افزایش نگرانی از شیوع سرخک

آمار ابتلا به سرخک در کشور روند افزایشی دارد و به‌عنوان یک بیماری ویروسی و به‌شدت مسری معمولا در سنین زیر 5سال بروز می‌کند و تهدیدی برای جان کودکان به شمار می‌رود. این در حالی است که استان‌های شرقی و جنوب شرقی کشور ازجمله خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان به‌دلیل تردد مردم کشورهای پاکستان و افغانستان، احتمال شیوع بیماری همواره بیشتر بوده است. هر چند که به تأکید متخصصان بهداشتی کشور این مهاجران به سرعت در کشور پخش و عامل انتقال بیماری‌اند. زهرا نهبندانی، رئیس گروه بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم با تأیید این مسئله می‌گوید: «آمار ابتلا به بیماری سرخک در کشور افغانستان افزایش چشمگیری دارد و خراسان رضوی هم به‌دلیل همجواری با مرزهای این کشور در خطر شیوع بیماری سرخک است.» نهبندانی با تأکید بر اینکه در موارد همه‌گیری بیماری سرخک ممکن است بین یک تا 5درصد مرگ در بیماران رخ دهد، ادامه می‌دهد: «کسانی که معمولا ضعف سیستم ایمنی یا سوءتغذیه دارند، بیشتر به عوارض سرخک مبتلا می‌شوند. سرخک می‌تواند به سرعت در یک جامعه پخش شده و همه‌گیری‌هایی ایجاد کند، این بیماری توانایی بروز فرم‌های شدید و یا مرگ‌ومیر را هم دارد بنابراین نباید نسبت به این بیماری بی‌توجه بود و لازم است با مشاهده نشانه‌های اولیه حتما برای درمان به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه شود. بر این اساس عموم مردم فارغ از نوع ملیت اگر کودک زیر 5سال دارند و به‌دلیل کرونا واکسیناسیون کودکشان به تأخیر افتاده، حتما برای تکمیل واکسن به‌خصوص واکسن سرخک اقدام کنند.»
به‌گفته این مسئول در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، سرخک به درمان دارویی ویژه نیاز ندارد و پیشگیری از آن بسیار راحت است، واکسن مؤثری هم دارد که مدت‌هاست در ایران و جهان استفاده می‌شود: «واکسن سرخک در کشور ما در قالب واکسن سه‌گانه MMR که واکسن ترکیبی علیه بیماری‌های سرخک، ‌سرخجه و اوریون است، استفاده می‌شود. این واکسن در ۲نوبت در سنین ۱۲ و ۱۸ ماهگی به کودکان تزریق می‌شود. همچنین کسانی که در جریان یک همه‌گیری در معرض بالای ابتلا به بیماری باشند، ممکن است به‌عنوان دوز تکمیلی لازم باشد که واکسن دریافت کنند.» 

واکسیناسیون، جدی‌ترین مداخله زودهنگام برای سرخک 
احمد مهری، اپیدمیولوژیست هم درباره شیوع سرخک در کشور با توجه به هشدار روزهای اخیر وزارت بهداشت به همشهری می‌گوید: «درباره این بیماری جدی‌ترین مداخله زودهنگام، واکسینه کردن تمام کودکان زیر 5سال کشور با واکسن سرخک است که در پایگاه‌ها و خانه‌های بهداشت انجام می‌شود.» به‌گفته مهری، قبل از معرفی واکسن سرخک در سال1963 و واکسیناسیون گسترده، اپیدمی‌های عمده درباره این بیماری تقریبا هر 2 تا 3سال رخ می‌داد و سرخک باعث مرگ میلیون‌ها نفر در سال می‌شد. او ادامه می‌دهد: «فعالیت‌های تسریع ایمن‌سازی تأثیر عمده‌ای در کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرخک داشتند و در سال‌های 2000 تا 2018، واکسیناسیون سرخک از مرگ 23.2میلیون نفر جلوگیری کرد. مرگ‌ومیر جهانی براثر سرخک از 536هزار نفر در سال2000 به 142هزار نفر در سال2018 رسیده و کاهش 73درصدی داشته است. البته در کشورهایی که سرخک تا حد زیادی از بین رفته است، موارد وارداتی از کشورهای دیگر منبع مهم عفونت باقی مانده است و با وجود واکسن ایمن و مؤثر هم بیش از 140هزار نفر در سال2018 براثر سرخک جان خود را از دست دادند که عمده آنها کودکان زیر 5سال بودند.» مهری با بیان اینکه سرخک به‌عنوان یک بیماری انسانی مطرح است که در حیوانات شناخته شده نیست، ادامه می‌دهد: «این بیماری از سوی یک ویروس از خانواده پارامیکسو ویروس ایجاد و معمولا از طریق تماس مستقیم و از طریق هوا منتقل می‌شود. سرخک مجرای تنفسی را آلوده می‌کند و سپس در سراسر بدن پخش می‌شود. نخستین علامت سرخک معمولا تب بالاست که حدود 10 تا 12روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس آغاز و 4 تا 7روز طول می‌کشد. آبریزش بینی، سرفه، قرمزی و آبریزش چشم‌ها و لکه‌های کوچک سفید داخل گونه‌ها می‌تواند در مرحله اولیه ایجاد شود. بعد از چند روز، بثورات پوستی معمولا روی صورت و بالای گردن ظاهر شده و در حدود 3روز افزایش پیدا می‌کند و درنهایت به دست‌ها و پاها می‌رسد. بثورات به‌مدت 5 تا 6روز باقی می‌ماند و سپس محو می‌شود.»
به‌گفته این اپیدمیولوژیست، بیشتر مرگ‌ومیرهای ناشی از سرخک ناشی از عوارض مرتبط با این بیماری است و عوارض جدی آن در کودکان زیر 5سال یا بزرگسالان بالای 30سال، شایع‌تر است: «جدی‌ترین عوارض شامل کوری، آنسفالیت (عفونتی که باعث تورم مغز می‌شود)، اسهال شدید و کم‌آبی بدن، عفونت گوش یا دستگاه تنفسی شدید است. عفونت‌هایی مانند ذات‌الریه سرخک شدید در میان کودکان کم‌تغذیه، به‌ویژه آنهایی که ویتامینA کافی ندارند، یا سیستم ایمنی‌شان بر اثر اچ‌آی‌وی‌ایدز یا سایر بیماری‌ها ضعیف شده است، بیشتر است.