4 دهه مصاف با محرومیت  و بلایای طبیعی

زکیه عاقلی؛ تاریخ‌پژوه

«اینک به مرحله حساسی از دوران انقلاب اسلامی خود رسیده‌ایم. دوران سازندگی، دورانی که باید از ثمرات انقلابمان، مردم محروم و ستمدیده ایران بهره‌مند شوند، دورانی که باید شکوه نظام عدل اسلامی را لمس کنید، دورانی که همه باید دست به ‌دست هم بدهیم، تا ریشه فقر و استضعاف را برکنیم... در رژیم منفور پهلوی، مسئله مسکن یکی از مصیبت‌‌بارترین مشکلات اجتماعی مردم ما بود. بسیاری از مردم در اسارت تهیه یک قطعه زمین و داشتن یک لانه بودند و چه بسا تمام عمرشان را، زیر بار بانک‌ها و سودجویان و غارتگران به سر می‌بردند، تا بتوانند پناهگاهی را برای خود و فرزندانشان دست و پا کنند. قشر عظیمی از مستضعفان جامعه هم، به‌کلی از داشتن خانه محروم بودند و در زوایای بیغوله‌ها و اتاقک‌های تنگ و تاریک و خرابه‌ها، به‌سر می‌بردند و چه بسا قسمت مهمی از درآمد ناچیزشان را، بایستی برای‌ اجاره آن بپردازند. این میراث شوم برای ملت ما باقی مانده و اکنون جامعه ما، با چنین مصیبتی دست به گریبان است. نظام اسلام چنین ظلم و تبعیضی را تحمل نخواهد کرد و این از حداقل [حقوق‌] هر فرد است، که باید مسکن داشته باشد... .»
کار بنیاد مسکن با پیام امام خمینی(ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی (که بخش‌هایی از آن در ابتدا آمد)، با ساخت خانه برای اقشار محروم و به‌ویژه ساکنان حلبی‌آبادهای اطراف شهرهای بزرگ شروع شد اما خیلی زود وظایف جدیدی برای این بنیاد تعریف شد. 
با حمله ارتش بعثی صدام به کشور و بعد از آن نیز آغاز بمباران مناطق مسکونی شهرها و روستاهای ایران، بنیاد مسکن وظیفه پیدا کرد تا به ساخت مسکن محرومانی که در بمباران خانه خود را از دست داده بودند هم بپردازد. البته در کنار ویرانی خانه‌های مردم به‌خاطر بمباران‌های ارتش بعثی صدام، هرازگاه بلایای طبیعی هم موجب خرابی خانه‌های مردم می‌شد. در واقع از آنجا که ایران سرزمینی است که در طول قرن‌ها همیشه با حادثه‌های طبیعی همچون زلزله و سیل مواجه بوده است، پس ساخت مسکن برای اقشار محرومی که به‌خاطر وقوع زلزله و سیل خانه‌هایشان را از دست می‌دادند نیز به وظایف بنیاد مسکن اضافه شد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم مانند قرن‌های گذشته، ایران ما زلزله و سیل‌های مهیب و مخربی را در نقاط مختلف کشور دید که بخشی از آن به قرار ذیل آمده است: 
 سیل مهیب سال1366.ش در تجریش (تهران)
 سیل مهیب 1367.ش در دماوند 
 زلزله وحشتناک 7.4ریشتری سال1369.ش رودبار و منجیل که به کشته شدن 35هزار نفر و خرابی وسیع خانه‌های مردم در کل آن منطقه منجر شد.
 زلزله 7.3ریشتری سال1376.ش شهر بیرجند و روستاهای اطراف آن که 1500کشته بر جای گذاشت.
 سیل سهمگین سال1377.ش در شهر ماسوله 
 سیل ویرانگر سال1380.ش استان گلستان که موجب کشته و مفقود شدن 500نفر و خرابی بسیار در این استان شد.
 زلزله مهیب 6.5ریشتری سال1382.ش در شهر بم که به کشته شدن 41هزار نفر و خرابی کامل شهر بم منجر شد.
 زلزله 6.4ریشتری سال1383.ش شهر زرند کرمان 
 سیل سال1388.ش شهر قم 
 زلزله 6.2ریشتری سال1391.ش اهر و ورزقان آذربایجان‌شرقی با 250کشته و خرابی چندین روستا 
به علاوه وقوع سیل‌های مهیب و ویرانگر سال1398.ش در چندین استان، ازجمله مهم‌ترین بلاهای طبیعی به وقوع پیوسته در ایران بعد از انقلاب بوده است؛ بلایایی که موجب شد تا مسئولین نظام جمهوری اسلامی را به فکر تدوین قوانین و اجرای آن برای بهسازی و مقاوم‌سازی‌ خانه‌های مردم در کل کشور بیندازد؛ آن‌هم با نقش‌آفرینی مستقیم بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به‌ویژه در مناطق روستایی؛ اقدام مؤثری که در طول چند دهه، باعث شد که در چند سال اخیر بعد از وقوع زلزله‌های با ریشتر بالا، هم با تعداد فوتی‌های کمتری مواجه و هم با خرابی‌های کمتری نسبت به گذشته روبه‌رو شویم.