یادداشت
مشارکت مردمی و خدمت‌رسانی
امیر شهرابی-مدیرکل برنامه و بودجه شهرداری تهران
یکی از کلیدواژه‌ها و مفاهیم اصلی و ارزشی در بیانیه گام دوم رهبر معظم انقلاب «مشارکت مردمی» و «خدمت‌رسانی» است. این مفهوم ارتباط معنادار و درهم‌تنیده‌ای با اقدامات و عملکردهای شهرداری تهران دارد. کلیدواژه مشارکت مردمی و خدمت‌رسانی با ماموریت‌های اصلی شهرداری یعنی ارائه خدمات گسترده و متنوع به شهروندان همسویی بسیاری دارد.
اهمیت خدمت‌رسانی به مردم را می‌توان در دیدگاه‌های مقام معظم رهبری به‌خوبی ردیابی کرد؛ به‌طوری‌که یکی از مهم‌ترین محورهای مورد تأکید رهبری در دیدارهایشان (دوره‌های مختلف مدیریت شهری) با اعضای شورای شهر و شهرداران تهران، اشارات صریح و موشکافانه و مستمر ایشان بر عبارتی همچون خدمت، خدمت‌رسانی و روحیه خدمت به مردم بوده است. ایشان همواره دعوت به خدمت صادقانه و کار کردن فقط برای مردم بدون پرداختن به حاشیه‌ها و موضوعات کم‌اهمیت و غیرمرتبط را در بیانات و سخنان‌شان تأکید کرده‌اند.
بدیهی است که جهت‌گیری اصلی شهرداری تهران بایستی در چارچوب کیفیت و کمیت خدمت‌رسانی به شهروندان تعریف شود. البته ذیل سرفصل‌های کلی برنامه شهردار تهران در دوره جدید نیز بر رویکردهای عدالت‌مداری، محله‌محوری، تخصص‌گرایی و تعامل سازنده با مؤثران شهر تهران، شایسته‌سالاری، فسادستیزی، مشارکت‌پذیری و هوشمندسازی تأکید شده است. بسیاری از این محورها ارتباط تنگاتنگی با موضوع خدمت‌رسانی و مشارکت‌پذیری دارد. بدون شک بسط عدالت در شهر، محله‌محوری، تعامل سازنده با مؤثران شهر، فسادستیزی با همکاری و همراهی شهروندان قابلیت تحقق بالایی خواهد داشت.
موضوع دیگری که حائز اهمیت است، مشارکت مردمی در اداره شهر محسوب می‌شود. در این خصوص پیگیری نوآورانه و خلاقانه «طرح رصد» توسط اعضای شورای شهر تهران برای نیازسنجی از پایین به بالا و دریافت دیدگاه‌ها و نظرات شهروندان در اداره مطلوب شهر در حال پیگیری است. جدای از آن برنامه هفتگی «قرار خدمت» که توسط شهردار تهران و مدیران اجرایی (شهرداران مناطق و معاونان) در حال اجراست، گامی مهم در جهت خدمت‌رسانی بدون منت و رفع دغدغه‌ها و نیازهای اصلی شهر و شهروندان با مشارکت آنان به شمار می‌آید.
به‌دلیل ماهیت اقدامات شهرداری تهران هرگونه تحول و تغییر ملموس در شهر مستلزم مشارکت و همراهی شهروندان تهرانی است. به همین دلیل، ضروری است که در مکانیسم‌های برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی به مقوله مهم مشارکت آحاد شهروندان در سطح محلات، نواحی و مناطق توجه شود و مکانیسم‌ها و رویه‌های جلب مشارکت شهروندان در بودجه‌ریزی، تعریف پروژه‌های مورد خواست شهروندان، حرکت بر مبنای بودجه‌ریزی مشارکتی و... رعایت شود. بر این اساس، مهم است که موضوع مشارکت و همراهی مردم و خدمت‌رسانی به شهروندان ردپای بودجه‌ای در سال1401 داشته باشد.
سهم 36درصدی بودجه توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و ترافیک شهر تهران از بودجه مصوب1401، تعریف و توزیع اعتبارات پروژه‌های توسعه محله‌ای با رویکرد توجه به محلات کم‌برخوردار شهر و اجابت مطالبات خرد مقیاس شهروندان از طریق اعتبار تقریبی 1905میلیارد تومانی، اتخاذ رویکرد تامین حداقلی خدمات در محلات، رشد عادلانه اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای مستمر مناطق متناسب با شاخص‌های مؤثر از قبیل مساحت، جمعیت، بافت فرسوده، برخورداری محلات و... برخی از مشخصه‌های لایحه1401 بر مبنای مشارکت مردمی و خدمت‌رسانی است.
لازم به توضیح است که بسیاری از پروژه‌های مستمر سرمایه‌ای و هزینه‌ای در ماموریت‌های شش‌گانه شهرداری (مانند خدمات رفت و روب، تنظیف شهر، توسعه و نگهداری فضای سبز، خدمات حمل‌ونقلی، خدمات ایمنی، ساماندهی و مناسب‌سازی شهر، ارائه برنامه‌ها و فعالیت‌های ورزشی و تفریحی، فراغتی، توجه به آسیب‌های اجتماعی و برنامه‌های حمایتی برای اقشار آسیب‌پذیر و...) با رویکرد خدمت‌رسانی به مردم شهر تهران انجام می‌شود. تأکید شهردار تهران مبنی بر افزایش ساعات خدمات‌رسانی به شهروندان فهیم تهرانی و ارتقای کیفیت خدمت‌رسانی ناشی از طرح رصد و قرار خدمت و وجود مابه‌ازای مشارکت مردمی و خدمت‌رسانی در بودجه سال‌جاری نشان از تغییر رویکرد شهرداری و شورا در دوره اخیر دارد. مطمئنا اهتمام و تلاش برای عملیاتی کردن مفاهیم کلیدی فوق‌الذکر به تحقق هر چه بیشتر محورهای بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری (مشارکت مردمی و خدمات‌رسانی) کمک خواهد کرد.