برآیند تورم و بیکاری در پایان دهه

شاخص فلاکت در ایران به‌رغم کاهش نرخ بیکاری و البته روند نزولی تورم طی ماه‌های پس از روی کار آمدن دولت سیدابراهیم رئیسی، در پایان سال 1400به 49.6درصد رسید که بالاترین رکورد در دهه گذشته است. به گزارش همشهری، نرخ تورم از 21.5درصد در پایان سال 90به 40.2درصد در پایان سال 1400رسیده و در همین مدت نرخ بیکاری از 12.3درصد به 9.4درصد کاهش یافته؛ با این حال شاخص فلاکت به‌عنوان مجموع نرخ تورم و نرخ بیکاری از 33.8درصد در پایان سال 90به رقم 49.6درصد در پایان سال 1400رسیده که بالاترین شاخص فلاکت در طول 11سال گذشته است.
شاخص فلاکت به سبب تک‌رقمی شدن نرخ تورم در سال‌های 95 و 96به‌ترتیب به 19.3و 20.3درصد رسید که پایین‌ترین رقم در طول دهه گذشته به‌حساب می‌آید. با تشدید فشار تحریم‌ها پس از خروج دولت وقت آمریکا از برجام، نرخ تورم در ایران در فاصله سال‌های 97 تا 1400روندی صعودی را تجربه کرده و حالا دولت سیدابراهیم رئیسی تلاش می‌کند تا نرخ تورم را در نخستین سال از قرن جدید خورشیدی پایین بیاورد که در این صورت انتظار می‌رود شاخص فلاکت، روندی نزولی پیدا کند.
ثبت رکورد تازه شاخص فلاکت در پایان قرن 14خورشیدی به‌رغم تک‌رقمی شدن نرخ بیکاری در نتیجه کاهش نرخ مشارکت، نشان می‌دهد ادامه حیات اقتصاد ایران در تورم بالا، می‌تواند زمینه‌ساز اختلال در شاخص‌های کلان ازجمله نرخ بیکاری، نرخ تورم و شاخص فلاکت باشد و از این منظر اولویت نخست و شاید مهم‌ترین مطالبه مردم از دولت، تلاش برای کاهش نرخ تورم طی سال‌های آینده است. هرچند که بانک مرکزی نرخ تورم هدف‌گذاری شده را اعلام نمی‌کند، اما به‌نظر می‌رسد که تورم هدف دولت در سال‌جاری 25درصد باشد که به این ترتیب کاهش 15درصدی تورم در امسال می‌تواند اثر محسوس و ملموسی بر شاخص فلاکت داشته باشد.
نخستین بار شاخص فلاکت در جریان مناظرات جنجالی انتخابات ریاست‌جمهوری سال 88 از سوی محسن رضایی از نامزدهای انتخابات اعلام شد که او اکنون معاون اقتصادی رئیس‌جمهور، سیدابراهیم رئیسی است.

نقشه شاخص فلاکت در استان‌ها
پایین‌ترین شاخص فلاکت در پایان سال 1400مربوط به استان تهران و بالاترین هم مربوط به استان آذربایجان غربی است. محاسبات همشهری به استناد نرخ بیکاری و نرخ تورم اعلام شده مرکز آمار ایران نشان می‌دهد شاخص فلاکت در تهران 43.6درصد در سال 1400بوده که برایند نرخ تورم 37.6درصدی و نرخ بیکاری 6درصدی این استان است. پس از آن استان سیستان و بلوچستان با نرخ تورم 36.6درصدی و نرخ بیکاری 7.6درصدی قرار دارد که با نمره 44.2درصد در رتبه دوم کمترین شاخص فلاکت جای گرفته است. استان‌های همدان با شاخص فلاکت 44.8درصد، سمنان با 45.4درصد، قم با 46درصد و خراسان رضوی با 46.5درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
این گزارش می‌افزاید: علاوه بر استان‌های تهران، سیستان و بلوچستان، همدان، سمنان، قم و خراسان رضوی، 2استان فارس و خراسان رضوی، شاخص فلاکت پایین‌تر از میانگین کشوری را در پایان دهه 90تجربه کرده‌اند. شاخص فلاکت در استان فارس 49.4درصد و در استان خراسان جنوبی 49.5درصد برآورد می‌شود؛ درحالی‌که میانگین شاخص فلاکت سال 1400ایران 49.6درصد، نرخ بیکاری 9.4درصد و نرخ تورم 40.2درصد بوده است.

استان‌های میانه‌‌نشین در شاخص فلاکت
علاوه بر 2استان مرکزی با شاخص فلاکت 49.8درصد و قزوین با 49.8درصد، شاخص فلاکت در استان‌های گیلان، گلستان، اصفهان و بوشهر در کانال 50درصد نوسان داشته و در کانال 51درصدی هم 2استان یزد و خوزستان قرار گرفته‌اند. پس از آن استان‌های مازندران، آذربایجان شرقی، زنجان، خراسان شمالی و کرمان در کانال فلاکت 52درصدی و وضعیت نارنجی قرار می‌گیرند که درصورت افزایش نرخ بیکاری یا تورم، این استان‌ها مستعد قرار گرفتن در وضعیت بدتر خواهند بود.
در رتبه بعدی جدول فلاکت 2استان البرز با شاخص 53.1درصد و ایلام با 53.3درصد دیده می‌شوند و 8استان هرمزگان با شاخص 55درصد، چهارمحال و بختیاری با 55.4درصد، اردبیل، با 55.5درصد، کهگیلویه و بویراحمد با 56.6درصد، کرمانشاه با 57.6درصد، لرستان با 57.7درصد، کردستان با 57.8درصد و سرانجام آذربایجان غربی با فاصله زیاد نسبت به دیگر استان‌ها با شاخص 62.2درصد در وضعیت قرمز جدول فلاکت قرار دارند. نکته مهم در ارزیابی وضعیت شاخص فلاکت استان‌های قرار گرفته در وضعیت قرمز می‌توان به نرخ بیکاری دورقمی اشاره کرد؛ به‌نحوی که در آخرین فصل آخرین سال قرن 14خورشیدی 10استان ایران نرخ تورم دورقمی را تجربه کردند که بالاترین نرخ بیکاری مربوط به استان آذربایجان غربی با 18.3درصد و کرمانشاه با 17.9درصد است.

شکاف فلاکت، بیکاری و تورم
داده‌های رسمی مرکز آمار روایت می‌کند شکاف تورم سالانه بین استان‌های ایران 11.9درصد بوده که بالاترین نرخ را در استان کهگیلویه و بویراحمد به میزان 48.2درصد و کمترین هم در استان همدان با 36.3درصد مشاهده شده است. شکاف نرخ بیکاری هم در سال گذشته 12.3درصد بوده که کمترین نرخ بیکاری مربوط به استان تهران با 6درصد و بالاترین میزان مربوط به استان آذربایجان غربی به میزان 18.3درصد بوده است. نتیجه برایند نرخ تورم و نرخ بیکاری، شکاف 18.6درصدی در شاخص فلاکت بین استان آذربایجان غربی با شاخص 18.6درصد و استان تهران با شاخص 43.6درصد است.