربیتی که از لازمه‌های انسان‌سازی است، غافل شده. جامعه به افرادی نیاز دارد که بتوانند با هم معاشرت و هم‌دردی کنند و کمک حال یکدیگر باشند، اما این گونه مباحث تربیتی به فرزندان ما در مدارس آموخته نمی‌شود یا کمتر به آن توجه شده است.

560 مشاور برای 566 هزار دانش‌آموز

مدیر کل جدید آموزش و پرورش آذربایجان غربی با تاکید بر اهمیت توجه به احساسات و عواطف نوجوانان با تاکید بر این‌که نوجوانان در سنین گذر از متوسطه اول به دوم که 14 تا 16 ساله هستند، روحیه حساسی دارند، به همشهری می‌گوید: برخی خانواده‌ها این حساسیت را درک نمی‌کنند و منجر به بروز رفتارهای هیجانی می‌شوند.

ابراهیم محمدی با اشاره به نقش مشاوران در مدارس هم توضیح می‌دهد: مشاوران مدارس بیشتر در حوزه تحصیلی فعالیت می‌کنند و در برخی موارد کارهای تربیتی هم انجام می‌دهند، اما گاهی اتفاقاتی که برای دانش‌آموزان رخ می‌دهد غیرقابل پیش‌بینی است و دانش‌آموز هیچ رفتار غیراجتماعی و نادرستی در مدرسه از خود بروز نمی‌دهد تا مشاور بتواند اختلال رفتاری را در او مشاهده کند.

محمدی با تاکید بر فعالیت 560 مشاور در مدارس استان می‌گوید: 560 مشاور برای 566 هزار دانش‌آموز استان ارائه خدمات می‌دهند، اما عمده مشکلات در زندگی خصوصی دانش‌آموزان رقم می‌خورد.

وی با تاکید بر فزونی خودکشی میان دختران ابراز می‌کند: افزایش آمار خودکشی در دختران دانش‌آموز در بیشتر موارد به محدودیت‌های ایجاد شده از سوی خانواده، برخوردهای نادرست، فقر مادی و فرهنگی باز‌می‌گردد. همچنین، طی بررسی‌های انجام‌شده، آمار خودکشی در شهرها بیشتر از مناطق روستایی است.

محمدی در بخش دیگری از سخنان خود به فعالیت دبیرخانه آسیب‌های اجتماعی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: این دبیرخانه که شامل 25 دستگاه مرتبط با امور فرهنگی است به همه آسیب‌های اجتماعی از جمله خودکشی می‌پردازد و سعی در رفع نارسایی‌های اجتماعی و ریشه‌یابی آن دارد.

وی با بیان این‌که دانشگاه‌ها، آموزش‌ و پرورش، شهرداری ارومیه، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، تبلیغات اسلامی، بهزیستی، ورزش و جوانان استان و جهاد کشاورزی در این دبیرخانه عضو هستند، می‌افزاید: بیش از 6 میلیارد و 400 میلیون تومان اعتبار حوزه اجتماعی استان است. 2 میلیارد و 600میلیون تومان این مبلغ از محل استانی و 3میلیارد و 800 میلیون تومان آن از اعتبار کشوری تامین شده است.

   بیشترین خودکشی در آذربایجان غربی

یک کارشناس آسیب‌های اجتماعی به همشهری می‌گوید: آذربایجان غربی، پس از ایلام، بیشترین آمار خودکشی‌های موفق و ناموفق را در کشور دارد، اما به دلیل حساسیت موضوع برخی از مسئولان آمار ارائه نمی‌کنند.

علی معین‌فر با اشاره به این‌که یکی از عمده‌ترین دلایل خودکشی، فقر و افسردگی اعلام شده است، می‌‍‌‌افزاید: ایلام، مازندران و گلستان هم دارای آمار بالای خودکشی هستند.

به گفته این کارشناس اجتماعی، در ایلام خودکشی در بین زنان به پدیده‌ای رایج تبدیل شده است به طوری که بیشترین آمار خودکشی در ایران را دارد و به طور میانگین در سال حدود ۴۰۰ خودکشی در استان ۵۸۰ هزار نفری ایلام اتفاق می‌‌افتد و سهم زنان از این تعداد ۲۲۰ نفر است.

معین‌فر ادامه می‌دهد: پوچی، ناامیدی، احساس شکست، بحران عاطفی، احساس گناه، افسردگی، اعتیاد، بیماری روانی و جسمی مانند ایدز، سرطان و هپاتیت از مهم‌ترین دلایل خودکشی هستند، اما فقر، بیکاری، طلاق، فقدان حمایت خانوادگی و فشارهای روزافزون اجتماعی بر زندگی افراد، شکست‌ها، سوء‌استفاده جنسی و عشق‌های نافرجام در جوانان دلایل اجتماعی خودکشی محسوب می‌شود.

جزئیات بیشتر را در روزنامه استانی بخوانید