تزریق دوز چهارم واکسن برای 80ساله‌ها و کادر درمان

روز گذشته وزارت بهداشت ابلاغیه‌ای درباره تزریق دوز چهارم واکسن کرونا منتشر کرد. براساس این ابلاغیه که مصوبه کمیته ملی واکسن کروناست، به مراکز بهداشتی اعلام شد نوبت چهارم واکسن کووید-19برای گروه سنی 80سال به بالا به فاصله حداقل 4ماه از نوبت سوم آغاز شود. همچنین توصیه شد که پرسنل بهداشت و درمان هم نسبت به دریافت نوبت چهارم به فاصله حداقل 4 تا 6ماه پس از نوبت سوم اقدام کنند. در این ابلاغیه همچنین آمده که نوع واکسن نوبت چهارم، ترجیحا با پلتفرم مشابه نوبت سوم باشد. نکته اما اینجاست که گروهی از افراد دوز سوم واکسن را آسترازنکا تزریق کرده‌اند و حالا در نبود این نوع واکسن در کشور درصورت بزرگ‌تر‌شدن دایره واکسیناسیون با دوز چهارم، بار دیگر، ماجرای کمبود واکسن و جمعیت بازمانده از تزریق رقم می‌خورد. هر‌چند که حالا تنها سالمندان بالای 80سال و کادر درمان در اولویت قرار گرفته‌اند. ضرورت تزریق دوز چهارم واکسن کرونا، با شیوع سویه اومیکرون شدت گرفت، زمانی‌که اعلام شد  این سویه، افراد بیشتری را مبتلا می‌کند. البته دراین میان برخی مطالعات جهانی هم نشان داد که افراد بالای 60سال که دوز چهارم را زده بودند، 78درصد کمتر از افرادی که تنها 3دوز واکسن دریافت کرده‌ بودند، در معرض خطر مرگ ناشی از کرونا قرار دارند. پیش از این مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا هم اعلام کرده بود که آنتی‌بادی تولید شده در بدن افراد پس از دریافت دوزهای تقویت‌کننده پس از گذشت تقریبا 4ماه به میزان قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کند. در این صورت افراد در معرض ابتلا به نوع شدید بیماری کووید‌-۱۹ و مرگ ناشی از آن‌ قرار می‌گیرند و به دریافت دوز تقویت‌کننده دیگری نیاز پیدا می‌کنند.
متخصصان عفونی در کشور هم اظهارات متفاوتی درباره واکسیناسیون گسترده با دوز چهارم‌ دارند؛ برخی بر دوز چهارم برای تقویت ایمنی تأکید می‌کنند و برخی دیگر مانند مسعود یونسیان که متخصص اپیدمیولوژی و رئیس کمیته راهبردی مطالعات واکسیناسیون وزارت بهداشت است، تأکید می‌کنند که دوز چهارم تنها برای گروه خاصی یعنی سالمندان و افراد دارای نقص ایمنی باید تجویز شود. یونسیان پیش از این به همشهری گفته بود که واکسیناسیون کرونا دیگر دوزهای چهارم و پنجم و... ندارد، بلکه تبدیل به واکسنی می‌شود که اواسط هر سال تزریق می‌شود، مثل واکسن آنفلوآنزا. حالا با ابلاغیه وزارت بهداشت، او توضیح بیشتری می‌دهد و می‌گوید: «نیازی نیست دوز چهارم کرونا برای عموم جامعه استفاده شود و برای گروه سالمندان و دارای نقص ایمنی یا افرادی که داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند، تجویز شده است. هدف از تجویز واکسن، محافظت از تک‌تک افراد است. قبلا هدف از واکسیناسیون، منفعت جمعی بود. اگر کشوری می‌خواهد به ایمنی جمعی برسد، باید پوشش واکسیناسیون را به 95درصد جمعیت برساند، آن‌هم با واکسن‌هایی که کارایی‌شان بالای 90درصد است.» به‌گفته او، از حدود یک سال پیش نهادهای بهداشتی بین‌المللی بر این موضوع تأکید کردند که به جای اینکه ایمنی در گروه تامین شود، باید بر ایجاد ایمنی برای هر فرد تمرکز شود: «توجه به این نکته مهم است که افراد با یک‌بار ابتلا به کرونا، ایمنی پیدا نمی‌کنند، بررسی‌ها نشان داده که برای ویروس اولیه کرونا موسوم به ووهان، هر یک نفر، 2نفر را می‌توانست مبتلا کند اما در اومیکرون، هر نفر می‌تواند 8تا 10نفر را درگیر بیماری کند، بنابراین برای رسیدن به ایمنی جمعی باید از 8نفر، 7نفر مصون شود، چه با واکسن چه با ابتلا. اما چنین امکانی وجود ندارد.» 
وزارت بهداشت ابلاغیه تزریق دوز چهارم برای گروه‌های اولویت‌دار را در شرایطی منتشر کرده که تعداد قابل‌توجهی از جمعیت کشور هنوز دوز سوم را نزده‌اند و براساس اعلام این وزارتخانه، تعداد تزریق‌کنندگان دوز سوم تا روز گذشته، 30میلیون نفر است. در این میان هنوز گروهی دوز اول و دوم را هم نزده‌اند. در این وضعیت، یونسیان درباره تأثیر واکسن‌نزده‌ها در ایجاد یک پیک جدید کرونا می‌گوید: «حتی اگر 10درصد از جمعیت کشوری واکسن نزده باشند، می‌توانند مدیریت شیوع کرونا را مختل کنند و پیک جدیدی رقم بزنند. البته در تمام کشورها بخشی از جمعیت، مخالف واکسن هستند. تنها راه بالا‌بردن میزان واکسیناسیون ایجاد محدودیت برای افرادی است که واکسن نزده‌اند. هیچ‌کس نمی‌گوید واکسن اجباری است، هرکسی این اختیار را دارد که واکسن نزند، اما مسئله اینجاست که باید برای این افراد محدودیت‌های اجتماعی قائل شد.»
این اپیدمیولوژیست، در پاسخ به این سؤال که آیا تمام جمعیت کشور تاکنون یک‌بار مبتلا به کرونا شده‌اند، توضیح می‌دهد: «اعلام این موضوع نیازمند انجام مطالعات ایمونولوژی و سنجیدن پادتن افراد است، اما چون چنین مطالعه‌ای صورت نگرفته، نمی‌توان به‌طور صددرصد دراین باره اظهارنظر کرد، اما به‌طور کلی می‌توان گفت که همه جمعیت خیر، اما بخش زیادی از مردم کشور یک‌بار مبتلا به کرونا شده‌اند؛ شاید حدود سه‌چهارم جمعیت. البته این موضوع تنها برای ایران نیست، کشورهای دیگر هم چنین وضعیتی دارند؛ یعنی کشورهایی که پیک‌های متعددی از کرونا را تجربه کردند، جز کشورهایی مانند چین و سنگاپور و کره‌جنوبی که محافظت بسیاری از مردم کردند و با واکسن ایمنی آنها را بالا بردند.» او درباره اینکه ایمنی ایجاد شده از طریق ابتلا به کرونا بالاتر است یا تزریق واکسن؟ می‌گوید: «نه واکسن و نه ابتلا، ایمنی صددرصدی برای فرد ایجاد نمی‌کند، حتی اگر تمام جمعیت هم مبتلا شده باشند، باز هم نمی‌توان گفت که ایمنی ایجاد شده است.»