افزایش دامنه نوسان قیمت سهام؛ از امروز

مطابق تصمیم مسئولان بازار سرمایه از امروز دامنه نوسان قیمت سهام شرکت‌های حاضر در بازار اول بورس تهران و فرابورس از 5 به 6درصد مثبت و منفی افزایش می‌‌یابد. آنطور که مسئولان سازمان بورس می‌گویند قرار است تا پایان سال دامنه نوسان به‌صورت تدریجی افزایش یابد. به‌زعم تحلیلگران، افزایش دامنه نوسان گام نخست برای حرفه‌ای‌شدن بازار سهام است.
به‌گزارش همشهری، بالاخره بعد از سال‌‌ها گفتمان و حتی تنش میان سهامداران حرفه‌ای و مقامات بازار سرمایه، سازمان بورس به این نتیجه رسید که دامنه نوسان قیمت سهام را افزایش دهد. به این ترتیب از امروز دامنه نوسان قیمت سهام شرکت‌های بازار اول بورس تهران و فرابورس از 5درصد به 6درصد مثبت و منفی افزایش خواهد یافت؛ یعنی دامنه رشد یا نزول قیمت سهام شرکت‌های بورس از 10درصد به 12درصد تغییر خواهد کرد. به‌گفته مسئولان سازمان بورس، این ابتدای کار است و در ماه‌های آینده باید منتظر رشد بیشتر دامنه نوسان بود. این تصمیم در حالی گرفته شده که از 2دهه پیش تاکنون بسیاری از تحلیلگران، کارشناسان و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای نسبت به دامنه محدود نوسان قیمت سهام شرکت‌ها در بورس معترض بودند و این دامنه محدود را عامل بی‌ثباتی در بورس می‌دانستند. در طول سال‌های گذشته بسیاری از بورس‌های معتبر دنیا به سمت افزایش دامنه نوسان و حتی حذف دامنه نوسان ایستا حرکت کرده‌اند. به‌طور مثال، در بورس نیویورک دامنه نوسان ایستا حذف و دامنه‌ای تحت عنوان دامنه پویا تعریف شده که در آن میزان نوسان قیمت سهام شرکت‌ها بسته به شرایط شرکت، متفاوت است. در ترکیه و چین هم دامنه نوسان تا 10درصد رشد کرده و بورس‌های اروپایی نیز عمدتا دامنه نوسان قیمت سهام شرکت‌ها بین 10 تا 20درصد است. در حال حاضر بیشترین میزان دامنه نوسان مربوط به کشورهای آسیای جنوب شرقی است که اتفاقا بازار‌های مالی‌شان به‌سرعت در حال رشد است و گوی سبقت را از نظر سرعت توسعه از سایر بورس‌های دنیا ربوده‌اند. به‌عنوان مثال، دامنه نوسان قیمت در ژاپن به‌صورت پویا بین 10 تا 60درصد تعریف شده و کشورهای هنگ‌کنگ، سنگاپور و مالزی نیز دامنه نوسان پویا بین 10 تا 20 و حتی تا 50درصد تعریف شده است.

معضلات دامنه نوسان 
به‌زعم کارشناسان و تحلیلگران، دامنه نوسان محدود معضلات فراوانی دارد اما یکی از بزرگ‌ترین مشکلات آن که در سال‌های گذشته چالش تشکیل صف‌های خرید و فروش در بورس ‌که در اغلب موارد به ضرر و زیان سهامداران و افت‌و‌خیز سنگین شاخص بورس منجر می‌‌شود، محدود‌کردن دامنه نوسان قیمت سهام به‌معنای این است که قیمت سهام یک شرکت اجازه رشد یا کاهش بیش از مقدار تعیین‌شده را ندارد و چنانچه حجم عرضه و تقاضا به‌گونه‌ای باشد که نوسان قیمت بیش از دامنه تعیین شده باشد، به تشکیل صف‌های خریدوفروش منجر می‌شود. مشکل اصلی اینجاست که تشکیل صف‌های خریدو‌فروش هیجان را در بازار سرمایه افزایش می‌دهد و در طول سال‌های گذشته به ملاکی تعیین‌کننده برای سهامداران برای خرید سهام یک شرکت تبدیل شده است به‌طوری که سهام شرکتی که با صف خرید مواجه باشد، با افزایش تقاضا مواجه می‌شود و سهام شرکتی که با صف فروش مواجه باشد، با افزایش عرضه مواجه می‌شود زیرا بسیاری از سهامداران به‌دلیل آنکه کمتر به مستندات تحلیلی تکیه می‌کنند صرفا به صف‌های خریدو‌فروش برای دادوستد در بورس توجه می‌کنند. محسن علیزاده، یک عضو شورای بورس در این‌باره می‌گوید: معتقدم به‌طور کلی دامنه نوسان باید مانند بورس‌های جهانی حذف شود تا بازار به سمت تعادل پیش برود و دیگر در عرضه و تقاضا شاهد نوسانات شدید نباشیم. او ادامه می‌دهد: اگر در 2سال گذشته با توجه به ریزش‌های شدید بازار سرمایه اقدام به حذف دامنه نوسان می‌کردیم، تاکنون موفق شده بودیم بازار را برگردانیم، اما اگر این موضوع موکول به فراهم‌شدن تمام شرایط شود، هیچ‌گاه به نتیجه نمی‌رسد. به‌گفته عضو ناظر مجلس در شورای بورس، سازمان بورس باید دامنه نوسان را حذف کند و شورای بورس هم حتما از این تصمیم حمایت خواهد کرد.

فواید افزایش دامنه نوسان
به‌زعم تحلیلگران، هرچه دامنه نوسان بیشتر شود، فضا برای سهامدارانی که قدرت تحلیل بالاتری دارند، بازتر می‌شود و سهامدارانی که اطلاعات یا دانش مالی کمتری دارند یا مجبورند قدرت تحلیلی خود را افزایش دهند یا به‌صورت غیرمستقیم و از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین افزایش دامنه نوسان از یک طرف فضای تحلیلی بازار سرمایه را افزایش می‌دهد و منجر به توسعه بازار سرمایه خواهد شد و از طرف دیگر به جذب منابع بیشتری از سوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری منجر خواهد شد که به‌صورت مستقیم مردم را در
سود ‌و زیان بورس شریک می‌کنند.
مهدی سوری، کارشناس بازار سرمایه در این‌باره می‌گوید: افزایش قابل‌توجه دامنه نوسان می‌تواند به افزایش نقدشوندگی، روان‌تر‌شدن معاملات، جلوگیری از صف‌های طولانی خرید و فروش معاملات و در نهایت حرفه‌ای‌تر‌شدن و استانداردسازی معاملات این بازار منجر شود.
به‌گفته او، در اغلب موارد وقتی سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به‌صورت مستقیم و بدون دانش در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند، دارایی‌شان را از دست می‌دهند بنابراین سهامداران باید این موضوع را مدنظر قرار دهند که برای سرمایه‌گذاری در بازارهای حرفه‌ای باید ضمن آموزش و حرفه‌ای‌تر‌شدن نحوه سرمایه‌گذاری، سرمایه خود را به‌صورت غیرمستقیم وارد این بازار کنند. میثم فدایی، مدیرعامل فرابورس هم در این‌باره می‌گوید: یکی از ویژگی‌های اصلی بازار سرمایه، بحث نقدشوندگی است. دامنه نوسان محدودیتی بود که برای جلوگیری از هیجانات بازار در سال‌های گذشته درنظر گرفته شده بود که با رشد و بلوغ سرمایه‌گذاران و افزایش عمق تحلیلی سرمایه‌‌گذاران، به تناسب آن دامنه نوسان افزایش پیدا کرده است. به‌گفته او،‌ هم‌اکنون عمق دانش و تحلیلگری بازار سرمایه در مقایسه با سال‌‌های گذشته بهبود پیدا کرده است.

مکث
رشد دوبرابری دامنه نوسان به درخواست بازارگردان 
با تصویب ضوابطی امکان افزایش حداکثر تا دو‌برابر دامنه نوسان عادی نمادهای بورس با درخواست بازارگردان میسر شد. مهدی زمانی سبزی، معاون عملیات بازار بورس تهران در این‌باره گفت: مطابق دستورالعمل بازارگردانی در بورس تهران، بازارگردان می‌تواند در دوره فعالیت بازارگردانی، درخواست تغییر دامنه نوسان قیمت را که نباید از حالت عادی کمتر باشد، به بورس پیشنهاد دهد. او افزود: بازارگردانی امکان ارائه این درخواست و دریافت مجوز موضوع این ماده را دارد که حداقل ۳ماه در نماد مورد درخواست عملیات بازارگردانی انجام داده باشد و در ۷۰درصد روزهای فعالیت خود طی 3ماه گذشته در سمت بازارگردانی نماد مورد‌نظر، به‌طور کامل تعهدات خود را ایفا کرده باشد. وی ادامه داد: درصورت وجود چند بازارگردان در یک نماد، موافقت تمام بازارگردان‌های فعال در نماد مربوطه درخصوص افزایش دامنه نوسان الزامی است. در این صورت تعهدات بازارگردانی شامل حداقل حجم معاملات و حداقل حجم سفارش انباشته برای تمامی بازارگردان‌ها، حداقل به نسبت میزان رشد دامنه نوسان جدید نسبت به دامنه نوسان قبلی افزایش می‌یابد.