بهبود کسب‌وکار به مدد رونق شب‌عید

به‌مدد بازار شب عید، وضعیت کسب‌وکارها بهبود پیدا کرده؛ اما همچنان نگرانی فعالان اقتصادی از افزایش هزینه تولید و بلاتکلیفی مذاکرات هسته‌ای مشهود است. به‌گزارش همشهری، شاخص مدیران خرید (PMI) که در ایران با عنوان شامخ منتشر می‌شود، در آخرین ماه از سال گذشته خود را بازیابی کرده و به بالاترین رقم در 5ماه اخیر رسیده است. 2نکته مهم در این گزارش وجود دارد که اولا بیانگر کاهش شدید خوش‌بینی فعالان اقتصادی به‌کار و تولید در آینده است و دوم اینکه از انتقال فشار ناشی از افزایش هزینه تولید و بلاتکلیفی‌های اقتصاد کلان به نیروی کار و تعدیل آنها حکایت دارد.

2چالش کسب‌وکار
اطلاعاتی که مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در قالب گزارش شامخ اسفند۱۴۰۰ منتشر کرده نشان می‌‌دهد این شاخص با رسیدن به رقم 54.74واحد، تقریبا هم‌راستا با اسفند‌1399 قرار گرفته و وضعیت تولید در یک سال منتهی به اسفند1400 باوجود همه فرازونشیب‌ها تغییر محسوسی نداشته است؛ اما بررسی شاخص انتظارات تولید برای ماه آینده حاکی از این است که در اسفند پارسال، رقم این شاخص با قرار‌گرفتن روی رقم 35.29، به پایین‌ترین حد از اسفند98 تاکنون رسیده است. البته کاهش این شاخص تا حدودی طبق روال سال‌های گذشته ناشی از تعطیلات فروردین بوده و به‌واسطه مصادف‌شدن آن با ماه مبارک رمضان تشدید شده است؛ اما اظهارات فعالان اقتصادی حاکی از این است که ابهام در چشم‌انداز اقتصاد کلان و به‌ویژه بلاتکلیفی فضای بین‌المللی درخصوص حصول توافق و کاهش اثرات تحریم بر اقتصاد کشور نیز بر کاهش این شاخص تأثیر داشته است. دیگر نکته برجسته در گزارش شامخ اسفند1400 این است که در این ماه، از مجموع مؤلفه‌های اصلی شامخ، فقط شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی، منفی ثبت شده است. به عقیده فعالان اقتصادی، افزایش هزینه‌های نهاده‌های تولید و ارائه خدمات ازجمله دستمزدها، قیمت انرژی و تجهیزات باعث شده تا شرکت‌ها ضمن خودداری از به‌کارگیری نیروی کار جدید، برای جبران هزینه‌ها مترصد تعدیل نیرو در بعضی ‌واحدهای اقتصادی شوند. طبق اطلاعاتی که مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در سی‌امین دوره گزارش شامخ منتشر کرده، در اسفند۱۴۰۰، شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی 82.44واحد بوده که یکی از کمترین مقادیر در ۱۷ماه اخیر است. با توجه به اینکه گزارش اخیر مرکز آمار ایران از تحولات بازار کار زمستان1400، از رشد منفی بازار کار ایران حکایت دارد، علاج‌نشدن هزینه‌های تحمیلی به تولید می‌تواند ضمن ابتر‌کردن سیاست‌های اشتغالی دولت در سال‌جاری، شرایط نامساعدی هم برای بخشی از شاغلان رقم بزند.

نمای باز اقتصاد
در اسفندماه گذشته، شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار در اسفندماه نسبت به بهمن1400 افزایش داشته و با فتح قله 81.58واحدی، به یکی از بیشترین مقادیر خود در تاریخ 30ماهه انتشار شامخ رسیده است. همچنین در این ماه شاخص میزان سفارش‌های جدید مشتریان پس از ۴ماه ثبت رقم کمتر از واحد۵۰، به بیشترین مقدار ۶ماهه اخیر رسیده و روی رقم 44.55واحد ایستاده است. البته به عقیده فعالان اقتصادی، تقاضا همچنان متأثر از تورم و بلاتکلیفی فضای بین‌المللی بوده و به مقادیر واقعی و باثبات خود نرسیده است. از دیگر اتفاقات مطلوب اقتصاد در اسفندماه این است که شاخص موجودی مواداولیه و لوازم خریداری‌شده برای تولید، بعد از ۶ماه روند کاهشی به 74.54واحد رسیده که بیشترین مقدار از ابتدای شروع طرح محسوب می‌شود و نتیجه گشایش‌هایی است که در حوزه تأمین مواداولیه و تسهیل واردات آنها انجام شد. البته این افزایش بیشتر در بخش خدمات و کشاورزی رخ داده و در بخش ساختمان، شاخص موجودی مواداولیه و لوازم خریداری‌شده برای تولید، با کاهش زیادی همراه بوده است. این موضوع هرچند می‌تواند ناشی از کاهش جنب‌وجوش بازار مسکن و بی‌میلی تولیدکنندگان برای آغاز پروژه جدید باشد، اما بخش قابل‌توجهی از آن به‌واسطه تسریع در عملیات ساختمانی در زمستان و به‌خصوص اسفندماه است.

تنور داغ تورم
گزارش شامخ نشان می‌دهد در اسفندماه، شاخص قیمت خرید مواداولیه و لوازم خریداری‌شده برای تولید به بیشترین مقدار ۳ماه اخیر رسیده و همزمان شاخص قیمت فروش محصولات و خدمات نیز نسبت به بهمن‌ماه افزایش یافته است. فعالان اقتصادی می‌گویند باوجود بالا‌بردن قیمت فروش کالا و خدمات، این افزایش نمی‌تواند کل هزینه تحمیل‌شده به تولید را جبران کند؛ چراکه تقاضا به دلایلی نظیر کاهش قدرت خرید و بلاتکلیفی شرایط اقتصاد سیاسی وارد بازار نمی‌شود. درمجموع هرچند شامخ اسفند1400 نشان‌دهنده رونق فعالیت‌ها مشابه اسفند1399 است، اما بسیاری از فعالان اقتصادی در این ماه به‌دلیل نبود تناسب بین افزایش قیمت نهاده‌های تولید و قیمت فروش، با افزایش شدید هزینه‌ها روبه‌رو شدند.

پسرفت صنعت
در شرایطی که شاخص مدیران خرید (PMI) کل اقتصاد در اسفند1400 با جایگاه این شاخص در اسفند1399 برابر شده، این وضعیت در بخش صنعت تکرار نشده و اکثر مؤلفه‌های شامخ صنعت در این ماه در مقادیری کمتر از اسفند1399 قرار گرفته‌اند. آمارها نشان می‌دهد در اسفند1400، رقم شامخ بخش صنعت به 56.43واحد رسیده که نسبت به شامخ 57.29واحدی در اسفند1399 کمتر است. همچنین شاخص میزان سفارش‌های جدید مشتریان در اسفند پارسال59.92 بوده که گرچه بیشترین مقدار در دوره 10ماهه محسوب می‌شود، اما همچنان پایین‌تر از اسفند1399 قرار دارد. همچنین شاخص میزان فروش محصولات بخش صنعت نیز گرچه در اسفند1400 به بالاترین رقم در دوره 10ماهه رسیده اما در مقایسه با اسفند1399 مقدار کمتری را ثبت کرده است. طبق اطلاعات منتشر‌شده از سوی اتاق ایران، ثبات نسبی در نرخ ارز، فرایند تأمین مواداولیه موردنظر صنایع را تسهیل کرده و شاخص موجودی مواداولیه بخش صنعت در اسفندماه به بیشترین مقدار در 3ماه اخیر رسیده و شاخص میزان صادرات کالای بخش صنعت نیز با ثبت بالاترین رکورد در دوره زمانی 3ماهه در وضعیت بهتری قرار گرفته است. البته در بخش صنعت نیز شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی با شدتی بیشتر نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی دچار افول شده و به یکی از کمترین مقادیر در دوره 23ماهه اخیر رسیده است.