وضعیت قرمز در افغانستان

نان، سبزی، چای و شاید قند که این روزها در افغاستان در دسته مواد غذایی لوکس قرار گرفته، حداکثر غذایی است که خوش‌شانس‌ترین خانواده‌های افغان در سفره‌های خود خواهند دید. به‌گفته رامیز الاکباروف، معاون ویژه نماینده دبیر کل سازمان ملل، ‌95درصد از جمعیت 38میلیونی افغانستان، اکنون غذای کافی برای خوردن ندارند. در این میان، 23میلیون نفر از جمعیت افغان به بخشی از بحران گسترده قحطی افغانستان تبدیل شده‌اند و محکوم به تحمل گرسنگی مطلق هستند؛ وضعیتی که تا پیش از این حتی در بحبوحه جنگ در افغانستان قابل تصور نبود. طبق اعلام سازمان ملل، اکنون ‌تقریبا 100درصد خانوارهای افغان که زنان، سرپرست آنها هستند، با گرسنگی شدید مواجهند.

مرگ ناشی از گرسنگی نوزادان افغان
این وضعیتی است که با آغاز حکومت طالبان در افغانستان گریبانگیر مردم آن کشور شده است. خشکسالی، بیکاری گسترده، نبود بودجه برای پرداخت حقوق به کارمندان، قطع کمک‌های مالی خارجی و مسدود شدن دارایی‌های افغانستان در بانک‌های آمریکایی از جمله عواملی است که به وقوع قحطی و گرسنگی شدید در افغانستان دامن زده است. بسیاری از زنان سرپرست خانوار تا پیش از آغاز حکومت طالبان شاغل بوده‌اند، اما با گرفته شدن حق اشتغال و تحصیل از زنان پس از آغاز حکومت طالبان، منبع درآمد بسیاری از زنان سرپرست خانوار قطع شد‌ه و خانواده‌های تحت سرپرستی آنها اکنون با گرسنگی دست به گریبانند. براساس گزارش فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران از زمان آغاز حکومت طالبان در افغانستان، 60درصد از زنان شاغل در صنعت رسانه، مشاغل خود را از دست داده‌اند که بیش از 90درصد از این زنان، سرپرست خانوار بوده‌اند.
همزمان، افزایش ناامنی غذایی منجر به افزایش موارد ابتلا به سوءتغذیه و مرگ‌ومیر ناشی از گرسنگی به‌ویژه در میان کودکان شده است. در شرایطی که گرسنگی، گریبان بخش زیادی از جمعیت را گرفته است، هزینه‌های مربوط به سلامت و درمان، هزینه‌هایی مازاد و غیرضروری به شمار خواهند رفت. از این‌روست که ناتوانی در پرداخت هزینه‌های درمانی به‌ویژه در میان زنان باردار منجر به افزایش مرگ‌ومیر دوران بارداری شده است.
براساس داده‌های وزارت صحت عامه (بهداشت) افغانستان، در سال 2022نزدیک به 13هزار و 700نوزاد و 26مادر به‌دلیل سوءتغذیه جان خود را از دست داده‌اند. آمار سوءتغذیه و گرسنگی مطلق در استان‌های مختلف افغانستان به‌شدت در حال افزایش است و به‌ویژه کودکان زیر 5سال را تحت‌تأثیر قرار داده است. بدن کودکان زیر 5سال درحال رشد و تکامل است و درصورتی که مواد غذایی کافی دریافت نکنند، جان خود را از دست می‌دهند. کمبود غذا باعث شده تا خانواده‌های افغان برای درمان کودکان بیمار و بی‌جان خود به بیمارستان‌ها هجوم بیاورند، درحالی‌که بخش درمان افغانستان هم به‌دلیل نبود منابع و تجهیزات، توان چندانی برای کمک‌رسانی به این خانواده‌ها ندارد.

پافشاری مرگبار غرب به تحریم افغانستان
در این میان، کمبود منابع مالی داخلی، دسترسی نداشتن خانواده‌ها به محصولات مغذی، نبود شفافیت در توزیع بسته‌های غذایی اهدایی بین‌المللی و توزیع نشدن بسته‌های کمکی در میان خانواده‌های نیازمند شدت بحران گرسنگی را افزایش داده است. همچنین، علاوه بر کادر درمان افغانستان، آژانس‌های امداد بین‌المللی هم در مدیریت بحران گرسنگی ناتوانند، زیرا به واسطه تحریم‌های بین‌المللی با چالش‌های مالی زیادی دست به گریبانند. براساس گزارش دیده‌بان حقوق بشر، اگرچه بسیاری از کشورها خواستار رساندن کمک‌های بشردوستانه به افغانستان هستند، اما این کشور به‌شدت نیازمند یک نظام بانکداری عملیاتی است تا بتواند بحران موجود را مدیریت کند. درحال حاضر بیشتر بانک‌های افغانستان تعطیل شده‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر در گزارش خود تأکید دارد که بحران انسانی افغانستان، متاثر از یک بحرانی اقتصادی است. افغان‌ها غذا را در بازار می‌بینند، اما پولی برای خرید آن ندارند. کادر درمان آماده کمک‌رسانی به بیماران و نیازمندان هستند، اما تجهیزات و درآمدی ندارند. میلیارد‌ها دلار کمک آماده پرداخت به افغانستان است، اما نبود نظام بانکی، انتقال این کمک‌ها را غیرممکن ساخته است. محدودیت‌های بانکی و تحریم‌ها علیه حکومت طالبان امکان امدادرسانی و جابه‌جایی کمک‌های مالی را تقریبا غیرممکن ساخته است.
به‌گفته یان اگلاند، دبیر کل شورای پناهندگان نروژ، بحران نقدینگی، محرک اصلی بحرانی است که درحال تبدیل شدن به فاجعه‌بارترین بحران انسانی جهان است. سازمان ملل اعلام کرده است به‌منظور مدیریت این بحران و جلوگیری از شدت گرفتن بحران غذا در افغانستان به 4.4میلیارد دلار بودجه نیاز دارد. این بزرگ‌ترین کارزار جمع‌آوری پولی است که سازمان ملل تاکنون برای یک کشور به راه انداخته است. سازمان ملل برای کمک به افغان‌های گرسنه درخواست 4.4میلیارد دلار کمک نقدی کرده است، اما تا زمانی که آمریکا و دیگر سازمان‌های غربی اجازه انتقال کمک‌های مالی را ندهند، امکان کمک‌رسانی به افغان‌ها وجود نخواهد داشت.

فروش کودک و اعضای بدن
خانواده‌های افغان، به‌ویژه خانواده‌هایی که زنان سرپرست آنها هستند، در منگنه‌ای مرگبار به دام افتاده‌اند. از یک سو تندروی‌های طالبان مانع از اشتغال و درآمدزایی و تامین غذا توسط آنها شده و از سویی دیگر، همان قدرت‌هایی که با طالبان توافق صلح امضا کرده‌اند، مانع کمک‌رسانی به افغانستان شده‌اند و درصورتی که فشار جهل طالبان و جاه‌طلبی غرب از سر خانواده‌های افغان برداشته نشود، گرسنگی جان آنها را خواهد گرفت.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل پنجشنبه گذشته اعلام کرد که بحران گرسنگی در افغانستان به حدی رسیده است که خانوارهای افغان را وادار به فروش کودکان و اعضای بدن ساخته است تا به این شکل بتوانند غذایی برای خوردن به‌دست آورند. در بخش‌هایی از افغانستان دختران نابالغ وادار به ازدواج می‌شوند تا خانواده آنها با دریافت مهریه بتوانند غذای خود را تامین کنند. مواردی از فروش دختران کم سن و سال و خردسال هم در افغانستان گزارش شده است. به‌گفته گوترش تقریبا هیچ افغانستانی در داخل این کشور دسترسی به مواد غذایی کافی ندارد. گوترش بار دیگر خواستار کمک کشورها برای تامین کمک مالی 4.4میلیارد دلاری برای کمک به افغانستان شد؛ درخواستی که کمی بلندپروازانه به شمار می‌آید، آن هم در شرایطی که تقریبا تمامی توجه جهان درحال حاضر به جنگ روسیه و اوکراین و کمک به جنگ‌زدگان اوکراینی است. تاکنون نزدیک به 2.4میلیارد دلار پول جمع‌آوری شده که فاصله زیادی تا هدف 4.4میلیارد دلاری مورد نیاز افغانستان دارد.
گوترش گفته است که کشورهای قدرتمند غربی نمی‌توانند تبعات تصمیمات خود مبنی بر مسدود کردن دارایی‌های افغانستان را بر جان میلیون‌ها افغانی نادیده بگیرند. او همچنین به وضعیت بیش از یک میلیون کودک افغان اشاره کرد که دچار سوءتغذیه شدید هستند و درصورت دریافت نکردن کمک، در آستانه مرگ قرار خواهند گرفت.

مکث
محرومیت دانش‌آموزان دختر افغان از تحصیل 
آغاز حکومت طالبان در افغانستان، برخلاف ادعای مقامات طالبان با ایجاد سریع محدودیت برای زنان و دختران افغان همراه بود. جدیدترین محدودیت‌های اعمال شده علیه زنان توسط طالبان شامل ممنوعیت پرواز زنان تنها، ممنوعیت حضور زنان در پارک‌ها در روزهایی مشخص و ممنوعیت حضور دانش‌آموزان دختر کلاس ششم به بالا در کلاس‌های درس بوده است. ممنوعیت تحصیل دانش‌آموزان دختر کلاس ششمی و بالاتر در روزهای اخیر جامعه جهانی را در بهت فرو برده است. دختران افغان هفته گذشته در نخستین روز مدرسه در افغانستان به مدارس خود رفتند، اما در کمال ناباوری به خانه بازگردانده شدند. عبدالله خنجانی، سرپرست وزارت امور صلح در دولت سابق افغانستان معتقد است که طالبان این اقدامات را برای جلب توجه مجامع غربی انجام می‌دهد و در تلاش است با آزمودن آستانه تحمل دولت‌های غربی گشایشی برای برداشته شدن تحریم‌ها ایجاد کند.